به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن (ایکنا)، «اثرات تعیینکنندههای تعدیل ریسک عملیاتی بر عملکرد بانکداری اسلامی» عنوان مقالهای به قلم بهاره و آزاده ملکی است که در کتاب «مجموعه مقالات ششمین کنفرانس توسعه نظام مالی در ایران» منتشر شده است.
بانکداری اسلامی نیازمند تدابیری در جهت تعدیل ریسک است
براساس این گزارش در بخشی از این مقاله میخوانیم: در سالهای اخیر، بحث ریسک و مدیریت آن در نظام بانکی، مورد توجه کارشناسان اقتصادی و بانکی قرار گرفته است؛ زیرا بدون شک افزایش کارایی این نظام در گرو کاهش ریسک است. بانکداری اسلامی هم از این قاعده مستثنی نیست؛ به طوری که در مواجه مستقیم یا غیرمستقیم با ریسکهای مختلف در منابع، مصارف و اغلب فعالیتهای خود، نیازمند تدابیری در جهت تعدیل ریسکهاست.
به بیان مولفین، بانکداری اسلامی همان اهداف بانکداری متداول دنیا را دنبال میکند؛ با این تفاوت که عملیات بانکداری در این بانکها براساس فقه معاملات اسلامی و مشارکت در سود و زیان صورت میگرد. تفاوت اصلی بانکداری اسلامی از بانکداری سنتی، در بهکارگیری قراردادهای اسلامی و مبتنی بر مشارکت است. بهعلاوه به میزان ریسک داراییهای بانکی و میزان کفایت سرمایه متناظر با آن، متفاوت از بانکداری سنتی است. به عبارت دیگر، مدیریت ریسک در بانکداری اسلامی به دلیل غیرربوی بودن نیازمند اعمال دقت در مفاهیم بانکداری است.
نوسان داراییها و بدهیها ریسکعملیاتی را افزایش میدهد
همچنین میخوانیم: در حوزه فعالیت این نوع بانکها، اندازه مقیاس عملکرد و استراتژیهای تعیین شده توسط بانک اسلامی بر بالابردن ریسک یا تعدیل آن اثرگذار است؛ علاوه بر این، نوسان در داراییها و بدهیها، ریسک عملیاتی را افزایش میدهد حال انکه تاکید بانکداری اسلامی بر تخصیص بهینه منابع از طریق عملیات غیرربوی برای تعدیل این نوع ریسکهاست.
نقش ریسک در عملکرد نظام بانکی
در بخش دیگری از این مقاله آمده است: ریسک، زیان بالقوهای است که مستقیما از زیانهای درآمد و سرمایه حاصل میشود، یا به صورت غیرمستقیم از محدودیتهایی به وجود میآید که توانایی بانک را برای دستیابی به اهداف تجاری و مالی خود کاهش میدهد. این محدودیتها با کاهش توانایی بانک در اداره امور تجاری یا عدم دستیابی به منافع حاصل از موقعیتهای مختلف، ریسک را به بانک تحمیل میکند.
همچنین میخوانیم: ماهیت ریسک در نظام بانکداری، به دلیل تعداد و تنوع عملیات بانکی، وضعیت سرمایه بانک و محدودیت میزان آن، حفظ منافع سهامداران بانک و سپردهگذاران، وضعیت منافع سپردهگذاران و فراوانی آن و نبود تخصص کافی در زمینه مدیریت منابع و ثبت عملیات مالی، کاملا متفاوت از ریسک در دیگر واحدهای اقتصادی است و تمام این موارد، ضرورتا ایجاب میکند که مدیریت ریسک در بانکها حساستر، پیچیدهتر و مشکلتر از مدیریت ریسک در دیگر واحدهای اقتصادی باشد. مضافاً اینکه برخی ریسکها خاص بانک بوده و در مورد سایر بنگاهها موضوعیت ندارد.
شناسایی انواع ریسک؛ راهکاری مناسب برای کاهش زیاندهی بانکها
مولفین میافزایند: فعالیت بانکداری اسلامی، ماهیتا از مجموعه ریسکهای متفاوت برخوردار است. زمینه پذیرش ریسک بیشتر، تسهیم زیان مانند سود و در واقع ضربهگیری شوکهای مالی ناشی ازپروژههای تامین مالی شده، مجموعه مخاطرات در بانکداری اسلامی را بازگو میکنند. در این مجموعه، شرایط عدم اطمینان، امکان تراکم ریسکهای نامطلوب، دشواری شناسایی و ارزیابی فرصتهای بازار مربوط به پروژههای سرمایهگذاری، مسائل قیمتگذاری و ارزیابی سود، نظارت بر فعالیت سرمایهگذار و مدیریت فعالیتهای مشمول تسهیلات بانکی نیز بر دامنه مخاطرات میافزایند.
در بخش دیگری از این مقاله میخوانیم: در هرصورت، بروز ریسک در هر دو نظام بانکداری متعارف و بانکداری اسلامی به کاهش قدرت سودآوری بانک منجر میشود که در سه شکل سودآوری کمتر از هدفهای پیشبینی شده، صفر شدن سود پیشبینی شده و نهایتا زیان نمایان میشود. در این میان ، زیان، مخربترین شکل ریسک است که میتواند موجب از بین رفتن تمام یا بخشی از سپردهها و در شکل حاد، تمام سپردههای بانکی شود و موجودیت بانک را با خطر مواجه کند. از این رو شناسایی ریسکهای مهمی از جمله ریسک عملیاتی و مدیریت آن، به روشی نظاممند میتواند ابزاری برای ممانعت از بروز این رخدادهای نامطلوب باشد.