جمعیت، قدرت و امنیت، راه حل چالش های ایران در منطقه است
گروه اجتماعی - استادیار جمعیت‌شناسی دانشگاه فردوسی گفت: ایران در منطقه دارای چالش‌های بسیاری است و باید جمعیت، قدرت و امنیت در کنار یکدیگر قرار گیرند و نیاز است تا این سطح جایگزینی تامین شود اما باید توجه داشت که مسایل جمعیت امروز ایران به‌دلیل مدیریت نادرست جمعیت کشور است.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی غلامرضا حسنی عصر دیروز، 5 دی ماه، در نشست علمی با عنوان «جمعیت و توسعه با تاکید بر ایران» که در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: وضعیت تحولات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بر مساله جمعیت تاثیر گذاشته است. موضوع مورد توجه در ایران نه کاهش جمعیت و نه افزایش آن است بلکه شدت کاهش و افزایش جمعیت مورد نظر است.
وی افزود: درحال حاضر ۷۱ درصد جمعیت کشور به‌طور بالقوه در سن فعالیت قرار دارند اما باید توجه داشت که این شرایط منجر به ایجاد نگرانی نسبت به آینده می‌شود. در واقع ما نباید رشد منفی در جمعیت داشته باشیم و نبایستی این رشد کمتر از حدی شود که شرایط جایگزینی جمعیت در کشور وجود نداشته باشد.
حسنی ادامه داد: براساس آمارهای بانک جهانی بالاترین نرخ باروری در جهان ۷.۱ درصد است. ایران از لحاظ نرخ رشد جمعیتی در بین ۲۰۰ کشور جهان، رتبه ۱۶۵ را دارد. در حقیقت نرخ رشد جمعیت در ایران ۱.۶۲ است.
استادیار جمعیت‌شناسی دانشگاه فردوسی با بیان اینکه نرخ رشد جمعیت در تمام کشورهای خاورمیانه از ایران بالاتر است، توضیح داد: حتی نرخ رشد جمعیت کشور روسیه از ایران بیشتر است. از سویی دیگر کشورهای دیگری چون آمریکا، فرانسه و انگلستان از ایران نرخ رشد جنعیتی بالاتری دارند. براساس پژوهشی که با تعداد نمونه 5723 نفر روستایی و شهرنشین در استان خراسان رضوی انجام شده، به این نتیجه رسیدیم که نرخ باروری استان در میان زنان ازدواج کرده ۱.۸ درصد است.
حسنی با بیان اینکه براساس سرشماری سال ۱۳۹۵ شاخص‌های جمعیتی ایران تغییراتی کرده و نرخ موالید از ۱.۶۴ تا ۱.۶۵ متغیر است، تصریح کرد: براساس بررسی‌ها امروز، دوباره نرخ موالید کاهش پیدا کرده و از سویی میزان طلاق در ۹ ماهه گذشته افزایش داشته است.
نرخ رشد جمعیت از ۶.۷ در سال ۶۵ به ۱.۶ در حال حاضر رسیده است
وی بیان کرد: نگرانی بسیاری در مورد شدت کاهش نرخ باروری در ایران وجود دارد چراکه نرخ رشد جمعیت از ۶.۷ درصد در سال ۱۳۶۵ به ۱.۶ درصد در حال حاضر رسیده است.
این استاد جمعیت‌شناس با بیان اینکه شرایط اجتماعی، اقتصادی، سطح ساختاری و الگوی رفتاری اگرچه که امری خصوصی است اما در فرایند توسعه به شدت تاثیرگذار است، عنوان کرد: براساس سرشماری سال ۱۳۹۵ نرخ بعد خانوار ۳.۴ است. از سویی دیگر در کل استان‌های کشور نسبت به سطح باروری نوعی همگرایی رخ داده است.
وی با اشاره به میزان تولد نوزادان در سال جاری گفت: براساس آمار ثبت احوال یک میلیون و ۴۶ هزار موالید در سال جاری اتفاق افتاده که نشان می‌دهد باروری در سال جاری کاهش پیدا کرده و طلاق افزایش داشته است. از آنجا که نظام حمایتی از خانواده بسیار پایین است و شرایط کشور بر سطح و تعداد خانواده اثر می‌گذارد؛ این نگرانی در مورد جمعیت کشور تداوم دارد.
دولت قادر به پرداخت هزینه سالخوردگان کشور نیست
حسنی اظهار کرد: رشد جمعیت در روستاهای ایران به منفی 0.6 رسیده و میزان باروری نزدیک به خط جایگزینی است. از سویی دیگر تعداد جمعیت سالخورده کشور ۸ میلیون نفر است. متاسفانه دولت برای پرداخت حقوق بازنشستگان در سال آینده تصمیم دارد تا از صندوق توسعه استفاده کند و قادر به پرداخت هزینه‌های آن‌ها نیست.
وی گفت: کاهش نرخ رشد منجر به مشکلاتی چون کاهش پیوندهای خویشاوندی، کاهش سرمایه اجتماعی و... می‌شود. در واقع شرایط اقتصادی منجر به انتخاب عقلانی برای کاهش باروری می‌شود.
استادیار جمعیت‌شناسی دانشگاه فردوسی با اشاره به سند سیاست‌های جمعیتی ایران توضیح داد: این سند دارای ۱۴ بند است که هدف از آن افزایش نرخ باروری به بالاتر از سطح جایگزینی است. در ۱۳ بند دیگر این سند، تاکید بر اشتغال، فرصت سلامت زنان و کودکان بحث مهاجرت و... می‌کند. شواهد موجود نشانگر این است که اگر جمعیت با توسعه انسانی همراه باشد، رشد و توسعه کشور را به‌همراه خواهد داشت. مشکل جامعه ما در توسعه نیروی انسانی، منابع و سرمایه است و آنچه اهمیت دارد مدیریت این سه منبع بوده تا تناسب جمعیتی را ایجاد کند.
وی توضیح داد: اگر سالخوردگی در کشور وجود دارد باید مسایل مربوط به آن را چون کشور ژاپن رفع کرد. حتی در استان سیستان و بلوچستان کاهش نرخ باروری داشته‌ایم. امروز امید به زندگی زنان در ایران ۸۰ سال و مردان به ۷۶ سال رسیده است. در دنیا آنچه که اهمیت دارد آینده‌پژوهی است. مشکل اساسی ما این است که آموزش‌وپرورش دانش‌آموزان را برای حال تربیت می‌کنند نه آینده.
حسنی بیان کرد: یکی از علل موفقیت سیاست تنظیم خانواده در گذشته این بود که در دانشگاه، رسانه، خانواده همنوایی در مورد این مساله وجود داشت و هرکس به سهم خود در آن مشارکت می‌کرد. البته این کاهش جمعیت بیش از حد انتظار بود. امروز باید سیاست‌های جمعیتی در راستای بازسازی ساختار جمعیتی کشور در آینده تغییر کرده و به حد جایگزینی برسد. ایران در منطقه دارای چالش‌های بسیاری است و باید جمعیت، قدرت و امنیت در کنار یکدیگر قرار گیرند و نیاز است تا این سطح جایگزینی تامین شود اما باید توجه داشت که مسایل جمعیت امروز ایران به‌دلیل مدیریت نادرست جمعیت کشور است.
انتهای پیام
