نگاهی به فعالیت‌های قرآنی هیئت‌های مذهبی در محرم
گروه فعالیت‌های قرآنی: محرم، هنگامه عزای سالار شهیدان و آزادگان است، مقتدایی که جان خویش را برای احیای دین رسول خدا داد تا به قرآن این کتاب هدایت و عترت به‌عنوان دو رکن اصلی این دین در کنار هم توجه شود، اما گویا آنچنان که باید در مراسم عزای سیدالشهداء(ع) کلام خدا آن جایگاهی را که باید داشته باشد، ندارد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، در ایام محرم، عاشقان و دلدادگان امام حسین(ع)، رخت عزا بر تن می‌کنند و با شرکت در مراسم مختلف مذهبی و عزاداری ساعاتی را برای امام شهید خود و اصحابش که جان داد تا به قرآن و آموزه‌های قرآنی به معنای واقعی عمل شود، به عزاداری می‌پردازند تا از دریای معرفت محرم بهره‌مند شوند. اما با اندکی تأمل در برنامه‌های اجرا شده در این عزاداری‌ها، این سؤال به ذهن می‌رسد که در عزاداری‌ها ما چه میزان به حضور قاری و تلاوت قرآن توجه شده و اهمیت داده می‌شود؟
برای پاسخ به این سؤال سراغ تعدادی از هیئت‌های عزاداری مشهد رفتیم تا از نزدیک سخنان آن‌ها را در این زمینه بشنویم.
مجید وارسته، مسئول هیئت مجتمع امیرالمؤمنین(ع) در گفت‌وگو با ایکنا با بیان اینکه در این هیئت برنامه‌های متعددی در دهه محرم و صفر برگزار می‌شود، گفت: بیشتر برنامه‌ها در قالب قرائت زیارت عاشورا، سخنرانی، سینه‌زنی و مداحی است اما تا به حال در مراسم عزاداری محرم به حضور قاری و تلاوت قرآن فکر و توجه نکرده بودیم.
وارسته با بیان اینکه در سایر برنامه‌های مجتمع امیرالمؤمنین(ع) تلاوت قرآن به صورت جدی انجام می‌شود، ابراز کرد: معمولا مراسم عزاداری را با تلاوت زیارت عاشورا آغاز می‌کنیم.
اباعبدالله(ع) و معارف عمیق قرآن
امام حسین(ع) در روایتی مراتب و معارف قرآن کریم را این‌گونه بیان می‌کنند: «کتاب خدا بر چهار چیز استوار است: عبارات، رمزها، لطایف و حقایق. عبارات آن برای توده مردم، اشاره و رموزات، از آنِ خواص و بندگانِ ویژه، لطایف آن برای اولیا و حقایق آن برای پیامبران و انبیا است».
براساس این حدیث، امام حسین(ع) ضمن بیان این که قرآن، دارای معارف عمیقی است، بهره‌مندی از آن را برای همگان میسر می‌دانند. مقصود از «عبارات»، شناخت مفاهیم در حدِ ترجمه و دانستن معانی لغات است که توده‌های مردم در آن سهم دارند.
یدالله خیامی، رئیس هیئت حسینیه 14 معصوم(ع) جوادی‌های مقیم مشهد، در گفت‌وگو با ایکنا عنوان کرد: طی برنامه‌ریزی‌های انجام شده در هیئت، مراسم را با تلاوت کلام‌الله مجید آغاز می‌کنیم و سپس استاد قرآن به مدت یک ساعت به آموزش صوت، لحن، نغمات و ... می‌پردازد.
وی با بیان اینکه در ادامه مراسم جوانان سینه‌زنی می‌کنند، ابراز کرد: بعد از این برنامه از قاریان ممتاز استان و کشور دعوت به عمل می‌آید تا دقایقی با صدای زیبای خود به تلاوت قرآن بپردازند.
خیامی با اشاره به اینکه در سایر برنامه‌های این هیئت دو ساعت به آموزش قرآن اختصاص داده می‌شود، تصریح کرد: ما به این نتیجه رسیده‌ایم که قرآن باید در کنار اهل بیت(ع) باشد، بنابراین سعی کردیم بحث قرائت قرآن را در مراسم مذهبی نهادینه کنیم.
رئیس هیئت حسینیه 14 معصوم(ع) جوادی‌های مقیم مشهد با تأکید بر اینکه مردم نیز استقبال خوبی از تلاوت قرآن در مراسم‌های مذهبی دارند، افزود: پایه و اساس برنامه تلاوت قرآن در این مراسم عزاداری، به درخواست مردم انجام شده است.
وی در پایان سخنان خود با بیان اینکه سازمان‌‌ها و ارگان‌های مرتبط با هیئت‌های مذهبی باید بودجه‌ای را برای حضور قاری در مراسم عزاداری اختصاص دهند، تشریح کرد: سال گذشته به هیئت‌ها بودجه اندکی برای دعوت قاری داده شد اما در سال جاری هیچ مبلغی در این خصوص پرداخت نشده است.
تجلیل امام حسین(ع) از معلم قرآن
شدت علاقه حضرت اباعبدالله(ع) به قرآن کریم را تا اندازه‌ای می‌توان از حرمت نهادن و تکریم آموزگاران قرآن توسط ایشان شناخت، به‌گونه‌ای که گاهی مورد انتقاد اطرافیان قرار می‌گرفتند.
تجلیل امام حسین(ع) از معلم قرآن
شدت علاقه حضرت اباعبدالله(ع) به قرآن کریم را تا اندازه‌ای می‌توان از حرمت نهادن و تکریم آموزگاران قرآن توسط ایشان شناخت، به‌گونه‌ای که گاهی مورد انتقاد اطرافیان قرار می‌گرفتند.
نقل است، یکی از فرزندان امام حسین(ع) نزد معلمی به نام عبدالرحمان در مدینه آموزش می‌دید. روزی معلم، سوره حمد را به او آموخت، هنگامی که فرزند، سوره را برای پدر قرائت کرد، امام(ع) معلم را فرا خواند و هزار دینار و هزار حلّه به او پاداش داد. وقتی به امام برای پرداخت پاداش زیاد اعتراض شد، فرمودند: «هدیه من کجا با تعلیم حمد برابر است».
یکی از بانوان حاضر در مراسم عزاداری هیئت حسینیه 14 معصوم(ع) جوادی‌های مقیم مشهد در رابطه با حضور قاری در مراسم عزاداری، عنوان کرد: این برنامه از سال‌های گذشته در هیئت اجرا می‌شود.
وی در پایان با بیان اینکه باطن عاشورا، قرآن است، ابراز کرد: قرآن در بسیاری از مراسمات ما مهجور است، اما در این هیئت کار بسیار پسندیده‌ای انجام می‌شود که عزاداری در کنار تلاوت قرآن است که اگر در کنار آن دقایقی به تفسیر آیات نیز پرداخته شود، مراسم را بسیار زیباتر خواهد کرد.
افتخار کردن سیدالشهدا(ع) به آموختن قرآن
حضرت زین العابدین(ع) در روایتی می‌فرمایند: «شب عاشورا شنیدم پدرم به یارانش می‌فرمودند: أثنِی علی اللّه أحسن الثناء و أحمده علی السرّاء و الضّرّاء اللّهمّ إنّی أحمدک علی أن أکرمتنا بالنبوّة و علّمتنا القرآن، خداوند را با بهترین ثناها، ثناگویم و او را بر فراخی و تنگی ستایش می‌کنم. خدایا! تو را به سبب این که ما را با انتخاب پیامبر، از میان ما گرامی داشتی و قرآن را به ما آموختی، ستایش می‌کنم».
در این خطبه، حضرت با افتخارِ به پیامبر(ص) و قرآن، به همگان می‌فهماند که هر کس قرآن را داشته باشد، شدیدترین و سخت‌ترینِ مشکلات، پیش چشم او آسان خواهد شد.
در ادامه به سراغ حسن رئیسیان زاده، مداح و مسئول هیئت متوسلین به حضرت جوادالأئمه(ع) رفتیم، وی در این زمینه، عنوان کرد: در مناسبت هایی مانند شهادت‌ها و اعیاد از قاریان ممتاز جهت تلاوت قرآن کریم در مراسم دعوت می‌کنیم که این امر روال همیشگی کار این هیئت است.
وی ادامه داد: در مراسم عزاداری دهه اول محرم، قبل از قرائت زیارت عاشورا، چندین صفحه از کلام‌الله مجید به روش ترتیل‌خوانی تلاوت می‌شود، اما شب عاشورا در برنامه هرساله خود داریم که وقتی جمعیت به اوج خود می‌رسد، قرآن توسط قاریان ممتاز قرائت شود.
رئیسیان‌زاده با بیان اینکه قرآن در مراسم مذهبی مهجور واقع شده است، تشریح کرد: متأسفانه در مراسم مذهبی، میان ائمه(ع) و قرآن فاصله افتاده و با وجود اینکه حرکت اهل بیت(ع) در همه لحظات زندگی بر اساس قرآن بوده است، اما در بسیاری از مراسم به بحث حضور قاری و تلاوت آیات قرآن کریم توجه نمی‌شود.
مسئول هیئت متوسلین به جوادالأئمه(ع) با بیان اینکه ائمه(ع) تمام حرکت‌های خود را براساس موازین قرآنی انجام می‌دادند، ابراز کرد: مسئولان جلسات و هیئت‌های مذهبی از این نکته غافل شده‌اند و احساس می‌کنند در مراسم عزاداری قرآن جایگاهی ندارد.
وی با اشاره به اینکه سخنرانانی که به این مراسم دعوت می‌شوند نیز در این زمینه غفلت کرده‌اند، اظهار کرد: کمتر شنیده شده، سخنران متذکر شود که در مراسم عزاداری چندین آیه تلاوت شود، قطع به یقین اگر مراسمی با قرائت قرآن همراه باشد، برکت بیشتری هم دارد.
این مداح اهل بیت(ع) در پایان با بیان اینکه سازمان‌های مرتبط با هیئت‌های مذهبی باید در زمینه تلاوت قرآن در مراسم مذهبی توجه بیشتری داشته باشند، تصریح کرد: برای نمونه شورای هیئات مذهبی باید هر هیئت را ملزم کند که بحث قرآن را نیز در مراسم خود بگنجاند، زیرا کوتاهی در هریک از عوامل ذکر شده موجب می‌شود در نهایت قرآن مهجور واقع شود.
با صحبت های صورت گرفته باید گفت، قبل از هر چیز باید فلسفه عاشورا، فرهنگ عاشورایی و محرم برای مردم به صورت دقیق بازگو شود تا افراد درک و ضرورت درست‌تری نسبت به قرائت قرآن در هیئت‌های مذهبی پیدا کنند و آن را به عنوان یک دغدغه به مسئولان هیئت‌ها بازگو کنند تا آنان نیز توجه ویژه‌ای نسبت به این امر داشته باشند و با فرهنگ سازی در این زمینه دیگر شاهد مراسمی بدون تلاوت آیات آسمانی قرآن کریم و تفکر و تدبر در آن نباشیم.
مهلا مجیدی
