مفاهیم قرآنی را می‌توان در حوزه دانش اجتماعی جامعه خود بکار برد
گروه اجتماعی - عضو هیات‌علمی گروه قرآن و مطالعات اجتماعی پژوهشکده اسلام تمدنی گفت: می‌توان از مفاهیم قرآنی در دانش اجتماعی جامعه خود استفاده کرد. هدف ما این است که با استفاده از قرآن به عنوان یگانه منبع از جانب خداوند بتوانیم از مفاهیمی که برای ما آورده است، در افزایش دانش اجتماعی استفاده کنیم.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، دکتر علی نقی‌ایازی، عضو هیات‌علمی گروه قرآن و مطالعات اجتماعی پژوهشکده اسلام تمدنی، شامگاه گذشته، 24 اردیبهشت ماه، در نشست قرآن و جامعه‌شناسی که در حاشیه نمایشگاه قرآن و عترت مشهد برگزار شد، خاطرنشان کرد: در قرآن آیات زیادی وجود دارد که در آن به مناسبات اجتماعی رفتار مسلمانان و همچنین غیرمسلمانان اشاره شده و بر آن بوده که به ما بگوید هر یک از ما در جوامع خود باید چگونه و بر اساس چه اصولی عمل کنیم. بر همین اساس هدف ما این است که با استفاده از قرآن به عنوان یگانه منبع از جانب خداوند بتوانیم از مفاهیمی که برای ما آورده است، در افزایش دانش اجتماعی استفاده کنیم.
وی اظهار کرد: همچنین قرآن در جامعه مسلمین نیز در نوع ارتباطاتی از جمله ارتباط میان پدر و فرزند، معلم و شاگرد و سایر نقش‌هایی که در جامعه با آن زندگی می‌کنیم، ساز و کار عملیاتی آورده که ما می‌توانیم با استفاده از تفسیر اجتماعی، به استخراج آن‌ها پرداخته و آن را درک کنیم.
ایازی خاطرنشان کرد: در واقع تفسیر موضوعی از گذشته‌های دور وجود داشته که شاید به قرن دوم مربوط شود اما این تفسیر به سده‌های اخیر باز می‌گردد و در قالب اندیشه‌هایی بوده که تمایز با نظریه‌های اجتماعی داشته اما در دانش اجتماعی سابقه چندانی ندارد.
جامعه‌پذیر شدن از دیدگاه قرآن
وی با بیان اینکه می‌توان چند خصوصیت را برای تفسیر اجتماعی در نظر گرفت، تصریح کرد: یکی از این خصوصیات تحول از دیدگاه فردی به اجتماعی است چرا که ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که نیازمند تعامل هستیم و باید چگونه زیستن با دیگران را بیاموزیم و به نوعی جامعه‌پذیر شویم. از این رو قرآن نیز همین موضوع را به ما می‌گوید که از این میان می‌توان موضوعاتی چون ارزش‌ها، هنجارها، عدالت اجتماعی و.... نام برد.
ایازی افزود: بنابراین مهمترین و اساسی‌ترین فاکتوری که در تفسیر اجتماعی وجود دارد و می‌توان از آن بهره برد، تحول از فرد به حوزه اجتماع است که باید آن را دنبال کنیم. فهم مفسر نیز یکی از عناصر تفسیر اجتماعی است که هر مفسری باید در تحلیلهای اجتماعی خود آن را در نظر داشته باشد.
عضو هیات‌علمی گروه قرآن و مطالعات اجتماعی پژوهشکده اسلام تمدنی عنوان کرد: همواره ما در تفسیر اجتماعی برای فهم آیات متوثر از اجتماع هستیم و استدلال مفسرین، این است که قرآن منبع جاودان بوده و ممکن است در ابتدای تفسیر به تک‌تک آیات مراجعه کنیم و اگر تنها بار لغوی واژگان را مد نظر قرار دهیم و نتوانیم آن را تسری دهیم؛ پس چگونه می‌توانیم استدلال جاودانگی را انجام دهیم؟
وی با اشاره به اینکه دیدگاه‌های متفاوتی در خصوص مفسر وجود دارد، تصریح کرد: در این میان یکی از این دیدگاه‌ها این است که مفسر با مطالعه آیات قرآنی و تفاسیری که در این زمینه وجود دارد و فهمی که می‌خواهد داشته باشد، نیت مولف را از واژگانی که در آیات قرآن وجود دارد، درک می‌کند که در این راستا می‌توان گفت، هدف مفسر احصای نیت مولف است. به این منظور که تفاسیری که نوشته شده، عموما برگرفته از آیات هستند نه برداشت مفسر.
ایازی ادامه داد: از این رو در تفسیر اجتماعی یک فاکتور اساسی که وجود دارد، این است که الزاما مفسر آیاتی را که تفسیر می‌کند نیت مولف نیست چرا که با توجه به اینکه ما یک انسان اجتماعی هستیم و انسان اجتماعی فردی است که متاثر از حوزه اجتماع خود بوده و در تعامل با دیگران، ارزش‌ها و هنجارهایی که مبتنی با ارزش‌ها و رفتارها شکل می‌گیرد، قرار دارد.
عضو هیات‌علمی گروه قرآن و مطالعات اجتماعی پژوهشکده اسلام تمدنی با بیان اینکه شخصی که تحلیلگر اجتماعی است، دانسته‌هایی را می‌داند و آن دانسته‌ها الزاما منطبق با شرایط جامعه خود نیست، افزود: این در حالی است که شخص تحلیلگر، به بومی‌سازی اینگونه موضوعات پرداخته و آن‌ها را متناسب با شرایط خود تحلیلی را ارائه می‌دهد.
وی تاکید کرد: بنابراین همانگونه که کار مفسر نباید برگرفته از فهم او از آیات باشد بلکه باید تفسیر بر پایه تفسیر آیه به آیه باشد. مفسر اجتماعی هم نمی‌تواند فارغ از حوزه اجتماع باشد و کار خود را انجام دهد. در این میان فردی می‌تواند در کار تفسیر اجتماعی خود موفق باشد که در اجتماع زندگی کند و باورها و ارزش‌ها را به درستی بشناسد و بر اساس آن‌ها به تفسیر قرآن بپردازد.
ایازی عنوان کرد: برخی از آیات قرآن است که به حوزه مسائل اجتماعی اشاره نداشته مانند آیاتی که به صفات خداوند باری تعلی پرداخته شده است. در مقابل برخی از آیات هستند که الزاما به مساله اجتماعی و حوزه مسائل اجتماعی ورود پیدا نکرده اما یکی از ابزاری است که مفسر اجتماعی به آن روی می‌آورد.
عضو هیات‌علمی گروه قرآن و مطالعات اجتماعی پژوهشکده اسلام تمدنی خاطرنشان کرد: تفاسیری داریم که در آن الزاما به حوزه مسائل اجتماعی اشاره نشده اما مفسر اجتماعی بر اساس عناصر فرهنگی که در جامعه زندگی می‌کند و آن‌ها را فراگرفته است، از آن تفاسیر استفاده می‌کند؛ آن‌ها تفاسیر اجتماع تفسیر نه تفسیر اجتماعی آیات بشمار می‌روند.
انتهای پیام
