رفتارهای ملتزم به مفاهیم قرآنی از مؤلفه‌های وحیانی کردن هنر است

حسین سلطان‌محمدی، منتقد و کارشناس سینما در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) درباره جایگاه موضوعات قرآنی در سی‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر اظهار کرد: اگر به طور کلی بخواهیم تمامی آثار جشنواره فیلم فجر را از دریچه دین مورد ارزیابی قرار دهیم باید گفت در تمامی تولیداتی که در جشنواره به نمایش درآمد به نوعی گرایش دینی و اسلامی را می‌توان مشاهده کرد، زیرا قواعدی که برای ساخت فیلم‌های سینمایی در کشورمان وجود دارد، داشتن چنین اصولی را به عنوان یک اصل ضروری می‌داند، اما اینکه بخواهیم به طور جزئی بگویم که تا چه حد آثار ارائه شده از آموزه‌های قرآنی بهره برده‌اند، بحثی است که باید به آن به صورت دقیق نگریست.

وی افزود: در فیلم‌های فیلمسازانی چون بهروز شعیبی، ابراهیم حاتمی‌کیا، کمال تبریزی و چند فیلمساز دیگر نمود موضوعات قرآنی به شکلی مستقیم قابل مشاهده است، اما در فیلم‌های دیگر عموماً مضامین اخلاقی برگرفته از آموزه‌های انسانی که در تمامی جوامع بشری به نوعی عمومیت دارد دیده می‌شود. برای مثال اگر درباره قبح دزدی یا قتل سخن می‌گوییم، نگاهی انسانی به موضوع داشته‌ایم، اما همین موضوع با زاویه دید قرآنی، شرایطی را طلب می‌کند که باور انسانی تنها یک بخشی از آن را در بر می‌گیرد.

سلطان‌محمدی در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد: برای ارزیابی فیلم‌های قرآنی نگاهی دیگر نیز وجود دارد که معتقد است، کارهایی که در آنها به نوعی صرفاً مناسک یا دیالوگ‌های قرآنی وجود دارند، قرآنی نامیده می‌شوند. برای مثال نشان دادن نماز خواندن یا قرائت قرآن، ملاک‌های مهمی است که این دسته به آن معتقد هستند، در صورتی که از نگاه من هر رفتار انسانی یا قانونی می‌تواند به نوعی در راستای عمل کردن به فرامین اسلامی باشد.

وی در پاسخ به این سوال که از نگاه وی چه فیلمی در جشنواره سی‌و‌‌چهارم به نحو بهتری به مفاهیم قرآنی پرداخته، گفت: چند فیلم بودند که به نظرم توجه زیبا و مناسبی به موضوعات قرآنی داشتند. برای مثال در فیلم «دلبری» نگاهی خوب به جانبازان شده بود، هر چند که پرداخت و ساختار آن ضعیف بود. در این اثر به قشری پرداخته می‌شد که جان و سلامتی‌شان را برای پایبندی به آرمان‌های قرآنی فدا کرده بودند. فیلم «امکان مینا» و «بادیگارد» هم تا حدودی در این راستا قدم برداشته بودند. نکته جالب در این آثار پرداخت غیر کلیشه‌ای آنها به موضوعات مورد نظر بود که به نظرم در سینمای ما کمیاب است.

این منتقد در انتها درباره فیلم «نفس» هم چنین اظهار نظر کرد: ساخته جدید نرگس آبیار با وجود این‌که جایزه بخش ملی را از جشنواره فیلم فجر گرفته به نظرم نشانه‌های در خود دارد که به هیچ وجه با آموزه‌های اسلامی همخوانی ندارد. برای نمونه چهره‌ای از یک معلم قرآن در این فیلم ترسیم می‌شد که به هیچ وجه زیبا و دوست داشتنی نیست، هر چند به گفته کارگردان این برداشت برگرفته از خاطرات کودکی فیلمساز است، اما این خاطرات شخصی دلیلی بر این امر نیست که ما آن را در قالب یک فیلم تصویر کنیم، زیرا تاثیرات آن به نظرم مطلوب نخواهد بود و حتی باید گفت، بدترین هجمه به دین است.