توانمندی‌ها و شوق به زندگی معلولان؛ مشوق سی سال خدمتم/ آموزش قرآن؛ محور فعالیت‌ها
گروه چهره‌ها ــ مدیر مرکز توانبخشی خزانه تهران گفت: چیزی که فرصت دوباره به افراد نمی‌دهد، گذر عمر است. لذا باید از لحظه لحظه آن برای آموزش کودکان به ویژه کودکان کم‌توان و معلول برای آموزش مهارت‌ها استفاده کرد. آنان باید قوی‌تر از افراد سالم پای در جامعه بگذارند.
مرکز توانبخشی خزانه در خیابان عبید زاکانی تهران واقع است که خدمات توانبخشی و توانمندسازی را به افراد مختلف در حوزه نابینایان، ناشنوایان، بچه‌های کم‌توان ذهنی و یا با اختلال آموزشی و رفتاری و مورد سی پی (فلج مغزی) ارائه می‌دهد. مجتمعی که عنوان دولتی بودن آن مراجعه بسیاری از خانواده‌ها از نقاط مختلف تهران را به همراه دارد.
این مجتمع سال‌هاست با مدیریت مینو یثربی اداره می‌شود. روانشناسی که مهمترین فعالیت خود را کار با کودکان نابینا قرار داده است و به اذعان خود اگر فرصت دوباره انتخاب شغل به او داده شود، مجدداً همین حرفه را انتخاب می‌کند؛ چرا که از سال‌های دور به دلیل حضور مادر مرحومش در مجموعه خیریه حضرت زینب(س) مشهد، با فعالیت در چنین فضاهایی آشنایی پیدا کرده و به صورت داوطلبانه در آسایشگاه شهید فیاض‌بخش مشهد فعالیتش را آغاز کرده است. هرچه خواستیم تا از خود و زندگی‌اش بگوید، باز با شوق فراوان از فعالیت‌های مرکز خزانه می‌گفت و هنوز شوق کار برای کودکان ناتوان در چشمانش دیده می‌شد. این مرکز در کنار دیگر فعالیت‌هایش به آموزش قرآن توجه ویژه دارد. حال کلاس‌های قرآنش بنا بر توانمندی مراجعه‌کننده‌اش انفرادی یا گروهی تشکیل می‌شود.
مینو یثربی، مدیرکل مرکز توانبخشی خزانه، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، با اشاره به فعالیت‌های این مرکز دولتی، گفت: برخی برای آموزش‌های توانبخشی و توانمندسازی به مرکز مراجعه می‌کنند و پس از صحبت با مددکار، آموزش‌های مهارت‌های زندگی را می‌گذرانند و یا در دوره‌های تحرک و جهت‌یابی حضور پیدا می‌کنند و به کلاس آموزش خط بریل می‌رسند. البته برخی افراد چون نوع معلولیتی که دارند موجب شده است تا بر روی بُن‌های لامسه آنها اثر گذاشته شود، قادر به یادگیری بریل نیستند. سپس تست حافظه از سوی معلمان و کارشناسان گرفته می‌شود و پس از استعدادیابی در دوره‌های آموزشی قرآن، موسیقی و ... شرکت می‌کنند.
مدیر این مرکز توانبخشی تأکید کرد: در این مرکز فعالیت در شاخه‌های متعدد و متنوع است بر خلاف بخش خصوصی که هر کدام در بخش خاصی فعالیت دارند. همچنین افرادی که به این مرکز مراجعه می‌کنند صرفاً نابینا نیستند، بلکه گاه نابینایانی هستند که ممکن است همراه با اختلالات دیگری نیز باشند و گاهی ناشنوا هم هستند و یا افرادی که مشکل جسمی ـ حرکتی دارند، افراد کم‌توان و یا دارای چند معلولیت و اختلالات مضاعف هستند و ...
وی با اشاره به مراجعه افراد از تمامی نقاط تهران به این مرکز، اظهار کرد: در سال‌های خدمتم با همکاری دوستانم و در رأس آنها همکاری آقای شکرالله میرزایی، قاری و مدرس قرآن، فعالیت‌های قرآنی را به عنوان فعالیت شاخصی که می‌تواند در سبک زندگی افراد تغییراتی را ایجاد کند آغاز کردیم.
یثربی با اشاره به فعالیت‌های این بخش ویژه بانوان و آقایان، اضافه کرد: کلاس‌های این دو بخش طی مدتی زیر نظر این مدرس قرآن بود، اما پس از مدتی یکی از شاگردان ایشان «سما بابایی» حافظ کل قرآن که از نابینایان همین مرکز بود، تدریس بخش بانوان را عهده‌دار شد که متأسفانه با وجود تلاش‌های بسیار برای فراهم کردن شرایط استخدامی این حافظ قرآن، اما امکانش فراهم نشد، به گونه‌ای که وی مدتی را به صورت داوطلبانه خدمت می‌کرد و بعدها به دلیل تغییر محل سکونتشان و از سوی دیگر به دلیل عدم استخدام ایشان از سوی سازمان بهزیستی همکاری‌شان با مجموعه قطع شد.
اگر فردی نابینا برحسب نیاز برای آشنا شدن با فرد نابینای دیگر در کلاس قرآن شرکت کند، از نظر ما اشکالی ندارد. یکی از مشکلات دختران مسئله ازدواج است حال چه دختران عادی و بینا باشند و چه دختران با محدودیت و نابینا. لذا باید این افراد رفت و آمد کنند و خانواده‌هایشان بیایند و با هم آشنا شوند و براساس توانمندی‌ها شریک زندگی را انتخاب کنند. علاقه‌مند هستیم که در هدایت این عزیزان نقش داشته باشیم
مدیرکل مرکز توانبخشی خزانه تأکید کرد: همچنین در کلاس قرآن، شاهد حضور افراد چند معلولیت با بهره هوشی متفاوت هستیم که در بریل، مهارت‌های زندگی و ... موفق نبوده‌اند، اما در حفظ قرآن و یا فراگیری علم قرائت، توانمند بودند که گاه نیز مورد تغییر رفتاری در زندگی آنها شدیم از جمله این تغییر رفتاری می‌توان به مسئله حجاب و توجه آنها به پوشش در مقابل نامحرم اشاره کرد. خیلی از اوقات کودکان حجاب کامل را رعایت نمی‌کنند، اما می‌گذارم تا با آموزه‌ها به آن شناخت برسند و اگر این شناخت از جایگاه‌های دیگری به افراد داده شود و همراه با زور و اجبار باشد این همیشه به صورت گنگ باقی می‌ماند.
وی با اشاره به اینکه برای افراد حاضر در کلاس قرآن، بارها و بارها گفتم که زیباترین لباس‌هایشان را بپوشند و معطر باشند، اظهار کرد: همچنین مجمع قرآنی مرکز توانبخشی خزانه در ابتدا به صورت ماهی یکبار و سپس سه ماه یکبار انجام می‌شد، آن هم به دلیل اهتمام ویژه به کیفیت کار بود نه ارائه آمار و ارقام. فلسفه این مجمع که درون مرکزی است، این بود تا افرادی که تحت نظارت مرکز، دوره‌های آموزشی قرآن را می‌گذارند، طی آن گردهم می‌آیند تا برای حضور در مسابقات قرآن آمادگی پیدا کنند که البته متأسفانه طی سال‌های اخیر توجه به این موضوع کمرنگ‌تر شده است.
یثربی با تأکید بر اینکه بسته‌های آموزشی صوتی برحسب آسان‌آموزی مهمترین نیازی است که همیشه داشته و داریم، اظهار کرد: چون در این مرکز شاخه نابینایان را نیز داریم. درست است که بیشتر بر روی حافظه آنها کار می‌کنیم، اما خط بریل یکی از اصولی است که افراد نابینا و حتی کم‌بینا نیز باید آن را بدانند، چون ممکن است روزی این افرا کم‌بینا، معلم افراد نابینا شوند و آموزش خط بریل یک هنر است.
وی با بیان اینکه فعالیت قرآنی این مرکز خودجوش بوده و با وجود تغییر در روند برگزاری مسابقات و یا نوع آموزش‌ها خللی در روند آموزش قرآن مرکز نداشته و ندارد، گفت: حال برخی از اوقات، این کم و بیش داشته است زیرا لزوم حضور نابینایان در هر برنامه، فراهم کردن سرویس ایاب و ذهاب آنهاست که می‌تواند کارساز باشد که با کمک سازمان بهزیستی و حمایت‌های خیرین این امر انجام می‌شود، اما به جرئت می‌گویم اکثر آنها با همراهی خانواده‌ها در این مراسم حضور پیدا می‌کنند.
مدیرکل مرکز توانبخشی خزانه با تأکید بر اینکه اگر هر وقفه‌ای در فعالیت‌های مجمع قرآنی بی‌افتد، اما در ماه مبارک رمضان و یا در ایام مناسبتی دیگر چون محرم این برنامه، سرجای خودش برگزار می‌شود، اظهار کرد: مسابقات قرآن درون مرکزی و یا دورخوانی قرآن ویژه کارکنان و مددجویان از جمله این برنامه‌هاست.
وی اضافه کرد: بخش مهمی از حاضران در کلاس قرآن سالمندان هستند، افرادی که گاه در جوانی شاید اصلا به قرآن مراجعه‌ای نداشتند، اما اکنون علاقه‌مند شدند به عبارت دیگر می‌توان گفت ما مبتکر کلاس‌های قرآن ویژه سالمندان نابینا هستیم. اینها سالمندانی بودند که گاه اوقاتشان را مانند دیگر سالمندان در پارک سپری می‌کردند، اما در حال حاضر به ویژه روزهای شنبه در مرکز هستند.
یثربی با اشاره به تلاش چندجانبه و همت برای فراهم شدن زمینه حضور افراد نابینای قرآنی در شبکه قرآن و معارف سیما و دیگر عرصه‌ها و محافل و برنامه‌های تلویزیونی، اظهار کرد: اینها زمینه‌هایی است که موجب شناخته شدن و معرفی این افراد که با شرایط خاص هستند به جامعه می‌شود. هنگامی که مادام دور می‌زنیم و از افراد شاخص دعوت می‌کنیم، جایی برای حضور افراد مبتدی پیدا نمی‌شود. این خوب و مطلوب نیست. مثلاً همین برگزاری مسابقات ویژه نابینایان، باید در چند سطح باشد افراد مبتدی با خودشان سنجیده شوند و افراد با سطوح پیشرفته و عالی که دارای تجربه شرکت در مسابقات هستند و توانمندی کامل‌تری دارند با خودشان سنجیده شوند. متأسفانه این گونه نیست.
وی بیان کرد: یکی از کارهای خوبی که انجام گرفت این بود که توانستیم جایگاه ناشنوایان در مسابقات قرآن را نیز تثبیت کنیم به این معنا که در مجموعه، افرادی را داریم که نابینا و ناشنوا و حافظ قرآن هستند. امسال برای چندمین سال در مسابقات بین‌المللی قرآن برای نابینایان جایگاهی پیدا شد، اما شاید بتوان گفت که ما در آن جایگاهی نداشتیم چون سطح بالا بود و باید افراد مبتدی می‌بودند تا با حضور در این مسابقات و شنیدن تلاوت‌ها و یا ارائه محفوظات دیگر دوستانشان، انگیزه مضاعف پیدا کنند تا راهشان را ادامه دهند و بدانند که راه روشنی برای فعالیت قرآنی خود دارند.
مدیرکل مرکز توانبخشی خزانه اضافه کرد: خوشبختانه با همکاری سازمان تبلیغات اسلامی و مرکز الهدی در جنب مجتمع توانبخشی، چند نفر از دختران کم‌بینا و نابینا توانستند مجوز کلاس‌های آموزشی قرآنی در قالب مهدهای کودک و مهارت‌های زندگی اخذ و فعالیت کنند.
وی با تأکید بر اینکه دوره‌های ما برای افراد استثنایی است، تأکید کرد: یعنی معلم آنها نیز باید دوره‌های خاص و استثنایی را ببیند، یعنی معلم باید در ابتدا بداند که با نابینایان چگونه ارتباط صحیح برقرار کند و چگونه شناخت پیدا کند؟ چگونه با هم به تعامل برسند؟ اگر شناخت و تعامل نباشد، حاشیه حرف می‌زند که آن هنگام راه سد خواهد شد. اگر بتوانیم در یک راه باهم گام برداریم باید زبان مشترک داشته باشیم.
یثربی با تأکید بر نقش رسانه در آموزش، اظهار کرد: اگر فردی نابینا برحسب نیاز برای آشنا شدن با فرد نابینای دیگر در کلاس قرآن شرکت کند، از نظر ما اشکالی ندارد. یکی از مشکلات دختران مسئله ازدواج است، حال چه دختران عادی و بینا باشند و چه دختران با محدودیت و نابینا. لذا باید این افراد رفت و آمد کنند و خانواده‌هایشان بیایند و با هم آشنا شوند و براساس توانمندی‌ها شریک زندگی را انتخاب کنند. علاقه‌مند هستیم که در هدایت این عزیزان نقش داشته باشیم.
وی با اشاره به اینکه پیش از اینکه روانشناسی بخوانم، رشته مامایی قبول شدم، اما چون در این راه هدف داشتم، دوباره در کنکور شرکت کردم و در روانشناسی پذیرفته شدم و کار با نابینایان را انتخاب کردم، اظهار کرد: چون احساس کردم در برابر نابینایان هر روز باید دانشم را زیاد کنم چون بچه‌های نابینا از لحاظ توانمندی‌های علمی همیشه یک قدم جلوتر هستند، بنابراین شغلم را کار در سازمان بهزیستی انتخاب کردم و برای کارهای مردمی، همیشه باید آن را دوست داشت.
یثربی با بیان اینکه ما نقش مهمی در کار با کودکان نابینا داریم، اضافه کرد: اینکه دنیای آنها را محدود کنیم یکی از بلایای دنیای آنهاست، پدر و مادرها چون فرزندانشان را دوست دارند، می‌ترسند، وارد اجتماع شوند و نمی‌گذارند با دنیای اطراف ارتباط بگیرند. با کودکان نابینا بیشتر هنگامی که می‌خواهند به مدرسه بروند، آشنا می‌شویم در حالی که دوران طلایی آموزش‌ها از سنین دو سال به بعد هست. حتی معتقدم آموزش در گهواره باید انجام شود و آشنایی با توانمندی‌ها و شرایط محیطی از بدو تولد در کودکان ایجاد شود.
شیوه‌های مناسب با معلولان باید در مدارس و کتاب‌ها آموزش داده شود تا اگر فردی در آینده مسئول شد، در آنجا یاد گرفته باشد که چگونه برخورد کند. لذا آموزش، آموزش، آموزش و سپس نقش خانواده مهم است و سعی کنیم قضاوت‌های چشمی را محدود کنیم تا افراد توانمندی‌های خودشان را نشان دهند
وی درباره میزان تعامل سازمان بهزیستی با مجموعه و چشم‌اندازی فعالیت این سازمان در سال‌های آینده، اظهار کرد: سازمان بهزیستی می‌تواند در بخش توانبخشی موفق‌تر باشد، اما چون شاخه‌های زیادی چون مسکن، پلاک ویژه و دیگر نیازهای معلولان دارد و سازمان بهزیستی برای تسهیل در روند زندگی بهتر این افراد، مداخله کرده و نقش‌آفرینی کرده است، شاید از بخشی از فعالیت خود جامانده باشد، اگر هر سازمانی بتواند نقش خود را برای خدمت‌رسانی برای افراد دارای محدودیت به خوبی ایفا کند، سازمان بهزیستی نیز به آن وظیفه اصلی که توانبخشی و تکیه بر توانمندی‌ها و توانمندسازی است، بهتر و با کیفیت‌تر می‌رسد.
یثربی ادامه داد: به طور مثال یک معلول توانمند نابینا با تحصیلات عالیه که بیشتر در دانشگاه دولتی درس می‌خوانند، جایگاه امن اشتغالشان را باید داشته باشند، نمی‌گویم سازمان بهزیستی باید این کار را انجام دهد. سازمان بهزیستی تسهیل‌گر است باید به دیگر سازمان‌ها، ارگان‌ها و وزارتخانه‌ها، وظایفشان در مقابل این گروه را متذکر شود تا آنها وظیفه خود در مقابل این گروه را به خوبی انجام دهند. امیدواریم با قانون دفاع از معلولان راهی برای رعایت حقوق به حق، معلولان دارای توانمندی فراهم شود.
مدیر مجتمع خزانه اضافه کرد: دادن فرصت مناسب می‌تواند جایگاه امنی را برای حضور با عزت نفس معلولان ایجاد کند. در سازمان بهزیستی سعی کنیم، نقش معلولان را با عزت نفس ببینیم و سعی کنیم حق این افراد را ادا کنیم، چنانکه سعی کردم در حیطه کاری خودم اینگونه باشم.
وی با تأکید بر اینکه ارگان‌های غیردولتی، بازوی سازمان بهزیستی شوند، تصریح کرد: در بخش نابینایان، انجمن فعال و توانمند داریم و امیدواریم هرچه بیشتر و بهتر تعامل بین بخشی انجام شود، چون همیشه گفته‌ام یک فرد می‌تواند نقش مؤثری در این زمینه داشته باشد.
یثربی با اشاره به تعامل شهرداری منطقه 17 شهر تهران با این مجموعه، اضافه کرد: این همراهی آن گونه که دلمان می‌خواهد، نبوده است. برخی نیز نذرهایی را برای این قشر از افراد انجام می‌دهند که آنها را برای استفاده درست در مجموعه، هدایت می‌کنم. درست است که نقش سازمان بهزیستی نقش پررنگی است، اما نیازمند حمایت است و هر سال باید شاهد روند روبه رشد بودجه سازمان بهزیستی باشیم. نگاه مثبت داشته باشیم و همه نقش و وظایف مشخص شود و در یک راستا بدون موازی‌کاری حرکت کنیم.
وی در پایان گفت: شیوه‌های مناسب با معلولان باید در مدارس و کتاب‌ها آموزش داده شود تا اگر فردی در آینده مسئول شد، در آنجا یاد گرفته باشد که چگونه برخورد کند. لذا آموزش، آموزش، آموزش و سپس نقش خانواده مهم است و سعی کنیم قضاوت‌های چشمی را محدود کنیم تا افراد توانمندی‌های خودشان را نشان دهند.
انتهای پیام
