محقق و قرآن‌پژوه:
نگاه یکسویه، ریشه برداشت‌های ناروا از قرآن است
گروه حوزه‌های علمیه: استاد و محقق حوزه علمیه با بیان اینکه اسلام، دین محبت و طرفدار دفاع از حقوق انسانی است تاکید کرد: داشتن نگاه یکجانبه و عدم نگرش جامع به قرآن ریشه بسیاری از برداشت‌های ناروا از قرآن کریم است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) حجت‌الاسلام و المسلمین عباس‌علی براتی، قرآن‌پژوه و استاد حوزه علمیه 24 مهر ماه در اولین نشست علمی مجمع عالی تفسیر با موضوع بررسی شبهات مستشرقین پیرامون مباحث قرآن کریم با اشاره به بحث مستشرقان و قرآن گفت: دول غربی عده‌ای از اندیشمندان را برای مطالعات عمیق استخدام کرده تا با مطالعات خود به ارایه گزارش‌ها برای بهره‌برداری‌های سیاسی و اجتماعی و امنیتی و نظامی و ... بپردازند لذا بحث استشراق منحصر در مطالعات قرآن نیست.
وی افزود: در مکه یک انجمن ادبی وجود دارد که کتابی را از یک فرد هلندی چاپ کرده، این فرد، کارمند دولت هلند در اندونزی بوده است که او را مامور کرده‌اند که به عربستان برود و در آنجا زندگی کرده و اوضاع مردم مکه و عربستان را مطالعه و به ارایه گزارش به دولت خود بپردازد و برای رسیدن به این اهداف نیز از روش‌های مختلف استفاده می کند.
براتی با طرح این سؤال که آیا مستشرقان بی دین هستند و یا گرایش دینی خاصی دارند تصریح کرد: البته همه مستشرقان به این اهداف نمی‌رسند و گاهی خود این‌ها تحت تاثیر مسلمین، اسلام می‌آورند ولی عمده این افراد با حمایت دول غربی به مطالعه شرق و اسلام می‌پردازند.
این قرآن‌پژوه بیان کرد: البته برخی از این مستشرقان گاه مثبتی هم به اسلام و شرق داشته‌اند و از طرف دیگر برخی قرآن و پیامبر را زیر سؤال برده‌اند لذا باید تفکیک در این مسئله قایل شویم.
این استاد حوزه عنوان کرد: اولین کسانی که فهرست برای الفاظ قرآن درست کردند همین مستشرقان بودند و بعدا در مصر این جریان تکمیل شد بنابراین این افراد خدماتی نیز داشته‌اند.
براتی با اشاره به آیه «هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاءَ تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ»(آل عمران/7)» بیان کرد: داب برخی از مستشرقان این است که ما باید محکمات قرآن را بیابیم و متشابهات را هم بشناسیم و از آیات قرآن علیه آن سخن بگوییم و با استناد به برخی آیات، آیات دیگر را زیر سؤال ببریم.
وی از کلان‌پروژه‌ای در دانشگاه آزاد برلین در مورد قرآن خبر داد و افزود: در این پروژه که بی سابقه است در مورد بدنه قرآن در حال تحقیق هستند و قصد دارند تا ریشه کلمات و فرهنگ قرآن را استخراج کنند و قرار است 18 سال روی آن تحقیق شود که البته ما هم می‌توانیم از همین کارهای آنان در جهت اهداف خودمان استفاده کنیم شبیه چیزی که در مورد المعجم‌المفهرس از سوی مستشرقان انجام شده و اندیشمندان مسلمان آن را تکمیل کرده‌اند.
براتی عنوان کرد: قوم نجران در صدر اسلام به دنبال تبلیغ مسیحیت در مدینه بودند ولی پیامبر(ص) از آنان بهره‌برداری کردند و با یکدیگر مباحثه و مباهله صورت گرفت و در نهایت نیز ایشان از آنان جزیه گرفت؛ و این روش امروز هم می‌تواند مورد استفاده ما قرار بگیرد.
این قرآن‌پژوه ادامه داد: پیامبر(ص) آنان را به مسجد مدینه دعوت کردند و آنان به سبک مسیحیت نماز خود را خواندند و در نهایت گفت و گوی آنان با پیامبر به مباهله و مصالحه کشید که این برخورد بسیار درس‌آموز است زیرا پیامبر(ص) آنان را طرد نکرد و یا نفرمود از مدینه بیرون کنند.
وی افزود: بعد از امام علی(ع) اوج مذاکرات با اهل کتاب و مذاهب دیگر در دوره امام رضا(ع) رخ داد و امام با مناظره و مباحثه مبانی اسلام را برای آنان تشریح فرمودند و ما هم باید آن مسیر را ادامه بدهیم و نباید خودمان را بی نیاز از تماس با آنان بدانیم تا عظمت اسلام فارغ از اینکه مسلمان بشوند یا نشوند برای آنان آشکار شود.
این محقق و پژوهشگر حوزه علمیه تصریح کرد: مستشرقان همواره عینک کثیفی به نام تعصبات مذهبی و سیاسی و ... بر چشم دارد و به مسلمان بدبین است زیرا دو هزار سال است که اسلام هراسی در ذهن آنان رسوخ کرده است و ما باید با محبت و رفتار علمی با آنان برخورد کنیم.
براتی اظهار کرد: البته کسانی مانند هانری کربن و ماری شیمل را داریم که ممکن است مسلمان هم نشده باشند ولی مورد احترام و تجلیل ما هستند و دیدگاه خوبی نسب به اسلام داشته‌اند.
براتی با اشاره به برخورد شدید کشورهای دیگر با افرادی که مستبصر شده‌اند ادامه داد: نمونه این برخوردها با کسانی مانند فرزند صاحب کارخانه فیات و افراد دیگر است در حالی که براساس اعتقادات اسلامی حتی جان مرتدی که محاربه نمی‌کند هم هدر نیست و شرایطی برای احراز این مسئله عنوان شده است و صرفا و به صورت سطحی نمی‌توان اقدام به کشتن دیگری بکینم.
وی افزود: هدف غرب ترویج اسلام‌هراسی است و برخی مستشرقان نیز آتش بیار این معرکه بوده و هستند و استناداتی به مطالب آنان می‌شود و از طرفی در دنیای اسلام نیز برخی افراد به این مقوله دامن زده و می‌زنند.
وی با بیان اینکه عمده مستشرقان در باب قرآن مطالعات یکسویه و یکجانبه دارند عنوان کرد: نبود همین نگاه یکجانبه سبب شده است تا نگاه جامع شکل نگیرد و همین مسئله سبب برداشت‌های نادرست از قرآن از سوی آنان است.
این قرآن‌پژوه گفت: برخی واژه «واضربوهن» را در آیه «الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِلْغَيْبِ بِمَا حَفِظَ اللَّهُ وَاللَّاتِي تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيًّا كَبِيرًا»(نساء/34)
در نظر گرفته و مابقی آیات قرآن و روایات و ... را نادیده گرفته‌اند و همین مسئله را دلیل بر خشونت اسلام نسبت به زن می‌دانند در حالی که در روایات در مورد آن به اندازه کاغپفی توضیح داده شده است ولی آنان عمدا و یا از روی جهل علمی آن ها را نادیده می‌گیرند.
در نظر گرفته و مابقی آیات قرآن و روایات و ... را نادیده گرفته‌اند و همین مسئله را دلیل بر خشونت اسلام نسبت به زن می‌دانند در حالی که در روایات در مورد آن به اندازه کاغپفی توضیح داده شده است ولی آنان عمدا و یا از روی جهل علمی آن ها را نادیده می‌گیرند.
وی افزود: استشراق در دوره معاصر به صورت علمی‌تری وارد مقوله قرآن‌پژوهی شده‌اند لذا دقت ما نیز در مواجهه علمی با آنان باید دقیق‌تر باشد که یکی از علت آن نیز به کارگیری نیروهای بومی در این عرصه است.
براتی بیان کرد: تمرکز آنان امروز بر خشن جلوه دادن قرآن و اسلام است و قرآن را متهم می‌کنند که دستور به مسلمین می‌دهد رفتار خشن داشته باشند؛ همچنین مسایل زن و حقوق بین‌المللی و ... از شبهات رایج مستشرقان در غرب است و متاسفانه برخورد داعش نیز آنان را تشدید می‌کند.
وی افزود: گاهی آنقدر اسلام را خشن جلوه داده‌اند که برخی در داخل فضای شیعه هم آن را می‌پذیرند و ما هم تصور می‌کنیم اگر هر کافری را در هر کجا دیدیم باید آنان را بکشیم در حالی که منطق قرآن و سنت اسلامی این نیست و اسلام دفاع در مقابل دشمنان و متعدیان به حقوق اسلامی را دستور فرموده است.
این محقق با اشاره به اینکه در بیشتر آیات جهاد در قرآن «ولا تعتدوا» مطرح شده است با بیان اینکه اگر کشورهای دیگر حسن همجواری دارند و با مسلمین کشورشان نیز بخورد بدی ندارند ما اجازه نداریم با آنان بجنگیم و حتی بدون داشتن قرارداد با کشورهای غیراسلامی حق نداریم تبلیغ کنیم بنابراین اگر به ما اجازه تبلیغ ندهند حق نداریم این کار را بکنیم.
وی تصریح کرد: ما وظیفه نداریم که همه سرزمین‌های غیراسلامی و کفر را فتح و پرچم اسلام را نصب کنیم بلکه ما موظف به جدال احسن هستیم که متاسفانه برداشت‌های نادرست از قرآن به خاطر توجه به یک آیه و رها کردن آیات متعدد دیگر رخ داده است و سبب رواج برخی مسایل نادرست میان خود ما در حوزه علمیه نیز شده است.
براتی تاکید کرد: روحانیت شیعه در قرون گذشته و قبل از انقلاب از اداره کشور و ارتباطات بین‌الملل دور بوده است به همین دلیل شبهات، رشد زیادی داشته و دشمنان بعضا در خشن جلوه دادن اسلام موفق شده‌اند این در حالی است که اسلام هرگز جنگ پیش‌دستانه نداشته و ندارد و اگر موارد معدودی در صدر اسلام رخ داده است دارای زمینه و عقبه است و عمدتا به علت نقض تفاهم و یا برخورد دشمنان اسلام با مسلمین بوده است.
این محقق و استاد حوزه علمیه عنوان کرد: مسلمین تا مدت‌ها زیر بار رنج و زحمت مشرکین روبرو بودند و اجازه جدال و جنگ هم نداشتند ولی بعد از مدتی وقتی حجت بر آنان تمام شد دستور اسلام برای مقابله با آنان صادر شد و الا اسلام هیچ جنگ ابتدایی را کلید نزده است و براین اساس فقها نیز معتقدند که جنگ ابتدایی در دوره غیبت جایز نیست و باید تابع مصالحی باشد که انسان معصوم درک می‌کند.
این استاد و محقق حوزه علمیه بیان کرد: فلسفه جهاد در آیه«وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ نَصِيرًا»(نساء/ 75) بیان شده است بنابراین جهاد برای کشورگشایی نیست چیزی که برخی مانند عبدالاعلی مودودی گفته ما وظیفه داریم همه نقاط زمین را اشغال و پرچم اسلام را نصب کنیم در حالی که کدام آیه قرآن و رایت و سنت پیامبر(ص) و ... این مطلب را گفته است بنابراین تنها دفاع مورد تایید منطق قرآن و سنت است.
وی تاکید کرد: بدمعنا کردن قرآن و نداشتن نگاه جامع، ریشه بسیاری از برداشت‌های نادرست از قرآن کریم است.
