پیشینه استفاده از فرش در حرم رضوی به قبل از دوره صفویه بازمی‌گردد
گروه فرهنگی ــ قدیمی‌ترین فرش‌های موجود از حرم مطهر رضوی که در موزه فرش آستان قدس نگهداری می‌شود متعلق به دوره صفویه است اما پیشینه استفاده از فرش در حرم نیز به قبل از دوره صفویه بازمی‌گرد.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، عبدالحسین ملک‌جعفری، رئیس موزه فرش آستان قدس رضوی امروز، 21 خردادماه در مراسم رونمایی یکی از قدیمی‌ترین و نفیس‌ترین قالیچه‌های جهان و اسناد فرش گنجینه رضوی، با عنوان «قالیچه محرابی باغی» در موزه فرش حرم مطهر رضوی اظهار کرد: فرش همواره نقش مهمی در فضاهای معماری حرم مطهر امام رضا(ع) داشته است، به طوری که از آن‌ها برای مفروش کردن حرم مطهر، بیوتات متبرکه و پرده محافظ بر مبادی ورودی مورد استفاده قرار می‌گرفته و تا امروز نیز کاربری خود را حفظ کرده است.
وی افزود: قدیمی‌ترین فرش‌های موجود از حرم مطهر رضوی که در موزه فرش آستان قدس نگهداری می‌شود، متعلق به دوره صفویه است. اما پیشینه استفاده از فرش در حرم رضوی نیز به قبل از دوره صفویه برمی‌گردد چنانکه ابن بطوطه در سال 733 قمری که از خراسان دیدن کرده در کتاب خود ضمن توصیف حرم مطهر به وجود فرش هایی اشاره می کند که جهت مفروش کردن بقعه رضویه استفاده شده است.
ملک‌جعفری بیان کرد: موزه فرش آستان قدس رضوی با داشتن سه طبقع فضای نمایشی و یک طبقه که به مخزن اختصاص داده شده است در زیربنایی به مساحت 6647 مترمربع یکی از بزرگترین موزه‌های تخصصی فرش جهان به شمار می‌آید.
رئیس موزه فرش آستان قدس رضوی ادامه داد: این موزه شامل مجموعه غنی از قالی‌های نفیسی است که طی دوره‌های مختلف توسط ارادتمندان امام رضا(ع) اهداء و یا توسط آستان قدس رضوی برای استفاده در حرم و بوتات آن خریداری شده است.
وی بیان کرد: در حال حاضر در این گنجینه کم‌نظیر 102 تخته قالی و قالیچه که نفیس‌ترین شاهکارهای هنری به شمار می‌رود و قدمت شان از دوره صفویه تا دوره معاصر است و در معرض دید علاقه‌مندان قرار دارد.
ملک‌جعفری در تشریح ویژگی‌های قالیچه محرابی باغی عنوان کرد: این قالیچه یکی از نفایس آستان قدس رضوی است که قدمت آن به دوره صفویه برمی‌گردد و توسط محمد امین کرمانی به ابعاد 141 در 112 سانتی متر مربع بافته شده است.
رئیس موزه فرش آستان قدس رضوی گفت: جنس تار قالیچه از پنبه و جنس پود آن از پنبه ، ابریشم و پرز ابریشم است و رج شمار و گره آن شامل 54 گره نامتقارن در 6.5 سانتی‌متر و دارای رنگ طبیعی (سبز زرد، آبی تیره، نارنجی، نارنجی، قهوه‌ای، سورمه‌ای، لاکی، سفید و زرد) است که کاربرد سجاده دارد.
وی اظهار کرد: این قالیچه منحصر به فرد در زمره قالی‌های تلفیقی و متشکل از سه قسمت اصلی، متن قالی، لچک‌ها و حاشیه است و با طراحی خلاقانه‌اش از آثار منحصر به فرد موزه فرش آستان قدس رضوی است.
ملک‌جعفری بیان کرد: این دست بافته در شهر کرمان و به صورت سراسر ترکیبی از باغ محراب طراحی شده و در قسمت بالای قالی ترنج کوچکی است که نقش قندیل را برعهده دارد و محل قرار گرفتن مهر و پیشانی نمازگزار است و این امر از عبارت « سبحان ربی الاعلی و بحمده» مشهود است.
رئیس موزه فرش آستان قدس رضوی گفت: متن قالیچه که به عنوان سجاده از آن استفاده می‌شده به صورت باغ طراحی شده و به چهار قسمت به وسیله دو نهر آب تقسیم شده و هر قسمت آن به انواعی از درختان، درختچه‌ها، بوته‌ها و گل‌های رنگارنگ و پرندگان گوناگون مزین شده است که این نقوش نمادی از باغ‌های بهشتی را در ذهن تداعی می‌کند.
وی بیان کرد: محل تقاطع نهرها در مرکز فرش، حوض آبی به شکل ستاره هشت پر به وجود آورده که ترنج فرش محسوب می شود و کل متن قالی با 13 ماهی، 16 پرنده و هفت درخت ترسیم شده که متنی شلوغ و پر کار ایجاده کرده است و در قسمت بالای سجاده دو لچک وجود دارد که با بندهای اسلیمی قطوری به رنگ سورمه ای و به رنگ دندانه دار از متن جدا شده است. داخل لچکی ها با نقوش گل‌های زیبا از قبیل گل شاه عباسی و همچنین برگ‌ها و شاخه‌های ختایی تزئین شده است.
ملک‌جعفری گفت: حاشیه‌های قالیچه متشکل از سه قسمت لِوَر، اصلی و زنجیره است. در چهارگوشه حاشیه جایی که قاب‌های بزرگتری را طراحی کرده‌اند، عبارت و تزئیناتی شامل «عمل بنده کمترین» و «محمد امین کرمانی» دیده می‌شود.
انتهای پیام
