چگونگی نوآوری و خلاقيت در تئاتر دينی/ 50
بهره‌گيری از شاخصههای تئاتر مدرن، نمايش دينی را پرمخاطب می‌كند
گروه هنر: «وقار كاشانی» بازيگر تئاتر معتقد است: استفاده از شاخصههای تئاتر مدرن مانند استفاده از بازيگری اكسپرسيونيستی، موسيقی مدرن و ... در كنار استفاده از المان‌های سنتی، نمايش‌های دينی را با مخاطبان بسياری مواجه می‌كند.
«خيام وقار كاشانی» بازيگر تئاتر و دستيار كارگردان، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا) با اشاره به وضعيت تئاتر دينی و نگاه مخاطبان به اين‌گونه تئاتر اظهار كرد: عدم استقبال مخاطبان از تئاتر دينی به اين مسئله برمی‌گردد كه شايد تا به حال كار مذهبی و مناسبتی حرفه‌ای به آن صورت انجام نشده كه بتواند مخاطب را به خود جذب كند.
وی در ادامه افزود: بخش ديگر اين قضيه به سليقه مخاطبان برمی‌گردد، زيرا مخاطبان به اين نوع تئاتر كمتر گرايش دارند. اساساً تئاتر ما با مشكلات بسياری روبروست و در اين ميان اگر بخواهيم آن را كاناليزه كرده و به شاخه تئاتر دينی و مذهبی منفك كنيم، باز اين گونه تئاتر خاص‌تر شده و مورد علاقه بخش محدودی از مخاطبان است. بخش عمده و اصلی اين مسئله را هم می‌توان به اين مرتبط دانست كه به تئاتر دينی خيلی بها داده نمی‌شود و در واقع قدرت مانوری ندارد.
بازيگر نمايش «مجسمه‌های يخی» تصريح كرد: به طور كلی، پرداخت به تئاتر دينی در سال‌های اخير به نسبت گذشته بيشتر بوده و برگزاری جشنواره‌هايی مانند تئاتر ايثار، تئاتر رضوی، آيين‌های عاشورايی، تئاتر دفاع مقدس و ... نمونه بارز چنين توجه و اهميتی است و می‌توان آن را گام مهمی در اين راستا دانست.
وی كه در نمايش «عيش و نيستی» به عنوان دستيار كارگردان حضور دارد، عنوان كرد: هر كدام از اين جشنواره‌ها می‌تواند به فراخور ويژگی‌هايی كه دارد مخاطبانی را به خود جذب كرده و نيازهای آن‌ها را با تنوع آثار توليدی مرتفع كند.
وقاركاشانی در بخش ديگری از سخنان خود تصريح كرد: نحوه برخورد مخاطب با نمايش‌های دينی به شرايط و ويژگی‌های اين‌گونه از تئاتر بستگی دارد. به طور مثال تئاتر «آهو به وقت انفجار» كاری مذهبی و در مورد امام رضا(ع) بود، اما در عين مذهبی بودن با يك پرداخت مدرن در موسيقی، بازی اكسپرسيونيستی، طراحی و چيدمان صحنه و با قالبی مذهبی داستان را به گونه‌ای روايت كرد كه در عين دينی بودن شكل جديدی از تئاتر دينی را به عرصه هنرهای نمايشی تزريق كرد.
بازيگر نمايش «مچ‌گيری» خاطرنشان كرد: با اين نوع شگردها و شيوه‌های اجرايی می‌توانيم مخاطب را جذب كرده و آن را درگير كار مذهبی و دينی كنيم. اما در عين حال زمانی هم هست كه كار ايجاب می‌كند كه شكل رئال خود را حفظ كند و بايد گفت اين تئاتر هم مخاطب خاص خودش را دارد و نمی‌توان استقبال مخاطبان از آن كار را ناديده گرفت.
وی با اشاره به كارهای مناسبتی متذكر شد: كارهای مناسبتی سال‌های سال است كه در حال اجراست و خوشبختانه مخاطبان خودش را نيز دارد. اما نوع اجرای اين كارها می‌تواند در افزايش يا كاهش مخاطبان نيز تاثيرگذار باشد.
وقار كاشانی تاكيد كرد: به اعتقاد من يكی از دلايل عدم استقبال مخاطبان از كارهای مذهبی به دليل كليشه‌های رايج است. لذا برای از بين بردن اين شرايط بايد در اين شكل از كارها ساختارشكنی كرد تا باعث شود مخاطب با پديده جديدی روبرو شده و درگير آن شود.
وی در پاسخ به اين پرسش كه آيا تئاتر دينی شناسنامه هويتی خود را در ميان ديگر گونه‌های تئاتری يافته است يا خير؟ اظهار كرد: به اعتقاد من تئاتر دينی تاكنون به خوبی طی طريق كرده است و خوشبختانه در حال حركت به اين سمت هستيم. يكی از پايه‌های تئاتر دينی در تئاتر سنتی مانند تعزيه جا گرفته است. لذا نمی‌توان پيشينه قوی و قديمی آن را ناديده گرفت، زيرا تئاتر سنتی يكی از شيوه‌های ثبت شده است.
اين بازيگر در ادامه افزود: برای نوآوری در عرصه تئاتر دينی اگر از يك سو به سمت تئاتر سنتی رفته و خصوصياتی را از آن وام بگيريم و از طرفی ديگر بخش‌هايی را از تئاتر مدرن اتخاذ كنيم و به تئاتر آيينی بيافزاييم می‌توان آن را به عنوان يك شيوه اجرايی جديد و بديع به كار برد.
وی در پايان و در پاسخ به اين پرسش كه آيا برگزاری دوره‌های مختلف جشنواره‌های تئاتر دينی توانسته در روند كيفی تئاتر ما تاثيرگذار باشد يا خير؟ تصريح كرد: شتاب‌زدگی در توليد آثار و رساندن آن‌ها به جشنواره در برخی كارها ديده می‌شود، همچنين برخی ديگر از كارها نيز از سطح كيفی خوبی برخوردار نبودند، اما اگر گزينش كارها محدود به اين جشنواره‌ها نباشد و كارهايی كه در طول سال اجرا می‌شود به اين جشنواره‌ها بيايد قطعاً كيفيت خيلی بهتری خواهد داشت.
وی در ادامه افزود: بخش ديگر اين قضيه به سليقه مخاطبان برمی‌گردد، زيرا مخاطبان به اين نوع تئاتر كمتر گرايش دارند. اساساً تئاتر ما با مشكلات بسياری روبروست و در اين ميان اگر بخواهيم آن را كاناليزه كرده و به شاخه تئاتر دينی و مذهبی منفك كنيم، باز اين گونه تئاتر خاص‌تر شده و مورد علاقه بخش محدودی از مخاطبان است. بخش عمده و اصلی اين مسئله را هم می‌توان به اين مرتبط دانست كه به تئاتر دينی خيلی بها داده نمی‌شود و در واقع قدرت مانوری ندارد.
بازيگر نمايش «مجسمه‌های يخی» تصريح كرد: به طور كلی، پرداخت به تئاتر دينی در سال‌های اخير به نسبت گذشته بيشتر بوده و برگزاری جشنواره‌هايی مانند تئاتر ايثار، تئاتر رضوی، آيين‌های عاشورايی، تئاتر دفاع مقدس و ... نمونه بارز چنين توجه و اهميتی است و می‌توان آن را گام مهمی در اين راستا دانست.
وی كه در نمايش «عيش و نيستی» به عنوان دستيار كارگردان حضور دارد، عنوان كرد: هر كدام از اين جشنواره‌ها می‌تواند به فراخور ويژگی‌هايی كه دارد مخاطبانی را به خود جذب كرده و نيازهای آن‌ها را با تنوع آثار توليدی مرتفع كند.
وقاركاشانی در بخش ديگری از سخنان خود تصريح كرد: نحوه برخورد مخاطب با نمايش‌های دينی به شرايط و ويژگی‌های اين‌گونه از تئاتر بستگی دارد. به طور مثال تئاتر «آهو به وقت انفجار» كاری مذهبی و در مورد امام رضا(ع) بود، اما در عين مذهبی بودن با يك پرداخت مدرن در موسيقی، بازی اكسپرسيونيستی، طراحی و چيدمان صحنه و با قالبی مذهبی داستان را به گونه‌ای روايت كرد كه در عين دينی بودن شكل جديدی از تئاتر دينی را به عرصه هنرهای نمايشی تزريق كرد.
بازيگر نمايش «مچ‌گيری» خاطرنشان كرد: با اين نوع شگردها و شيوه‌های اجرايی می‌توانيم مخاطب را جذب كرده و آن را درگير كار مذهبی و دينی كنيم. اما در عين حال زمانی هم هست كه كار ايجاب می‌كند كه شكل رئال خود را حفظ كند و بايد گفت اين تئاتر هم مخاطب خاص خودش را دارد و نمی‌توان استقبال مخاطبان از آن كار را ناديده گرفت.
وی با اشاره به كارهای مناسبتی متذكر شد: كارهای مناسبتی سال‌های سال است كه در حال اجراست و خوشبختانه مخاطبان خودش را نيز دارد. اما نوع اجرای اين كارها می‌تواند در افزايش يا كاهش مخاطبان نيز تاثيرگذار باشد.
وقار كاشانی تاكيد كرد: به اعتقاد من يكی از دلايل عدم استقبال مخاطبان از كارهای مذهبی به دليل كليشه‌های رايج است. لذا برای از بين بردن اين شرايط بايد در اين شكل از كارها ساختارشكنی كرد تا باعث شود مخاطب با پديده جديدی روبرو شده و درگير آن شود.
وی در پاسخ به اين پرسش كه آيا تئاتر دينی شناسنامه هويتی خود را در ميان ديگر گونه‌های تئاتری يافته است يا خير؟ اظهار كرد: به اعتقاد من تئاتر دينی تاكنون به خوبی طی طريق كرده است و خوشبختانه در حال حركت به اين سمت هستيم. يكی از پايه‌های تئاتر دينی در تئاتر سنتی مانند تعزيه جا گرفته است. لذا نمی‌توان پيشينه قوی و قديمی آن را ناديده گرفت، زيرا تئاتر سنتی يكی از شيوه‌های ثبت شده است.
اين بازيگر در ادامه افزود: برای نوآوری در عرصه تئاتر دينی اگر از يك سو به سمت تئاتر سنتی رفته و خصوصياتی را از آن وام بگيريم و از طرفی ديگر بخش‌هايی را از تئاتر مدرن اتخاذ كنيم و به تئاتر آيينی بيافزاييم می‌توان آن را به عنوان يك شيوه اجرايی جديد و بديع به كار برد.
وی در پايان و در پاسخ به اين پرسش كه آيا برگزاری دوره‌های مختلف جشنواره‌های تئاتر دينی توانسته در روند كيفی تئاتر ما تاثيرگذار باشد يا خير؟ تصريح كرد: شتاب‌زدگی در توليد آثار و رساندن آن‌ها به جشنواره در برخی كارها ديده می‌شود، همچنين برخی ديگر از كارها نيز از سطح كيفی خوبی برخوردار نبودند، اما اگر گزينش كارها محدود به اين جشنواره‌ها نباشد و كارهايی كه در طول سال اجرا می‌شود به اين جشنواره‌ها بيايد قطعاً كيفيت خيلی بهتری خواهد داشت.
