اولویت حوزه فرهنگی جهاددانشگاهی گفت‌وگو با نسل جدید است

حمیدرضا بیدخوری، رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی در آستانه هفته دولت به تبیین شعار سال جهاددانشگاهی(جهاددانشگاهی، زیست‌بوم نوآوری نخبگان ایران) و ارتباط آن با شعار اخیر دولت سیزدهم(دولت مردم) پرداخت و گفت: حرکت نخبگان جهاددانشگاهی از دل دانشگاه شروع می‌شود و عموم مردم با اولویت اقشار کمتر برخوردار را در بر می‌گیرد.

بیدخوری در خصوص سیر تحول فعالیت‌ها‌ و مأموریت جهاد در دوره‌های مختلف تصریح کرد: جهاددانشگاهی باید هم فرزند زمانه خویش باشد و هم وفادار به مبانی و علت پیدایش. ضرورت پیدایش نهادی منحصر به فرد، مانند جهاددانشگاهی بر کل طول عمرش سیطره خواهد داشت، به این معنی که یک‌سری خصلت‌های بنیادی جهاد نباید در طول زمان تغییر کند.

رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی با اشاره به پیدایش جهاددانشگاهی به عنوان بازوی اجرایی ستاد انقلاب فرهنگی تأکید کرد: وظیفه جهاددانشگاهی، انتقال مفاهیم انقلابی به عموم جامعه دانشگاهی بوده و ساختن دانشگاهی هم‌تراز انقلاب اسلامی؛ محور همه فعالیت‌های جهاددانشگاهی هم در اسا‌سنامه وقت و هم در اساسنامه فعلی همین است و نیز قاطبه رهنمون‌های مقام معظم رهبری بر این محور فعالیت‌های جهاددانشگاهی تأکید دارند.

وی افزود: در دوره‌ای به سر می‌بریم که انتظارات از جهاد به درستی بر بحث توسعه فناوری و برطرف کردن نیازهای نوآورانه جامعه و ارتباط جدی‌تر نخبگان دانشگاهی با مردم متمرکز است، باید زمان پیدایش جهاددانشگاهی را به‌یاد آوریم و بدانیم با چه خصلت‌هایی این مهم، محقق شد و براساس همان مؤلفه‌ها خواهیم توانست پرچم‌دار نظام نوآوری دانشگاهی کشور باشیم.

بیدخوری اظهار کرد: بزرگان جهاد که خصلت‌های جهادگران را برمی‌شمارند، به سه خصلت اصلی رویکرد عالمانه، حرکت مجاهدانه و پر تلاش و داشتن اهداف الهی اتکا می‌کنند. ایمان، به عنوان عنصر کلیدی، تلاش و جهاد بی‌وقفه از مؤلفه‌های جهادگر بوده است که وقتی به دانشگاه اتصال می‌یابد، فرد عالم باید برای طی این مسیر باشد. همه این موارد در حرکت نوآوری جهاددانشگاهی باید لحاظ شوند.

وی با اشاره به تغییر سلیقه نسل‌ها گفت: خوشبختانه شاهد خصلت‌های اصیلی در نسل جدید هستیم که می‌توان نسلی پرشور، با نشاط و با انگیزه از جهادگران آینده را متصور شد که بتوانند حرکت ارزشمند این نهاد را رو به بالا ادامه دهند و نقش خوبی از جهاد برای جامعه آینده کشور بسازند.

رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی تأکید کرد: در هر عصری می‌توان افرادی را به جهاد متصل کرد و کارکرد ما در این اتصال، معرفی خوب جهاددانشگاهی به اقشار مختلف جامعه، به‌ویژه دانشجویان و دانشگاهیان است.

وی سالگرد تأسیس جهاددانشگاهی را زمان مناسبی برای ارائه دستاوردهای جهاددانشگاهی و رویکردهای آن و درخواست از عموم جامعه برای استفاده از خدمات این نهاد دانست و اظهار کرد: جهاددانشگاهی را مورد نقد و راهنمایی خودشان قرار دهند و دانشگاهیان به این حرکت ارزشمند بپیوندند و درخت جهاددانشگاهی را تنومندتر کنند.

تغییر مدل در مدیریت فناوری برای حل مشکلات اقتصادی

بیدخوری با اشاره به چهل‌و‌دومین سالگرد تأسیس این نهاد گفت: دغدغه اصلی این است که چه تغییر مدلی در مدیریت فناوری صورت گیرد تا مشکلات اقتصادی کشور حل شود. در مقطعی، به درستی گفته می‌شد که ایران رشد علمی خوبی دارد و در حوزه فناوری ضعف‌های جدی وجود دارد. خوشبختانه اکنون می‌توان گفت در حوزه فناوری هم توسعه خوبی داریم، فناوری‌های توسعه‌یافته یا تازه متولد شده ارزشمندی در مجموعه جهاددانشگاهی و دانشگاه‏‌ها داریم. ضعفی که تشخیص داده می‌شود این است که توسعه این فناوری‌ها تا رسیدن به کاربرد جدی در جامعه چطور باید اتفاق بیفتد؟ این همان مفهوم خاص نوآوری است که در شعار سال مورد توجه قرار گرفته است.

وی ادامه داد: برای این امر برنامه‌های مختلفی پیش‌رو است و اینکه جهاد چقدر بتواند این مسیر را در این دوره خوب طی کند، منوط به انتخاب برنامه است. یکی از برنامه‌ها داشتن شرکت‌های زایشی دانش‌بنیان از جهاددانشگاهی است. این مهم، اتفاق افتاده و در جهاددانشگاهی خراسان رضوی شرکت‌های زایشی خوبی ایجاد شده است، اما به نظر می‌رسد که از جهاددانشگاهی نمی‌توان تنها این انتظار را داشت که شرکت‌ دانش‌بنیان یعنی فناور تولید کند، به‌علاوه فناوری که آن شرکت دانش ‌بنیان را توسعه دهد و به کاربرد برسد که این موضوع، یکی از مأموریت‌های جهاددانشگاهی بوده و هست، اما مجموعه ارزشمند جهاددانشگاهی خصلت‌های برتر دیگری دارد که آن را منحصر به‌فرد می‌کند.

رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی با تعریف جهاددانشگاهی به عنوان ساختار و نهادی عمومی، غیردولتی، انقلابی و دانش‌بنیان تصریح کرد: به نظر می‌رسد کشور از بعضی خصوصیات منحصر به‌فرد جهاددانشگاهی برای توسعه فناوری‌های راهبردی و کلیدی کشور غفلت کرده است.

وی با اشاره به تحریم‌های گذشته و حال بیان کرد: انتظار از نهاد نوآورانه‌ای مثل جهاددانشگاهی در مقابل تحریم‌ها این است که اقتصاد و چرخ صنعت کشور را مقاوم کند و تاب‌آوری صنعت و خدمات را درکشور بالا ببرد تا تحریم‌های ظالمانه بین‌المللی تأثیر ناچیزی بر جامعه و پیشرفت کشور داشته باشند.

بیدخوری با ابراز تأسف از اینکه در حال حاضر بسیاری از نیازهای اولیه‌مان را متکی بر کشورهای دیگر هستیم، گفت: البته نمی‌توان انتظار داشت که کشور ایزوله‌ای باشیم که تمام نیازهایمان را خودمان برطرف کنیم، اما در تقسیم‌بندی که سیاست‌مداران حوزه پژوهش و فناوری انجام می‌دهند، بعضی از فناوری‌ها را راهبردی، کلیدی و دارای اهمیت بالاتر دسته‌بندی می‌کنند و همین زمینه حرکت هدفمند جهاددانشگاهی است و الزاماً با شرکت دانش‌بنیانی که از جهاد منفصل شود، پیش نمی‌آید و هدایت و حمایت جهاددانشگاهی هم در ایجاد و هم در نوآوری باید نقش محوری داشته باشد.

وی افزود: در واقع نخبگان کشور باید بتوانند از مسیر جهاددانشگاهی به بازار اقتصاد دانش‌بنیان راه پیدا کنند تا هم موجب اشتغال خودشان شوند و هم بتوانند اقتصاد کشور را پیش ببرند، در عین حال در مراحل مختلف از توانمندی راهبری جهاددانشگاهی استفاده کنند؛ موضوعی که در این مقطع تاریخی جهاددانشگاهی به آن پی برده است و برای آن تلاش می‌کند.

رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی در خصوص وجود مفاهمه بین نسلی اظهار کرد: نمی‌توان انتظار داشت که نسل‌های مختلف جهاددانشگاهی پیوند مستحکمی با هم داشته باشند و به یک مفاهمه عمیق رسیده باشند، اما جامعه از این خصلت‌ها، دور باشد، در واقع این مشکل عمومی کشور است که مفاهمه بین نسلی بسیار کم شده و بعضاً نگاه منفی به نسل جوان است، متأسفانه نسل جوان به نسلی سطحی تعبیر می‌شوند که به هیچ وجه تعبیر درستی نیست و یکی از مسائل جدی حوزه اجتماعی  ـ فرهنگی کشور است که باید به‌آن ورود پیدا کرد و اولویت اول جهاددانشگاهی در حوزه فرهنگی، گفت‌وگو با نسل جدید است.

وی افزود: اینکه بتوانید با ورودی‌های اخیر دانشگاه، به گفت‌وگوی مشترک و همدلی برسید، اتفاق مهمی است که باید برای آن تلاش کرد. اگر سه اصل علم، تلاش وافر و هدف الهی را با خصلت‌های فرهنگی و نسلی خودمان گره بزنیم، بسیار سخت می‌شود این ویژگی‌ها را در نسل جدید یافت، اما هنگامی که بازتر فکر کنیم و خصلت‌های نسل جدید را به رسمیت بشناسیم، چه بسا نسلی شوند که از نسل‌های قبلی در این سه خصلت پیش‌رو‌تر باشند.

بیدخوری با رد کردن نگاه منفی به نسل جدید دانشگاهی گفت: اگر به دنبال مقصر اصلی در عدم ایجاد مفاهمه هستیم، به واسطه سن و تجربه بالاتر، نسل ما باید پاسخگو باشند که چرا این مفاهمه تا به امروز ایجاد نشده، نه نسل جدید و ابراز امیدواری کرد که نسل جدید جهادی داشته باشیم که بتوانند در هر سه خصلت بر نسل‌های قبلی پیشی بگیرند.

نقش تسهیل‌گری و ارتباط میان‌نهادی جهاددانشگاهی

رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی در خصوص موانع بزرگ جهاددانشگاهی به ویژگی و کارکرد میان‌نهادی جهاددانشگاهی اشاره کرد و گفت: جهاددانشگاهی قرار است نهادهای مختلف را به هم پیوند دهد؛ نهاد جامعه به نهاد دانشگاه، نهاد دانشگاه به نهاد صنعت، نهاد حاکمیت به نهاد مردم و با وجود خصلت‌های فرهنگی مختلف، ارتباط برقرار کردن بین این نهادها و به هیچ کدام از آن‌ نهادها تبدیل نشدن، کار را دشوار می‌کند و نیاز به ظرایف و خصلت‌هایی دارد که پیشکسوتان جهاد داشته‌اند.

وی ادامه داد: وقتی قرار است نهاد دانشگاه به نهاد جامعه وصل شود، قرار نیست جهاددانشگاهی نقش آن‌ها را بازی کند و یا به آن‌ها تبدیل شود. عدم توانایی ارتباط با دانشگاه و شبیه دانشگاه شدن، دردی را دوا نمی‌کند و کار جهادانشگاهی نیست. وظیفه جهاددانشگاهی، برقرای ارتباط میان نخبگان، اساتید و جامعه بوده که این امر، مسئولیت سنگینی است که شرایط فرهنگی ـ اجتماعی جامعه برای آن فراهم نیست.

بیدخوری اظهار کرد: بسیاری اوقات در این رسالت، جهاددانشگاهی به رسمیت شناخته نمی‌شود و غیر از رهبر معظم انقلاب، در دوره‌های مختلف، مدیران بسیار دلسوز و متعهدی دیده‌ایم که از نقش تسهیل‌گری و ارتباط میان نهادی جهاد، بی‌اطلاع بودند و احساس نیاز نمی‌کردند که این غفلت، باعث گره خوردن و ایجاد دشواری جدی در کار جهاددانشگاهی می‌شود.

وی با اشاره به قدرشناس‌تر بودن مردم از فعالیت‌های جهاددانشگاهی، گفت: ارتباط‌مان با مردم، ارتباط تنگاتنگی است و یکی از اهداف جهاددانشگاهی خراسان رضوی که برای سال آینده در نظر گرفته‌‌ایم و راه‌های کمّی برای پایش آن یافته‌ایم، این است که به ازای هر خانواده، یک نفر از خدمات جهاددانشگاهی بهره ببرد.

رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی افزود: این آرزو با این هدف تبیین می‌شود که جهاددانشگاهی دوست دارد با تمام خانواده‌های خراسانی ارتباط داشته باشد و این اتفاق مهمی است، ممکن است مادر خانواده‌ برای مهارت‌آموزی به آموزش جهاد مراجعه کند، یا فرزند دانش‌آموخته خانواده با حمایت جهاددانشگاهی یک شرکت دانش‌بنیان تأسیس کند. برادر یا خواهر کوچکترش از مرکز علمی کاربردی جهاددانشگاهی استفاده کند، همچنین تمامی آن‌ها از خدمات پزشکی جهاددانشگاهی بهره‌مند شوند.

بیدخوری تصریح کرد: بزرگترین مشکل جهاددانشگاهی در دهه‌ها‎ی گذشته، بی‌اعتنایی به موقعیت ارزشمند جهاددانشگاهی، به عنوان ساختاری که قرار نیست جای هیچ یک از نهادهای رسمی کشور را بگیرد، اما قرار است جای خالی ارتباط‌دهنده بین این نهادها در رفع نیازهای اساسی کشور را پر کند.

وی در خصوص میزان موفقیت جهاددانشگاهی بیان کرد: ارزیابی کار جهاددانشگاهی نیست و قضاوت را باید به بزرگانی سپرد که با ما در ارتباط هستند، مانند ساختارهای حاکمیتی، کارفرمایان و مردمی که از خدمات جهاددانشگاهی استفاده می‌کنند.

نوآوری باز؛ رویکرد جهاددانشگاهی

رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی با اشاره به خودگردان بودن این نهاد، تصریح کرد: گروهی از فعالیت‌ها، درآمدزا است و گروهی دیگر یارانه‌بگیر هستند و هر گاه احساس نیاز برای توسعه بیشتر فعالیت‌های فرهنگی و پژوهش‌ها شده است، فعالیت‌های اقتصادی را برای پوشش آن فعالیت‌ها توسعه داده‌ایم، اما هیچ‌گاه از قاعده خارج نشده‌ایم و کاری دور از شأن جهاد انجام نداده‌ایم تا به درآمد بیشتری برسیم.

وی بزرگترین نکته مثبت جهاددانشگاهی را خیل عظیم جهادگرانی دانست که در مجموعه جهاددانشگاهی در حال فعالیت هستند و گفت: به تازگی مفهوم «نوآوری باز» در شرکت‌های بزرگ و مؤسسات در سطح بین‌المللی رونق گرفته است. در «نوآوری بسته» که قبل از این متداول بوده، معمولاً بر حفظ دارایی‌ها و مالکیت معنوی تأکید بسیاری بوده است، دیوارهایی که یک مؤسسه را از بیرون جدا می‌کرد ارزش محسوب می‌شد، اما در «نوآوری باز» رویکرد کاملاً متفاوت است و این موضوع دیگر ارزش حساب نمی‌شود و ساختار تعاملی در حوزه نوآوری باز، یعنی نوآوری را از بیرون بگیرید و به بیرون صادر کنید و نمی‌توان آن را در پشت دیوار محصور کرد.

بیدخوری افزود: دقت در این موضوع، خصلتی است که جهاددانشگاهی از ابتدای پیدایش داشته و از ابتدای دهه هفتاد که بحث پژوهش‌ها در جهاددانشگاهی جدی‌تر شد، پژوهش‌های میان‌رشته‌ای، میان‌سازمانی و موضوعات چند تخصصی بسیار در جهاددانشگاهی رونق داشت و رویکرد نوآوری باز، رویکردی است که جهاددانشگاهی به‌آن وفادار بوده است.

وی با اشاره به خیل عظیم جهادگران دارای روحیه تعاملی و پرتلاش که موجب شده برای هر مانع پیش‌روی جهاددانشگاهی، راه‌حلی پیدا کنند و با مجاهدت از آن بگذرند، اظهار کرد: در یک بررسی کلان، همیشه جهادگران حق‌الزحمه‌های کمتری دریافت می‌کنند، بنابراین کسی که به این نهاد می‌آید، قسمتی از فعالیت‌های خودش را برای مصلحت جامعه، اهداف انقلاب اسلامی و برطرف شدن نیاز افراد کمتربرخودار وقف می‌کند و در واقع آنچه دریافت می‌کنند، همه دستمزدی نیست که باید به ایشان تعلق بگیرد، قسمتی از آن در قرارداد نانوشته‌ با فعالیت در نهاد جهاددانشگاهی در خدمت به این اهداف بزرگ وقف می‌شود و این بزرگترین موتور محرکه و عامل انرژی‌بخش در پیشروی است با تمام مشکلاتی که وجود دارد.

اعتماد مردمی از عوامل افتخار جهادگران است

رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری در دیدار اخیر با جهادگران جوان و تأکید ایشان بر اینکه حتی اگر کسی از شما کاری نخواست، انجام کار را با انگیزه، اشتیاق و منابع داخلی خودتان پیش ببرید، تأکید کرد: طبیعتاً برای انجام یک کار بزرگ، نیروی انسانی بسیار، منابع مالی قابل قبول و سطحی از فناوری احتیاج است، در حالی‌که بسیاری اوقات این ضروریات فراهم نیست، اما مانع نمی‌شود که جهادگران دانشگاهی بگویند نمی‌شود کار را انجام داد. به معنای واقعی شعار امام خمینی(ره) که «ما می‌توانیم» را در جهاددانشگاهی سرلوحه قرار می‌دادند و هنوز همچنان پررنگ است و جهادگران دانشگاهی به «ما می‌توانیم» اعتقاد دارند و وقتی اراده به حل مشکلی می‌کنند، به جای آنکه به آنچه از بضاعت علمی، مالی، فناورانه و نظامی در کنار دارند، نگاه کنند، فقط به مشکل نگاه می‌کنند و اراده است که مشکل را از پیش روی جامعه برمی‌دارد و بزرگترین عاملی بوده که جهاددانشگاهی را به اینجا رسانده است.

وی اظهار کرد: جهاددانشگاهی شعار حمایت از دولت‌ها و اطاعت از رهبری را سرلوحه کار خود قرار داده است. توصیه‌های مقام معظم رهبری همیشه یکی از مشوق‌ها و عوامل برانگیزاننده‌ جهادگران بوده است، انصافاً در دوره‌های مختلف هم سران نظام به جهاددانشگاهی اعتقاد داشتند و حمایت کردند. رئیس‌جمهور در دیدار اخیر با جهادگران، پنج ماموریت سنگین به این نهاد ابلاغ کرد که نشان‌دهنده امید ایشان به این نهاد دانش‌بنیان انقلابی است.

رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی ادامه داد: جهاددانشگاهی هیچ‌گاه در حرکت‌های فرهنگی، پژوهشی و فناورانه‌اش خودمحور نبوده است، وقتی گفته می‌شود بیش از این ظرفیت دارد، یعنی می‌تواند بیش از این تأثیرگذار باشد و جهاددانشگاهی می‌تواند خصلت‌های نهادی خودش را به مراکز علمی و دیگر نهادهای جامعه توسعه دهد تا آن‌ها هم با این رویه، خدمت‌رسانی به مردم را انجام دهند و اگر این اتفاق بیفتد، ما خودمان را موفق می‌دانیم.

وی افزود: جهاددانشگاهی بر آن نیست که خود را سازمانی بزرگ‌تر کند و خصلتی دارد که با عریض و طویل شدن سازگار نیست، بلکه به دنبال گسترش فرهنگ جهادی و پیشبرد مؤثرتر اهداف‌شان هستند. با این تعریف باید جهادگران را متحد کرد تا هدفمند پیش بروند، پیشران‌هایی را که جهاددانشگاهی ایجاد می‌کند و افراد زیادی را دنباله رو خود داشته باشد.

بیدخوری با بیان اینکه جهاددانشگاهی توانسته چند شرکت دانش‌بنیان خوب را راهبری کند که می‌توانند نیازهای کشور را شناسایی و برطرف کنند، گفت: به نظر می‌رسد اگر حمایت‌های ساختاری، سازمانی و حاکمیتی بیشتری داشتیم، می‌توانستیم به جای سه شرکت، 30 شرکت یا 300 شرکت یا چند هزار شرکت تأسیس کنیم، اما این به معنای شرکت‌داری جهاددانشگاهی نیست و کار جهاددانشگاهی شرکت‌داری نیست، اما می‌تواند تبیین کند مسیری که یک دانش‌آموخته چطور می‌تواند به نیاز مملکتش وصل شود، برای خود و دیگران ایجاد اشتغال کند. جهاددانشگاهی در این مسیر نیازمند توجه و حمایت است، به این معنا که جدی به بازی گرفته شویم و در بازی ما مشارکت شود.

جهاددانشگاهی؛ زیست‌بوم فناوری نخبگان

رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی با اشاره به شعار امسال جهاددانشگاهی گفت: وقتی از «زیست‌بوم فناوری نخبگان» سخن می‌رود، قرار نیست این نخبگان جذب جهاددانشگاهی شوند، زیرا جذب نخبگان به سازمان‌ها تأثیرگذاری کمتری نسبت به اینکه خودشان سازمانی ایجاد ‌کنند، دارد. جهاددانشگاهی انتظار، ایده، برنامه و طرح دارد برای اینکه نخبگان دانشجو از مسیر جهاددانشگاهی عبور کنند و اساتید دانشگاه به این حرکت کمک کنند تا در مجموع جهاددانشگاهی مسیری باشد تا دانشجوی نخبه به یک صنعت‌گر و فناور موفق تبدیل شود و برای خود و دیگران اشتغال ایجاد کند.

وی افزود: شعار امسال جهاددانشگاهی تأکید بر باز بودن درها برای نخبگان است، نخبگانی که اعتقاد دارند که می‌توان کاری انجام داد و به ما اعتماد می‌کنند. البته وظیفه ما است که اعتقاد نخبگان را جلب کنیم تا بتوانند این راه را مسیر زندگی خودشان قرار دهند و این افتخار است که از مسیر جهاددانشگاهی اتفاقات خوبی برای اقتصاد و نخبگان کشور رقم بخورد. از جمله آسیب‌هایی که با وجود تمرکز بر علم و فناوری شناسایی می‌شود، منطبق نبودن آن‌ها بر نیازهای روز کشور است و جهاددانشگاهی در این زمینه می‌تواند ایفای نقش کند.

پرورش نخبگان فرهنگی از مسیر ساختارهای دانشجویی

بیدخوری با بیان اینکه جهاددانشگاهی در حوزه فرهنگ نیز نگاه زیست‌بومی دارد به این معنا که انتظار می‌رود دانش‌آموختگان دانشگاهی، سطح بسیار خوبی از تحلیل اجتماعی ـ فرهنگی داشته باشند، گفت: لازم نیست هر دانشجویی که در جهاددانشگاهی کار فرهنگی انجام داده، در همان حوزه اشتغال پیدا کند، ممکن است مهندس یا پزشک یا صنعتگر باشد، اما مهندس و پزشکی که قدرت تحلیل اجتماعی، انگیزه تلاش دسته‌جمعی و توانمندی ساختن مسیر درستی درباره مسائل فرهنگی را دارد.

وی ادامه داد: ساختارهای جهاددانشگاهی در حوزه دانشجویی، بسیار حساب شده تعبیه شده‌اند. سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی جایی است که این جذب اتفاق می‌افتد و دانشجویان متوجه این نهاد دانشگاهی می‌شوند. این مسیر می‌تواند مسیر ورود نخبگان علمی و فرهنگی باشد، کسی که به فرهنگ و هنر کشور خود علاقه‎‌‌مند است در زمینه فرهنگ نخبه محسوب می‌شود، در حالی با این حجم از تهاجم گسترده فرهنگی و حساب شده از سوی نهادهای بین‌المللی مواجه هستیم، جهاددانشگاهی می‌تواند سپری باشد، نه برای جلوگیری از ارتباط فرهنگ‌ها، بلکه برای ایجاد محیطی منطقی، آرام و دانشگاهی که امکان آشنا شدن با فرهنگ ایران اسلامی را فراهم می‌آورد.

رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی اظهار کرد: هنگامی که خبرنگار دانشجو، تجربه تولید و تهیه خبر و حضور در جامعه را می‌یابد، توانمندی اجتماعی ـ فرهنگی‌اش بیشتر می‌شود. کشوری که به دنبال حفظ استقلال است، حتماً به شهروندانی با استقلال فکری نیاز دارد و به نخبگان فرهنگی بسیاری احتیاج است و از اهداف جهاددانشگاهی است که در این مسیر کمک کند.

وی با اشاره به کوتاهی‌هایی که در این زمینه وجود داشته، بیان کرد: برنامه ما در جهاددانشگاهی خراسان رضوی این است که توجه ویژه‌تری بر آمد و شد دانشجویان به ساختارهای دانشجویی داشته باشیم و با ایفای نقش این ساختارهای دانشجویی در نیازهای فرهنگی روز جامعه، مؤثرتر عمل کنیم.

دانشگاه؛ قسمتی از هویت جهاد

بیدخوری تصریح کرد: جهاددانشگاهی از یک طرف وظیفه خود را ارتباط با همه اقشار جامعه می‌داند و رسالت خود را به اقشار کمتر برخودار می‌داند و از طرفی دیگر می‌خواهد با دانشجویان و دانشگاهیان ارتباط برقرار کند. میان این دو موضوع تضادی نیست و نخبگان دانشجو و اساتید قرار است مسیرهای خدمت را باز کنند. برای تأثیرگذاری بر جامعه، به افراد شاخص فرهنگی، نخبگان علمی و نوآوران حوزه اقتصاد نیاز است و این مسیر تأثیرگذاری جهاددانشگاهی است، اما ارتباطش با خود جامعه برقرار است. پسوند «دانشگاهی» که در کنار کلمه مقدس «جهاد» به‌کار می‌رود، بر توجه ویژه به حوزه دانشگاه اشاره دارد. حتماً یک دانشگاه مؤثرتر یک جامعه برخوردارتر از فرهنگ و اجتماع عمیق‌تری را به همراه خواهد داشت.

وی گفت: اگرچه جهاددانشگاهی یک نهاد دولتی نیست، اما خود را متعلق به دانشگاه می‌داند و قسمتی مهمی از هویتش درون دانشگاه شکل می‌گیرد. به همین دلیل به حضور مؤثر در دانشگاه‌ها تأکید دارد و خوش‌بختانه همیشه با برخورد گرم و صمیمانه مدیران ارشد دانشگاه‌ها مواجه بوده است.

تخصص جهاددانشگاهی، تشخیص نیازهای آینده است

رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی اظهار کرد: جهاددانشگاهی به دلیل شرایطی که در آن بوده در یافتن مسائل و چالش‌های فردا تخصص یافته است. یک مؤسسه نوآور و فناور با دانستن نیازهای امروز کاری از پیش نمی‌برد. برطرف کردن نیاز در حوزه فناوری زمان‌بر است، وقتی دانش فنی راجع به موضوعی باشد و توانمندی در سطح آزمایشگاهی وجود داشته باشد، بین 3 تا 10 سال زمان لازم است تا به مرحله رفع نیاز برسد.

وی با بیان اینکه کار جهاددانشگاهی این است که نیاز فردا را تشخیص دهد و برای آن برنامه‌ریزی کند، گفت: انتظار این است که ساختارهای حامی حوزه فعالیت‌های دانش‌بنیان به تشخیص‌های جهاددانشگاهی اعتماد کنند. نقاطی که بر آن دست گذاشته می‌شود، می‌تواند گلوگاه‌های صنعت غذایی کشور باشد. در بسیاری از محصولات غذایی، درصد ناچیزی از شکل‌دهنده‌های ماده غذایی روزمره را از دیگر کشورها وارد می‌کنند. جهاددانشگاهی می‌تواند تشخیص دهد که این پدیده‌، برای تحریم مؤثر است و باید خنثی شود.

بومی کردن تولید در داخل کشور

بیدخوری تصریح کرد: راه‌حل آن است که نیاز از طریق بومی کردن تولید در داخل کشور تأمین شود و این امر به توسعه فناوری احتیاج دارد. حتی نیاز به ارتباط با شرکت‌های تولیدکننده آن فناوری در سطح بین‌المللی دارد. درخواست اصلی جهاددانشگاهی از ساختار حاکمیتی این است که آن را به عنوان بازه زمانی طبیعی به رسمیت بشناسند و پس از آن است که جهاددانشگاهی می‌تواند کار مؤثر انجام دهد.

رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی تأکید کرد: از فناور نمی‌توان برای حل مسائل روز استفاده کرد. کارهایی که جهاددانشگاهی هدف‌گذاری کرده، در زمینه‌ نیازهای فردای کشور است. نیازهای امروز، مواردی است که دیروز به‌آن پی بردیم و امروز قرار است، تولید شود.

وی بیان کرد: در حوزه علوم انسانی تخصص جهادگران، اشتغال است. در حوزه گردشگری، به‌ویژه زیارت و گردشگری مذهبی را هدف گرفته است، در حوزه گردشگری سلامت نیز جهادگران برنامه‌ای متفاوت با آنچه در شهر و کشور می‌گذرد، مدنظر دارند. جهاددانشگاهی در تمام برنامه و طرح‌های آینده، همکاری با بخش خصوصی را در اولویت قرار داده است، یعنی جهاد انتظار حمایتی از بخش حاکمیتی برای کمک به بخش خصوصی دارد و بنا به تجربه منتظر توسعه یک فناوری نمی‌نشیند و سپس منتظر مراجعه بخش خصوصی باشد، بلکه بخش خصوصی از مراحل پایه همراه جهاددانشگاهی می‌شود.

رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی افزود: کشور تصمیم گرفته است سهم اقتصاد دانش‌بنیان را از تولید ناخالص ملی بالا ببرد که برای رسیدن به این مهم به سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر نیاز است و مهم‌ترین آن حاکمیت است. به دلیل شرایط خاص اقتصادی این روزهای کشور با سرمایه‌گذاری در بعضی بخش‌ها می‌توان سودهای کلان به دست آورد و طبیعی است یک سرمایه‌گذار سنتی و ریسک‌ناپذیر نمی‌تواند در حوزه دانش‌بنیان سرمایه‌گذاری کند. بنابراین نمی‌توان انتظار داشت بخش خصوصی از ابتدا وارد قضیه شود و در سطح آمادگی فناوری که از سطح یک تا 9 تقسیم‌بندی شده، بین سطح سه تا هفت حتماً به حمایت حاکمیتی، نه حمایت بلاعوض، بلکه حمایت در غالب سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر نیاز است، یعنی ما می‌دانیم سود این کار نسبت به بازار مسکن، ارز یا طلا ناچیز است، اما حاضر به ریسک و سرمایه‌گذاری در آن هستیم، زیرا یکی از نیازهای استراتژیک کشور، هدف این پروژه است.

وی ادامه داد: خوش‌بختانه چنین تعریفی، چند سالی است که در کشور رونق گرفته است، اما به دلیل نیازهای زیادی که وجود دارد، به سرمایه‌گذار ریسک‌پذیر بیشتری نیاز است و اقدامات جدی‌تری باید انجام شود. تشخیص اینکه دولت در چه عرصه‌ای وارد سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر شود، کار دشواری است و جهاددانشگاهی می‌تواند در این زمینه، کمک‌های جدی کند. در واقع جهاددانشگاهی حمایت از خودش را نمی‌خواهد، حمایت را از سرمایه‌گذاری می‌خواهد که قسمتی از ریسک و مخاطره کارش را به ساختار حاکمیتی انتقال دهد و بتواند فناوری‌ها را به بازار ببرد. فرمولی که بسیار بر روی آن کار شده است. تورم و عدم ثبات قیمت‌ها همیشه مخاطره پروژه‌های فناورانه است و پروژه از زمان نوشتن تا اجرا زمان‌بر است و اگر در دوره‌ای که در حال انجام است، افزایش قیمت زیادی رخ دهد، نمی‌توان انتظار انجام پروژه را داشت.

ایجاد رصدخانه فناوری‌های مورد نیاز فردا

بیدخوری تصریح کرد: سرمایه‌گذاری در فناوری پیشرفته، سود بسیار بیشتری از سرمایه‌گذاری در فناوری‌های متوسط دارد، هرچند آینده تضمین شده‌ای ندارد و تعادل برقرار کردن میان مخاطره‌پذیری و درصد توفیق در پروژه و سودی که به دست می‌آید، نسبت عکس دارد، یعنی هر چه زودتر به سراغش برویم، مخاطره بزرگ‌تر است و سود بیشتری هم دارد، اما هنگامی که مخاطره کم شود، سود هم کم می‌شود.

وی گفت: ورود بنگاه‌های وابسته به حاکمیت و پذیرش بخشی از مخاطره، موجب می‌شود سرمایه‌گذار اصلی به جذابیت سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته پی ببرد، در غیر این صورت به دلیل اینکه زمان رسیدن به بازگشت مالی طولانی است، مخاطرات برای رسیدن به هدف زیاد می‌شود. بنابراین ساختارهایی برای اطمینان خاطر سرمایه‌گذار و حمایت از فناوری وجود دارد از جمله ایجاد رصدخانه فناوری‌های فردا است که می‌توان تشخیص داد کجا سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر انجام داد.

رئیس سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی با بیان اینکه حوزه فناوری، حوزه تعامل است و فناوری را به‌دست می‌آوریم که خودمان را از کشورهای دیگر بی‌نیاز کنیم، گفت: اما ممکن است که فناوری حاصل پروژه‌ای بین‌المللی باشد و در تعامل با مراکز علمی، فناورانه و اقتصادی کشورهای دیگر، هوشیاری ضروری است و تا زمانی که ساختارهای علمی، فناوری کشور با متناظرهای خودشان در خارج از کشور ارتباط نداشته باشند، احتمال اینکه پروژه‌ای کامل را در زمان مناسب به سرانجام برسانند، بسیار کم می‌شود، بنابراین برای خودکفایی نیاز به ارتباطات بین‌المللی داریم.

وی با بیان اینکه امروزه تحریم‌ها به شدت بر حوزه فناوری سایه‌ انداخته‌اند، تأکید کرد: بسیاری از تحریم‌هایی که در سال‌های اخیر انجام شده، به جای آنکه صنعت یا محصول را هدف قرار دهند، فناوری را هدف قرار داده‌اند. طبیعتاً این موضوع نیاز به اقدام متقابلی دارد که بتواند مانع اثرگذاری بر اقتصاد مردم شود. در نگاه کلان اگر تاب‌آوری نقاط استراتژیک نقشه فناوری کشور را بالا ببریم، اثرگذاری تحریم در آینده کمتر می‌شود و قدرت ما در عرصه بازار بین‌المللی فناوری بالاتر می‌رود. در بسیاری از محصولات استراتژیک باید خودکفا باشیم، اما در محصولات دیگر می‌توان تعاملی اندیشید. وقتی کشوری فناوری‌های پر نفوذ با سطح بالا داشته باشد، احتمال تغییر معادلات فناوری آن بسیار کمتر می‌شود و بنابراین قدرتمندی در حوزه فناوری، می‌تواند منجر به حفظ تعاملات بین‌المللی شود.