حجتالاسلام والمسلمین علیاکبر سبزیان، مدیرکل کتابخانههای عمومی خراسان رضوی، در گفتوگو با ایکنا از خراسان رضوی در خصوص ارزیابی برنامههای این اداره کل در یکساله اخیر و با توجه به شیوع بیماری کرونا، اظهار کرد: در ابتدای سال 99 با توجه به شیوع ویروس کرونا از اسفندماه سال 98 در کشور و تعطیلی موقت کتابخانههای عمومی تلاش و همت کتابداران کتابخانههای عمومی خراسان رضوی بیشتر به سمت استفاده از فضای مجازی سوق یافت.
وی بیان کرد: ضرورت توصیه مردم به ماندن در خانه برای قطع زنجیره شیوع ویروس کرونا بهترین فرصت را برای کتابخوانی و گرایش خانوادهها به مطالعه فراهم آورد و کتابخانههای عمومی نیز در این زمان با برگزاری برنامههای فرهنگی از طریق فضای مجازی زمینه را برای استفاده از اوقات فراغت مردم فراهم کردند.
مدیر کل کتابخانههای عمومی خراسان رضوی ادامه داد: کتابخانههای عمومی استان در این مدت و با درک کامل شرایط به وجود آمده و با تأسی به شعار کتاب و کتابخوانی تعطیلشدنی نیستند، زیرا با اجرای برنامههای خلاقانه، مبتکرانه و یافتن راههای جدید برای حفظ ارتباط با جامعه مخاطب و علاقهمندان به کتاب و کتابخوانی اتفاقات ویژه و منحصر به فردی را رقم زدند که به گواه بسیاری از مسئولان استان، کتابخانههای عمومی پیشگام تبدیل تهدید کرونا به فرصت کتاب و کتابخوانی شدند.
سبزیان برگزاری طرح پویش خانواده کتابخوان در ایام تعطیلات عید سال 99 را سرآغاز این حرکت دانست و بیان کرد: این در حالی است که بیش از 2000 خانواده در این طرح مشارکت داشتند که این مشارکتها نقطه آغاز حرکت کتابخانههای عمومی برای استفاده از ظرفیت فضای مجازی برای ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی بود.
وی اضافه کرد: در ایام شیوع ویروس کرونا، نهاد کتابخانههای عمومی کشور و ادارات کل کتابخانههای عمومی استانها نیز اقدام به برگزاری برنامهها و پویشهای مجازی با موضوع کتاب و کتابخوانی کردند که این پویشها نیز در استان خراسان رضوی اطلاعرسانی و با استقبال علاقهمندان به کتاب و کتابخوانی مواجه شد. در این میان میتوان به پویشهایی همچون «هر خانه یک کتابخانه»، «در خانه بمانیم» و «با کتاب در خانه» اشاره کرد که در حقیقت از جمله این پویشهای ملی و استانی طی یکسال اخیر بودهاند.
مدیرکل کتابخانههای عمومی خراسان رضوی گفت: برگزاری باشکوه دهمین جشنواره ملی کتابخوانی رضوی نیز در ماههای ابتدایی سال99 از جمله مهمترین اقدامات فرهنگی اداره کل کتابخانههای عمومی خراسان رضوی در سال 99 بوده است.
سبزیان اضافه کرد: این جشنواره که به همت نهاد کتابخانههای عمومی کشور و با معرفی 12 کتاب در سه بخش کودک، نوجوان، جوان و بزرگسال برگزار شد تا 16 مردادماه ادامه داشت و همانند سالهای گذشته استقبال بینظیری از این جشنواره در استان خراسان رضوی صورت گرفت.
وی با بیان اینکه ما به مناسبتهای مختلفی نیز برنامههای فرهنگی متفاوتی را برگزار کردیم، گفت: برگزاری مراسم روز قدس که نماد وحدت جهان اسلام است، نشستهای معرفی کتابهای دهمین جشنواره کتابخوانی رضوی با حضور مجازی نویسندگان کتابهایی از جمله کتابهای«ستاره من» و «نشانهها» با حضور ابراهیم حسن بیگی و ناصر نادری نویسندگان کتابها، برگزاری نشستهای کتابخوان از جمله نشست کتابخوان «دختران آفتاب» به مناسبت سالروز میلاد حضرت فاطمه معصومه(س) و روز دختر، نشست کتابخوان «قلم» به مناسبت روز قلم و نشست کتابخوان «بانوان مدیر استان خراسان رضوی» از جمله برنامههای فرهنگی اداره کل کتابخانههای عمومی خراسان رضوی است که در ماههای ابتدایی سال گذشته انجام شده است.
مدیر کل کتابخانههای عمومی خراسان رضوی ادامه داد: اهدای کتابخانه شخصی آیتالله رحمت از یاران و شاگردان حضرت امام خمینی(ره) به کتابخانه مرکزی امام خمینی(قدس سره)، برگزاری همایش اهمیت زندگی در ادبیات، ادامه سلسله نشستهای کتابخوان مجازی در اداره کتابخانههای عمومی استان، ویژه برنامههای دوشنبههای کتابخوانی اداره کتابخانههای عمومی گناباد، مسابقه کتابخوانی غدیر در اداره کتابخانههای عمومی خوشاب، شرکت هنرمندان استان در پویش ماسک نهاد کتابخانههای عمومی کشور و تداوم رویکرد استفاده از فضای مجازی برای حفظ و توسعه ارتباط با اعضای کتابخانههای عمومی در ایام شیوع ویروس کرونا نیز از دیگر برنامههای کتابخانههای عمومی سال 99 بوده است.
سبزیان یادآور شد: رونمایی از کتاب «رخداد شگفت کرونا» با حضور نویسنده کتاب، مراسم بزرگداشت هفته ازدواج با نقد و بررسی کتاب «کلید روابط پایدار در زندگی زناشویی»، تهیه بستههای مطالعاتی در مناسبتهای مختلف از جمله هفته ولایت و امامت، سالروز فتح خرمشهر، نیمه شعبان، هفته حجاب و عفاف و روز بزرگداشت ابن سینا؛ روز پزشک، از جمله برنامههای فرهنگی شاخص اداره کل کتابخانههای عمومی در سال گذشته بوده است.
وی از برنامههای ویژه اداره کل، همزمان با ایام محرم و صفر سال گذشته خبر داد و گفت: در حال حاضر همزمان با ایام ماه محرم ماه عزا و ماتم سیدالشهدا(ع) برای اولینبار در کشور طرح حسینیه کتاب؛ محفل سلوک عاشورایی توسط اداره کل کتابخانههای عمومی خراسان رضوی نیز اجرایی شد.
مدیر کل کتابخانههای عمومی خراسان رضوی ادامه داد: محفل سلوک عاشورایی در محل حسینیه کتاب اداره کل کتابخانههای عمومی خراسان رضوی اقدام به تهیه و تدوین برنامههای عاشورایی با محتوای سخنرانی و معرفی کتاب در سه حوزه کودک، نوجوان و بزرگسال با محوریت عاشورا و وقایع ماه محرم و صفر، مداحی و مقتلخوانی میکرد. همچنین معرفی کتاب «از روز عاشورا تا اربعین حسینی» نیز یکی دیگر از برنامههای حسینیه کتاب اداره کل کتابخانههای عمومی خراسان رضوی در ایام ماه محرم و صفر بود.
وی به اجرای طرح 10 شب، 10 محفل نهاد کتابخانههای عمومی کشور به میزبانی سه محفل ادبی در هر شب اشاره کرد و ادامه داد: نخستین شب از سوگواره مجازی محافل ادبی با محوریت شورای ادبی نهاد و محافل ادبی استانها با عنوان «10 شب، 10 محفل» به میزبانی محفل ادبی رواق ادب اداره کل کتابخانههای عمومی خراسان رضوی برگزار شد.
مدیر کل کتابخانههای عمومی خراسان رضوی اظهارکرد: فعالیت سنگر کتاب و اجرای برنامههایی مانند برنامه ملی شعرخوانی بانوان شاعر با عنوان «ادبیات مقاومت»، نقد و بررسی کتاب «از مشهد تا کاخ صدام» در غرفه سنگر کتاب اداره کل کتابخانههای عمومی خراسان رضوی، معرفی و خوانش کتاب «همرنگ خدا»، نشست «زن، کتاب، دفاع مقدس»، برپایی سنگر کتاب در منازل شهدای دفاع مقدس و برگزاری ویژه برنامههای متنوع در کتابخانههای عمومی استان از جمله برنامههای شاخص کتابخانهای در ایام هفته دفاع مقدس بود.
سبزیان بیان کرد: طرح «به تو از دور سلام» در آستانه اربعین حسینی، آیین «سلام بر حبیب» در ایام رحلت حضرت رسول اکرم(ص)، نشست کتابخوان ویژه فرماندهان پایگاه بسیج ادارات کل خراسان رضوی، خوانش کتاب «روز آزادی زن»، آیین «سلام بر مادر» در ایام شهادت حضرت فاطمه زهرا(س)، نشست كتابخوان جوانان مكتب حاج قاسم، نشست کتابخوان نوجوانان مکتب حاج قاسم، برنامه شعرخوانی مرد میدان، معرفی و خوانش کتاب مادرانه، تجلیل از شاعران انقلابی و آیین تجلیل از پیشکسوتان و چهرههای فعال شعر انقلاب با عنوان «راویان بالندگی» با حضور محمد کاظم کاظمی و محمد جواد غفورزاده «شفق» چهره فعال شعر انقلاب در استان و حضور مجازی مصطفی محدثی خراسانی و گرامیداشت یاد و خاطره افرادی چون محمد قهرمان، ذبیحالله صاحبکار، احمد کمال پور، علی باقرزاده، حمید سبزواری، غلامرضا قدسی از شاعران فقید و در گذشته استان از جمله دیگر برنامههای برجسته کتابخانههای عمومی استان در سال گذشته بوده است.
وی از برنامههای ویژه نهاد کتابخانههای عمومی در ایام کرونایی یاد کرد و ادامه داد: نهادینه کردن فرهنگ مشارکت عمومی برای انجام فعالیتهای ادبی در کتابخانهها و تمهید زمینه اعتلای آن، تقویت و راهاندازی محفلهای ادبی در کتابخانههای عمومی برای ایجاد انگیزه نسبت به شعر و ادبیات فارسی و همچنین ساماندهی نیروهای متعهد و متخصص ادبی به منظور ایجاد تحول فرهنگی در خدمات کتابخانهها از مهمترین اهداف تشکیل محفل ادبی رواق ادب اداره کل کتابخانههای عمومی خراسان رضوی است.
مدیر کل کتابخانههای عمومی خراسان رضوی گفت: در دستورالعمل تدوین شده برای فعالیت محافل، اقداماتی همچون استفاده از ظرفیت محفلهای ادبی برای ساماندهی، ارتقا و حمایت از به کارگیری فعالان ادبی در برنامههای کتابخانهها، برگزاری دورههای آموزشی و کارگاهی ادبی، تولید محتوا در زمینه ادبیات متعهد، آیینی و حوزههای حائز اهمیت و برگزاری همایشها، نشستها و محافل ادبی آورده شده است که همین امور باعث شد تا با اطمینان بگویم مردم استان نسبت به گذشته کتابخوانتر شدهاند.
سبزیان یکی از ضروریات کتابخانههای امروزی را همگامسازی به موقع با فناوریها و تکنولوژیهای جدید دانست و ادامه داد: تجهیز کتابخانههای عمومی استان به جدیدترین نیازهای فناورانه در سال آینده نیز ادامه خواهد داشت.
وی از تغییر بستر سرويس اينترنت اداره كل کتابخانههای عمومی از ADSL به سرويس اينترنت فيبر نوری در سال 99 به عنوان مهمترین فعالیت این واحد در سال جاری با سرويس پهنای باند اختصاصی «Dedicated Bandwidth» یاد کرد.
مدیرکل کتابخانههای عمومی خراسان رضوی بیان کرد: افتتاح استودیو کتاب اداره کل کتابخانههای عمومی خراسان رضوی، اجرای طرح کتاب موتوری جهت ارسال کتابهای مورد تقاضای اعضا به درب منازل و طرح کتابخانهگردی در 17 اسفندماه و همزمان با سالروز تأسیس نهاد کتابخانههای عمومی کشور در کتابخانه مرکزی امامخمینی(قدس سره) مشهد از دیگر برنامههای مهم و شاخص کتابخانههای عمومی در ماههای پایانی سال بوده است.
سبزیان اضافه کرد: افتتاح کتابخانههای عمومی زنده یاد فهیمه زینلی در نیشابور، عمیدالملک کندری در خلیل آباد و مرحوم حاج غلامرضا داودی در بردسکن نیز از جمله پروژههای هستند که در سال 99 به بهرهبرداری رسیدهاند. همچنین افتتاح سالن مطالعه عارف و کلنگزنی کتابخانه عمومی شهدای گمنام در شهرستان سبزوار علیرغم شیوع ویروس کرونا در ماههای ابتدایی سال 99 توسط اداره کل کتابخانههای عمومی استان انجام شده است.
وی تأکید کرد: گفتنی است که افتتاح و کلنگزنی چندین پروژه دیگر نیز در برنامه قرار دارد و در سال 99 در حوزه عمرانی و بهسازی زیرساختهای کتابخانهای استان فعالیتهای گستردهای صورت گرفته است.
مدیر کل کتابخانههای عمومی خراسان رضوی بیان کرد: از محل تملک و دارایی شهرستانها نیز تاکنون صرف بیش از چهار میلیارد و 300میلیون ریال برای تعمیرات کتابخانهها در شهرستانهای خوشاب، خلیلآباد، سبزوار، عشقآباد و بجستان، صرف بیش از 800 میلیون ریال برای بهسازی و تجهیز سرمایشی کتابخانههای عمومی در استان، هزینهای بالغ بر 650 میلیون ریال برای ایجاد حائل پلاستیکی در کتابخانههای عمومی استان و برای ایزوگام کتابخانه عمومی سرخس نیز مبلغی بالغ بر 300میلیون ریال هزینه شده است.
سبزیان ادامه داد: کتابخانههای عمومی مشهد مقدس نیز در این ایام شاهد تعمیرات و بهسازی بودهاند و در کتابخانههای عمومی شهید نواب صفوی 280 میلیون ریال، کتابخانه عمومی دکتر حری 200 میلیون ریال، کتابخانه عمومی علامه طباطبایی 140میلیون ریال، کتابخانه عمومی شهید مدرس 150میلیون ریال و حفاظ کتابخانههای نواب صفوی و شهید رجایی نیز 300 میلیون ریال هزینه داشتهاند.
وی اظهار کرد: امضای دو توافقنامه همکاری میان اداره کل کتابخانههای عمومی با ستاد هماهنگی کانونهای فرهنگی هنری مساجد و کمیته امداد امام خمینی(ره) استان، تفاهمنامه همکاری میان اداره کل کتابخانههای عمومی و ستاد اقامه نماز خراسان رضوی، امضای تفاهمنامه اداره کل کتابخانهها با صدا و سیمای خراسان رضوی، تفاهمنامه همکاری میان اداره کل کتابخانههای عمومی و انجمن راویان فتح خراسان رضوی را میتوان از دیگر اقداماتی دانست که در سال گذشته موفق شدیم آنها را انجام دهیم.
مدیر کل کتابخانههای عمومی خراسان رضوی گفت: در حوزه پژوهشی، دومین فراخوان دوسالانه طرحهای پژوهشی نهاد، حاوی ۱۲ عنوان درخواست نامه از جمله شناسایی منابع و ظرفیتهای درآمدی پایدار کتابخانههای عمومی و ارائه راهکارهای اجرایی ـ عملیاتی و الگوهای کسبوکار، طراحی و تدوین شناسنامه آموزشی و نقشه توسعه فردی ـ شغلی کتابداران کتابخانههای عمومی بوده است.
سبزیان ادامه داد: همچنین شناسایی و سنجش نیاز اجتماعات محلی عرب در حوزه خدمات و برنامههای کتابخانه عمومی، شناسایی و سنجش نیاز اجتماعات عشایری کوچنده در کشور در حوزه خدمات و برنامههای کتابخانههای عمومی برای طراحی کالبد ویژه کتابخانه عمومی عشایر، تدوین گزارش جامع عمومیسازی ادراک علمی در کتابخانه عمومی با شناسایی ظرفیتها و پیشنهاد الگوها و راهکارهای اساسی در توسعه و ترویج کتاب و کتابخوانی در دستور کار است.
وی بیان کرد: حوزه آموزش و یادگیری نیز در نهاد کتابخانههای عمومی کشور و مجموعه اداره کل کتابخانههای عمومی خراسان رضوی همواره مورد توجه بوده و کتابداران استان در دورههای آموزشی نهاد کتابخانههای عمومی کشور شرکت میکنند.
مدیر کل کتابخانههای عمومی خراسان رضوی اظهار کرد: برگزاری دورههای آموزشی اصول و فنون گزارشنویسی و شیوه مکاتبات اداری، دوره آموزشی مهارتهای برقرار ارتباط مؤثر، دوره آموزشی مستندسازی و تجربهنگاری فعالیتهای کتابخانهای، خدمات مشاوره خوانندگان در کتابخانه عمومی، دوره آموزشی مواجهه با آسیبهای اجتماعی و دوره آموزشی مدیریت کتابخانههای تک کتابدار، دورههای آموزشی متنوعی از جمله مرورنويسی برای مشاوره خوانندگان، آموزش سواد رسانهای و دورههای مشاوره كتابدار و مهارتهای اخلاقی از جمله برنامههایی است که در سال گذشته برگزار شده است.
سبزیان اظهار کرد: در حال حاضر، ۲۸ پروژه نیمه تمام در استان خراسان رضوی وجود دارد که رایزنیها جهت تأمین اعتبار از طریق خیرین و نیکاندیشان در حال انجام است که با بهرهبرداری از این کتابخانهها گام بلندی در ارتقای فرهنگی و کتابخانهای در مناطق محروم استان برداشته میشود.
وی با اشاره به قابل قبول بودن اقدامات این اداره کل در سال گذشته، تصریح کرد: در سالی که سال تهدید ویروس کرونا، محدودیتهای اجتماعی و فاصلهگذاری فیزیکی بود، این اداره کل توانست تهدیدها را به فرصت و محدودیتها را به ایجاد ظرفیت تبدیل کند. در حقیقت شیوع ویروس کرونا اتفاقی غیرمنتظره و غیر قابل پیشبینی بود که بر کل فضای کشور سیطره پیدا کرد و حتی باعث تعطیلی بسیاری از فعالیتها شد و در بخش یا قسمتهایی مانند حوزه اقتصاد مشکلات بسیاری را به وجود آورد.
مدیر کل کتابخانههای عمومی خراسان رضوی ادامه داد: در حوزه فرهنگی و کتابخانهای نیز شیوع ویروس کرونا تبعات بسیاری داشت که تعطیلی کتابخانههای عمومی در مقاطعی از سال یکی از این مشکلات بود، اما با توجه به استفاده مناسب مجموعههای کتابخانههای عمومی از ظرفیتهای دیگری مانند فضای مجازی، کتابخانههای عمومی این سال را با تجربه بسیار مفیدی از جایگزینی فضای مجازی برای ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی بهره بردند و به نوعی از رقیبی به نام فضای مجازی دوست و آشنایی محبوب برای فعالیتهای فرهنگی ساختند.
سبزیان با بیان اینکه بهرهمندی از فضای مجازی در این شرایط اتفاقی ناگزیر بود و به نوعی کرونا و تبعات آن به عنوان تسریعکننده این حرکت بود ادامه داد: تجربه فعالیت در فضای مجازی شاید بدون کرونا تا چندین سال دیگر و به مرور اتفاق میافتاد که به لطف کرونا این موضوع طی سال گذشته تاکنون به سرعت انجام شد.
وی افق فعالیت کتابخانههای عمومی در سال آینده را روشن عنوان کرد و ادامه داد: با پیگیریهای انجام شده و همکاری نهادهای فرهنگی و شهری مانند استانداری، فرمانداریها، شهرداریها و حضور گرم و امیدبخش خیران و نیکاندیشان استان امیدواریم با پیشبینی و بودجهای مناسب شاهد رونق احداث کتابخانههای جدید و پایان ساخت پروژههای نیمه تمام و اجرایی شدن تفاهم نامههای همکاری با دیگر نهادها باشیم.
مدیر کل کتابخانههای عمومی خراسان رضوی افزود: یکی از این تفاهم نامهها، همکاری با شهرداری مشهد است که در حقیقت ایجاد کتابخانه در ایستگاههای قطار شهری، احداث 10کتابخانه عمومی در محلات مشهد و واگذاری سالنهای مطالعه زیر مجموعه شهرداری به اداره کل کتابخانههای عمومی و ایجاد پیشخوان کتاب در ایستگاههای آتشنشانی گوشهای از این تفاهم نامه است. همچنین ایجاد کتابخانه سیار در استان نیز همواره مورد توجه ما قرار دارد و در سال جاری شاهد اتفاقات بسیار خوبی در جهت افزایش کتابخانههای سیار در سطح استان خواهیم بود.
سبزیان تأکید کرد: در واقع در سال 1400که آغاز قرن جدید است 1400برنامه عمرانی، رویداد فرهنگی، ترویجی و اجتماعی کتابخانهای پیشبینی کردهایم که انشاالله آنها را اعلام خواهیم کرد.
انتهای پیام