همت انسان در طول زندگی، توحید خداشناسی و معرفت‌الله باشد
مدرس خارج فقه و اصول حوزه علمیه خراسان گفت: در فراز 6 دعای شریفه ابوحمزه ثمانی، امام سجاد(ع) وارد فضای معرفت الهی می‌شوند و این بحث، امر بسیار مهمی به‌شمار می‌رود، زیرا تمام همت یک انسان در طول زندگی باید توحید خداشناسی و معرفت‌الله باشد.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی زمانی‌فرد، مدرس خارج فقه و اصول حوزه‌علمیه خراسان، شامگاه 31 فروردین‌ماه، در ششمین جلسه از سلسله جلسات رمضانی با موضوع «شرح دعای ابوحمزه ثمالی» که به صورت وبینار برگزار شد، اظهار کرد: در فراز دیگری از دعای ابوحمزه ثمالی، امام سجاد(ع) می‌فرمایند: «یا رَبِّ یَا رَبِّ یَا رَبِّبِکَ عَرَفْتُکَ وَأَنْتَ دَلَلْتَنِى عَلَیْکَ وَدَعَوْتَنِى إِلَیْکَ، وَلَوْلا أَنْتَ لَمْ أَدْرِ مَا أَنْت». در این جلسه یکی از دیگر از فرازهای این دعا را در رابطه با موضوع معرفت‌الله است بررسی می‌کنیم.
بیشتر بخوانید:
- فقره سوم از دعای ابوحمزه ثمالی دلالت بر توحید افعالی خداوند دارد
- دلالت بر نجات و هلاکت انسان در دنیا و آخرت؛ در فقره چهارم دعای ابوحمزه ثمالی
وی ادامه داد: در این فراز دو نکته وجود دارد، اولین نکته این است که در این قسمت از دعا امام سجاد(ع) نام شریف و اسم مبارک «رَبِّ» را آنقدر تکرار کردند، تا نفس ایشان تمام شد و مستحب است کسی که دعای ابوحمزه را می‌خواند، به تاسی از این امام بزرگوار باید اسم شریف «رَبِّ» را تا آنجایی که می‌تواند تکرار کند تا نفس او قطع شود. در حقیقت تکرار این واژه مبارک تنها در دو دعای ابوحمزه ثمالی و دعای سیدالشهدا(ع) آمده است.
مدرس حوزه‌علمیه خراسان بیان کرد: اما سوال اینجاست که دعاکننده برای چه امری این واژه مبارک را تکرار می‌کند تا اینکه نفس او قطع شود؟ ظاهرا شاید دلیل این کار این باشد که دعاکننده با این تکرار خود بنا دارد که حقیقتی را بیان کند و آن، اینکه تا پایان عمر توجه کامل و تام به حضرت حق دارد، تا زمانیکه جان در بدن دارد هرگز از خداوند جدا نخواهد شد، مدام از او طلب می‌کند، از نظر قلبی و روحی نیز خود را به خداوند متصل و همراه می‌داند و این محبت و طلب از او را تا زمانیکه جان در بدن دارد رها نخواهد کرد.
زمانی‌فرد تأکید کرد: نکته دومی که باید به آن اشاره کرد این است در این فراز از این دعای شریفه، امام سجاد(ع) وارد فضای معرفت الهی می‌شوند که در حقیقت این بحث امر بسیار مهمی به‌شمار می‌رود، زیرا تمام همت یک انسان در طول زندگی باید توحید خداشناسی و معرفت‌الله باشد.
اهمیت معرفت‌الله از نگاه عقلی
وی اضافه کرد: از این‌رو در زمینه بحث معرفت‌الله که امام سجاد(ع) در این فراز می‌فرمایند، چند محور وجود دارد. اولین محور اهمیت معرفت‌الله از جهت عقل و نقل است. در این رابطه باید گفت که هیچ موضوعی در زندگی انسان به اندازه خداشناسی، رسیدن به مقام توحید و ادراک اسماء و صفات خداوند اهمیت ندارد و مهم‌ترین شناخت هم همان شناخت، شناخت خدای تبارک و تعالی است که اهمیت داشتن این موضوع هم دلیل عقلی و هم دلیل نقلی دارد.
مدرس خارج فقه و اصول حوزه علمیه خراسان محور دوم را امکان معرفت خداوند دانست و بیان کرد: اما در اینجا سوال این است که آیا برای بشر امکان معرفت خدا وجود دار یا خیر؟ در رابطه با این محور سه دیدگاه وجود دارد. دیدگاه اول، دیدگاه افرادی است که می‌گویند معرفت‌الله برای بشر امکان پذیر نیست. این گروه افرادی هستند که خدا را از هر نوع شناخت منزه می‌کنند و می‌گویند که ما خداوند، ذات و اسماء او را نمی‌توانیم بشناسیم و بر این باور هستند که اسماء و صفاتی را که ما بر خدا می گوییم مانند اینکه خدا عالم است و... بدین منظور نیست که خدا از صفت علم و... برخوردار است بلکه وقتی می‌گوییم خدا عالم است، یعنی اینکه خدا جاهل نیست. این گروه افرادی هستند که سد باب معرفت‌الله می‌شوند که این گروه به «تنزیهیه» معروف هستند.
زمانی‌فرد عنوان کرد: دیدگاه دوم معکوس دیدگاه اول است و افرادی که در این گروه قرار می‌گیرند بر این باور هستند که ما می‌توانیم خدا را بشناسیم و همان چیزهایی که در رابطه با بشر می‌گوییم همان‌ها برای خداوند هم هستند مانند علم و... و تنها خداوند بیشتر از انسان‌ها از این صفات برخوردار است. در حقیقت این گروه افرادی هستند که به آن‌ها «تشبیهیه» گفته می‌شود، زیرا صفات خداوند را به صفات انسان تشبیه می‌کنند.
وی با اشاره به دیدگاه سوم نیز اظهار کرد: دیدگاه سوم «امر بین‌الامرین» است، این افراد بر این باور هستند که ما باید راه عقل را به شناخت حضرت حق تبارک و تعالی باز کنیم و در حوزه شناخت معرفت الهی او را که که واجب‌الوجود است به تمام موجودات عالم که ممکن‌الوجود هستند تشبیه نکنیم.
مدرس خارج فقه و اصول حوزه علمیه خراسان عنوان کرد: در خصوص دلیل عقلی معرفت‌الله ابتدا باید به دو مقدمه اشاره کرد. مقدمه اول اینکه همواره تمام ارزش یک انسان به معرفت، علم و آگاهی اوست که خدای متعال این قابلیت را به او داده و همین امر باعث تمایز او از سایر موجودات عالم شده است.
زمانی‌فرد اظهار کرد: مقدمه دوم این است که در حقیقت ارزش هر علمی به معلوم اوست و هرچه معلوم ارزشمندتر باشد، ارزش آن علم هم بالاتر است و چه معلومی از خدای سبحان بالاتر و چه معروف و شناخته شده‌ای از حضرت حق تبارک و تعالی با عظمت بنابراین، هیچ علمی بالاتر از علم خداشناسی و معرفتی بالاتر از معرفت‌الله وجود ندارد، لذا انسان‌هایی که در طول عمر برای شناخت حضرت حق تلاش می‌کنند برترین انسان‌ها شناخته می‌شوند.
اهمیت معرفت‌الله از نگاه نقلی
وی خاطرنشان کرد: اما در خصوص اهمیت معرفت‌الله از نگاه نقلی باید گفت که خداوند در این باره فرموده است که «نیافریدم جن و انس را مگر اینکه مرا عبادت کنند» در تفسیر این آیه، روایات زیادی از معصومین(ع) آمده است، منظور خداوند این است که بندگان من باید مرا بشناسند، چون عبادت عامل شناخت است، از طرفی نیز منظور از این تفسیر این است که روح عبادت انسان معرفت اوست و هرچه انسان نسبت به خدای متعال معرفت داشته باشد آن عبادت جان و حقیقت بیشتری پیدا می‌کند، بنابراین این امر نشان می‌دهد که خداوند در قرآن کریم نیز به موضوع معرفت‌الله و اولویت قرار داده شدن این بحث را تأکید می‌کنند.
مدرس حوزه علمیه خراسان تصریح کرد: البته که روایات زیادی در این خصوص وجود دارد که در اینجا به یکی از این روایات اشاره می‌کنم. امام صادق(ع) فرمودند که اگر انسان‌ها فضل معرفت الله و آثار و برکات روحی، معنوی و فکری توحید و خداشناسی را می‌دانستند، هرگز چشم خود را به دنبال نعمت‌های دنیایی حرکت نمیدادند. سپس در ذیل این روایت می‌فرمایند که در امت‌های گذشته انسانهای والایی بودند از عارفان بالله که به دنبال معرفت الهی بودند، دشمنان خدا بدن‌های آن‌ها را با اره می‌بریدند، اما آن‌ها دست از حب الهی و معرفت الهی برنمی‌داشتند.
زمانی‌فرد افزود: منظور از امام صادق(ع) این است که با شناخت پروردگار تمام مشکلات دنیا برای انسان هموار می‌شود و قلب منوری که به نور معرفت الهی شود و فکر و اندیشه‌ای که در فضای خود شناخت حضرت حق، ذات، اسماء، صفات و افعال او را درک کرده باشد دیگر دنیا با تمام خوشی‌ها، ناراحتی‌ها، مشکلات برای او ارزشی ندارد.
انتهای پیام
