آموزش با ذهن انسان‌ها و تربیت با دل آنان سر و کار دارد
گروه معارف ــ مؤسس و مدیر عالی مدارس علمیه حضرت مهدی(عج) مشهد گفت: آموزش با ذهن انسان‌ها و تربیت با دل آنان سر و کار دارد. در تربیت نیازمند آموزش هستیم اما با آموزش صرف تربیت اتفاق نخواهد افتاد. دل مرکز عواطف و احساسات است، آموزش یک شناخت و معرفت سطحی است که می‌تواند با دل گره نخورد.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، حجت‌الاسلام و المسلمین محمدجواد نظافت‌یزدی مؤسس و مدیر عالی مدارس علمیه حضرت مهدی(عج) مشهد روز گذشته دوم شهریورماه در «شانزدهمین اجلاسیه مدیران مدارس صدرا» در مجتمع فرهنگی هنری آفتاب ولایت، در جمعی از مدیران آن مدارس در خصوص ریشه مشکلات جامعه گفت: مشکل بزرگ دنیای اسلام و جمهوری اسلامی «تربیت» است. آموزش پس از انقلاب رشد داشته، اما تربیت در آن توسعه نیافته است.
وی ادامه داد: در حال و هوای انقلاب مقداری تغییر و پیشرفت در حوزه تربیت داشتیم اما تربیت پا به پا آموزش رشد نکرد. طبق گفته رهبر معظم انقلاب جمهوری اسلامی آماده است تا خطا‌های خود را تصحیح کند. در گذشته برای درمان مردم پزشکانی را از هند دعوت می‌کردند، اما امروزه آموزش عالی در کشور آنقدر توسعه پیدا کرده که برخی از پزشکان ما بیکار هستند.
این رئیس حوزه علمیه در خصوص تفاوت‌های آموزش و تربیت مطرح کرد: آموزش با ذهن انسان‌ها و تربیت با دل آنان سر و کار دارد. در تربیت نیازمند آموزش هستیم اما با آموزش صرف تربیت اتفاق نخواهد افتاد. دل مرکز عواطف و احساسات است، آموزش یک شناخت و معرفت سطحی است که می‌تواند با دل گره نخورد. طبق گفته قرآن، مسیحیان و یهودیان پیامبر را شناختند همانطور که فرزندان خود را می‌شناختند وباور کردند که او همان پیامبر موعود است اما ایمان نیاوردند.
نظافت‌یزدی بیان کرد: فرعون و آل او، نسبت به پیامبری حضرت موسی (ع) به درجه یقین رسیدند اما انکار کردند. آموزش محور بودن همین نتایج را نیز به دنبال خواهد داشت. در زمان شاه، روحانیون در سربازخانهها نیرو نداشتند، اما پس از انقلاب حضور روحانیون در تمامی نیرو‌های انتظامی، سپاه و ارتش قابل مشاهده بوده و آموزش‌های دینی همواره وجود داشتند.
وی افزود: تمامی سربازان باید با قواعد و احکام آشنا شوند، در کلاس‌های آموزشی شرکت کنند، در نماز‌های جماعت شرکت کنند و... اینگونه تمامی مرز‌های کشور مملو از اطلاعات دینی اما بدون خروجی هستند. آموزش دینی در مدارس و دانشگاه‌ها توسعه پیدا می‌کند اما آن تربیت مورد نظر اتفاق نمی‌افتد در حالیکه آن چیزی که در قیامت مفید خواهد بود، تربیت است، آموزش به درد نمی‌خورد.
مؤسس و مدیر عالی مدارس علمیه حضرت مهدی(عج) مشهد خاطرنشان کرد: فکر، ایده و حرف خوب بسیار است، اما این نیروست که کمبودش در کشور بیداد می‌کند. امیر المومنین(ع) می‌فرمایند: «من همچون شخصی هستم که می‌خواهد خار را با خار از دستش درآورد». مقام معظم رهبری نیز در این خصوص می‌فرمایند: «با دستمال کثیف نمی‌توان شیشه را تمیز کرد».
نظافت‌یزدی اظهار کرد: باید تربیت‌محور شویم تا محصول زحماتمان را شیطان نبرد و فرار مغز‌ها رخ ندهد. به‌طور مثال زحماتی که برای تیزهوشان کشیدیم، آنان را به المپیاد و مسابقات بردیم، آن را برجسته کردیم و پس از آوردن مقام در نهایت دشمن برای آنان نامه می‌فرستد و آنان نیز دعوتشان را قبول می‌کنند.
وی ادامه داد: اگر آموزش تربیت محور باشد، نه تنها خروجی از ایران و ایرانی طلبکار نخواهد بود، بلکه خود را بدهکار نیز می‌داند. تربیت‌محور بودن به معنای آن است که هر چیزی که مخل تربیت باشد، باید حذف شود، این روند شامل تمامی زمینه‌ها چون:ساختمان‌سازی، تغذیه، خادمین این کشور و... بوده است. در این زمینه مباحثه در زمینه نامه امیرالمومنین (ع) به امام حسن مجتبی را به شما پیشنهاد می‌کنم، این نامه در حقیقت برای ما و به عنوان فرزندان علی(ع) نوشته شده است.
هیئات مظهر غلیان احساسات شیعی است
عضو کمیسیون فرهنگ و اخلاق شورای عالی حوزه علمیه خراسان بیان کرد: تربیت باید اسلامی باشد. امام علی(ع) می‌فرماید: قلب جوانان همچون زمین خالی است، یعنی حرف‌هایی که در ذهن آنان است باید در قلب آنان وارد شود. ما به تحریک احساسات و عواطف پرداختیم اما آموزش را در نظر نگرفتیم، هیات‌های ما دقیقا همین روند را در پیش گرفته‌اند. هیئات مظهر غلیان احساسات شیعی است.
نظافت‌یزدی بیان کرد: در فضای جنگ عده زیادی حتی حاضر بودند به روی مین روند، اما نتیجه آموزش بدون تربیت آن بود که از آن افراد عده‌ای زندانی، عده‌ای اعدام و عده دیگری نیز بازگشتند. نه تنها احساس بدون معرفت مفید نیست، بلکه معرفت بدون احساس نیز فایده‌ای نخواهد داشت. تربیت ترکیبی از معرفت و احساسات است. منطق ریاضیات، فیزیک و... لازم است اما زندگی‌ساز نیست. ولایت، امامت، اخلاق، آداب و... باید با دل عجین شوند.
بار سنگین اسلام را تنها کسی تحمل می‌کند که تربیت اسلامی شده باشد
وی افزود: تمام بدبختی‌‌ها و مشکلات جامعه نتیجه چندین عامل است، کمبود روحانی، روحانی فاسد یا تقصیر و قصور آنان است. بار سنگین اسلام را تنها کسی می‌تواند تحمل کند که تربیت اسلامی شده باشد، آنقدری که روحانی خوب مفید است، هیچ فردی نمی‌تواند مفید باشد. امروزه تربیت جوانان ما به دست افرادی چون رامبد جوان، مهران مدیری و ...بوده پس هنرپیشه‌ها بسیار مهم‌اند، شخصی باید بر هنرپیشه‌ها تاثیرگذار باشد.
عضو کمیسیون فرهنگ و اخلاق شورای عالی حوزه علمیه خراسان خاطرنشان کرد: تجربه به من ثابت کرده شخصی که اعتقاد داشته باشد، قطعا موفق خواهد بود، مدیران و معلمان دو نوع هستند، عده‌ای به عنوان کاسب تنها به دنبال کسب روزی حلال بوده و عده‌ای دیگری مجاهد معتقد که فراتر از کسب روزی حلال برای شغل خود اهمیت قائل هستند. کسب روزی حلال امر بدی نیست، اما داستان تربیت امری مقدس‌تر از کسب درآمد است. این دعا در این مزنیه بسیار مفید و پرکاربرد خواهد بود: «اللَّهُمَّ لاَ تَجْعَلِ الدُّنْيَا أَكْبَرَ هَمِّنَا وَلاَ مَبْلَغَ عِلْمِنَا»، «پروردگارا دنیا را هم اکبر ما قرار نده و نهایت علم ما دنیا نباشد.»
نظافت یزدی اظهار کرد: شخصی موفق خواهد بود که هم اکبر او تربیت و نیروسازی برای اسلام باشد، به شب اول قبرش فکر کند و معتقد باشد که این شغلش بهترین شغل دنیاست و حتی با پیشنهاد‌های بالاتر نیز موافقت نکند، چرا که نیرو ندارد، امام زمان (عج) اداره همه امور را دارد امام چرا ظهور نمی‌کند؟ چون نیرو ندارد.
وی ادامه داد: مدیری خواب کارش را نبیند، مدیری که برای کارش گریه نکند، معتقد نباشد و از امام رضا(ع) مدد نخواهد، موفق نخواهد بود. خداوند طبق آیه 69 سوره عنکبوت که می‌فرماید: « وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا ۚ وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ» به مجاهدین و مخلصین وعده می‌دهد که راه‌های خود را به آنان نشان خواهد داد. جهاد یعنی جهاد با قلب، فرد باید دغدغه‌مند باشد.
این عضو کمیسیون تخصصی فرهنگی آستان قدس رضوی با نقل جمله‌ای از شهید بهشتی مطرح کرد: انقلاب به دو چیز نیاز دارد، خون دادن و خون دل خوردن. حضرت زهرا (س) در قسمتی از یک سخنان خود می‌فرمایند: «روز قیامت منادی ندا می‌دهد و کسانی که کفیل و سپرست یتیمان هستند (یتیم، همان فردی است که دستش از پدر حقیقی خود یا همان امامش کوتاه است) را بالا می‌آورند و آنان را رشد می‌دهند»
نیروسازی بهترین رزومه نزد امام زمان است
نظافت یزدی بیان کرد: بهترین رزومه ما نزد امام زمان (عج)، ساختن نیروی انسانی است. از دیگر ویژگی‌های مدیر خوب می‌توان به اهتمام به تمرکز، عزم جزم و هدف روشن اشاره کرد. تجربه نشان می‌دهد امکانات همواره حرف اول را نمی‌زنند چرا که اگر همت و طرح باشد نبود پول نمی‌تواند مانع شود.
وی افزود: توجه به پذیرش صحیح نیز می‌تواند یکی از عوامل بسیار موثر باشد؛ نسل اول و پایه اول در هر زمینه‌ای بسیار مهم هستند.پایه اول مدارس و اولین دانش‌آموزان همچون فرزندان اول خانواده می‌مانند که در صورت نا اهل بودن آنان اولی دومی، دومی سومی و سومی چهارمی را نااهل می‌کند اما در مقابل وقت گذاشتن برای فرزندان اول و یا همان پایه‌های اول هر مدرسه تا پایان کار را راحت‌تر خواهد کرد چرا که آن فرهنگ سازی در ابتدای کار، موانع بزرگی را از سر راه خواهد برداشت.
سخت‌گیری در پذیرش مانعی ندارد
مؤسس و مدیر عالی مدارس علمیه حضرت مهدی(عج) خاطرنشان کرد: دقت کردن و سخت‌گیری در پذیرش مانعی ندارد. باید با گزینش افراد تکلیف خود را مشخص کنیم، خانواده خوب، سالم، مسئولیت‌پذیر، دغدغه‌مند و حامی از ویژگی‌های افراد برگزیده است. اگر هدف نخبه‌پروری باشد، انتخاب بذر خوب نیز لازم است. اگر هدف ما این باشد که خروجی مدارس صدرا رهبران آینده ایران باشند، باید در پذیرش دقت کنیم.
نظافت‌یزدی اظهار کرد: نشان دادن مقصد و قله از ویژگی‌های بسیار مهم مدیران است، بصیرت دادن به اهداف و موانع بسیار موثر هستند. از دیگر ویژگی‌های یک مدیر خوب می‌توان به تعهد اشاره کرد. بعد از پذیرش و انجام مصاحبه باید با دانش‌آموزان عهد ببندیم، چرا که «جنگ اول به از صلح آخر است».
وی ادامه داد: حضور فراوان در میدان نیز برای یک مدیر واجب است، مدیری که تنها در دفتر خود بماند، مدیر نیست، چرا که تربیت در همان میدان اتفاق خواهد افتاد. خواندن خطبه 192 نهج‌البلاغه در این خصوص به شما کمک‌های زیادی خواهد کرد و شامل نکات سبک تربیتی پیامبر (ص) در خصوص امام علی (ع) است.
این عضو کمیسیون تخصصی فرهنگی آستان قدس رضوی تصریح کرد: مدیری که در میدان باشد از حال و هوای دانش‌آموزان و درد و دل‌های آنان مطلع می‌شود که این مسئله نه تنها باعث دلگرمی دانش‌آموزان می‌شود، بلکه اجازه نظارت مستقیم و غیرمستقیم را نیز به مدیران خواهد داد. یکی از نیاز‌های روانی دانش‌آموزان، نیاز به دیدن پدر مدرسه است.
نظافت‌یزدی اضافه کرد: نظارت مستقیم و غیرمستقیم نیز یکی دیگر از همان ویژگی‌هاست، این نظارت شامل فعالیت معلمان نیز می‌شود. از طرفی گاهی اوقات نظارت باعث القا شدن حس بی‌اعتمادی به دانش‌آموزان است، بنابراین این نظارت نیز باید به صورت غیر مستقیم باشد، چرا که این نظارت باعث شخصیت دادن به آنان می‌شود و تکریم دانش‌آموزان از عوامل بسیار مهمی است.
مدیری که محبوب نباشد نمی‌تواند خدمت کند
وی افزود: اعتماد و تکریم راه حل بسیاری از مسائل و مشکلات است که این تکریم راه حل‌های زیادی خواهد داشت. از دیگر ویژگی‌های یک مدیر می‌توان به محبوبیت آن اشاره کرد، مدیری که محبوب نباشد کاری از پیش نخواهد برد و نمی‌تواند خدمت کند.
عضو کمیسیون فرهنگ و اخلاق شورای عالی حوزه علمیه خراسان خاطرنشان کرد: محبوبیت نیز شرایط و حد و اندازه‌ای دارد. محبوبیت بدون صلابت، ابهت و عظمت باعث سو استفاده می‌شود، لذا همواره باید توازن برقرار باشد. مشورت گرفتن و نظرخواهی نیز یکی دیگر از عوامل بسیار مهم است، چرا که باعث ارزش دادن و تکریم دانش‌آموزان می‌شود. برای تربیت مدیر باید از همین مدارس آغاز کنیم و مسئولیت‌های کوچک را میان آنان تقسیم کنیم.
نظافت یزدی اظهار کرد: خانواده نیز در این میان باید همراه باشد، هنگام پذیرش باید از آنان تعهد بگیریم که همراه و حامی مدارس باشند. این همراه بودن شامل مسائل مالی نیز می‌شود.
وی ادامه داد: همراه بودن والدین دانش‌آموزان باعث می‌شود تا شرکت آنان در جلسات مهم «اولیا و مربیان» با کیفیت بیشتری افزایش یابد، ما نیز حضور آنان را جبران کرده، به منازل آنان رفته و مهمان آنان شدیم. این کار باعث شد تا از احوال دانش‌آموزان جویا شویم، شرایط آنان را از نزدیک ببینیم، با واقعیت‌ها بیشتر آشنا شویم و بیشتر درکشان کنیم.
مؤسس و مدیر عالی مدارس علمیه حضرت مهدی(عج) مطرح کرد: در داستان حضرت ابراهیم و اسماعیل (ع) نیز کاملا مشهود است، حضرت ابراهیم (ع) در خواب دستور خداوند را می‌شنود که امر به قربانی فرزندش می‌کند. ایشان به فرزندش گفت: «من چنین خوابی دیدم، نظر تو چیست؟» فرزند باید نظر دهد و انتخاب کند.
اقناع؛ بخش مهمی از تکریم
نظافت‌یزدی بیان کرد: یکی از عوامل مهم در تکریم اقناع است، دانش‌آموزشی می‌پرسید چرا باید فلان کار را انجام دهم؟ وقتی در پاسخ بشنود چون من می‌گویم، قطعا تمایلی به انجام آن کار نخواهد داشت. توضیح دادن دلایل و فایده هر دستور انجام آن را ساده‌تر و منطقی‌تر می‌کند.
وی افزود: اگر می‌خواهید فرزند شما از دین دور شود به او بگویید، باید نماز بخوانی چرا که اگر نخوانی تو را تنبیه خواهم کرد و متاسفانه در بسیاری از سربازخانهها این رویداد‌ها و اجبار‌ها در حال رخ دادن است. باید شوق انجام هر عمل را ایجاد کنیم، باید دستورات را محبوب کنیم.
مؤسس و مدیر عالی مدارس علمیه حضرت مهدی(عج) مشهد خاطرنشان کرد: نکته دیگر این است که باید برای اخلاق بسته داشته باشیم، یعنی به یک موعظه بسنده نکنیم. معلمان نیز باید اخلاقی عمل کنند، معلمان غیرمرتبط به مسائل دینی نیز گاهی در میان درس‌ها گریزی به آن مسائل بزنند. تعریف کردن از خاطرات شهدا و علما نیز تاثیر بسیار زیادی خواهند داشت.
نظافت‌یزدی اظهار کرد: باید به فرزندان خود آموزش دهیم که جارو کردن مدرسه، تمیز کردن اطراف خود و آنچه که خود باعث کثیفی آن شدند، بر عهده خودشان است، آنان نسبت به مدرسه به عنوان خانه دومشان مسئولیت دارند.
انتهای پیام
