تحلیل کنش‌های گفتاری در خطبه غدیر در فصلنامه «امامت‌پژوهی»
گروه اندیشه ــ بیست و چهارمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «امامت‌پژوهی» به صاحب‌امتیازی بنیاد فرهنگی امامت منتشر شد.
به گزارش ایکنا؛ بیست و چهارمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «امامت‌پژوهی» به صاحب‌امتیازی بنیاد فرهنگی امامت و مدیرمسئولی آیت‌الله سیدعلى حسینى میلانى منتشر شد.
عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «جریان‌شناسی تشیع در قرن اول: بررسی موردی رویکرد اعتقادی ابن‌عباس و عباسیان به امامت»، «مفهوم‌شناسی برائت و جایگاه آن در کتاب و سنت»، «بررسی تطبیقی دلایل صلح امام حسن(ع) در منابع روایی و تاریخی فریقین تا قرن هفتم»، «تحلیل کنش‌های گفتاری در خطبه غدیر براساس نظریه آستین و سرل»، «رفتارشناسی جریان نفاق در دشمنی با خلافت امیرمؤمنان(ع): بررسی موردی مقطع تاریخی آیه «انذار» و «نقد اتهام نبی‌انگاری امام نزد امامیه».
تحلیل کنش‌های گفتاری در خطبه غدیر بر اساس نظریه آستین و سرل
در چکیده مقاله «تحلیل کنش‌های گفتاری در خطبه غدیر بر اساس نظریه آستین و سرل» می‌خوانیم: «نظریه کنش گفتاری یکی از نظریات مطرح در علم کاربردشناسی زبان است که با لحاظ نمودن زبان در بافت کنش انسانی، دستیابی به ناگفته‌های متن و تحلیلِ معانی غیرآشکار گفتار را امکان‌پذیر ساخته و موجب تفسیر نظام‌مند متون می‌شود. طبق این نظریه، انسان برای بیان منظور خویش، تنها به تولید پاره‌گفتارهای حاوی کلمات و ساختارهای دستوری بسنده نمی‌کند؛ بلکه سعی دارد تا از رهگذر این پاره‌گفتارها، اعمالی را انجام دهد که کنش گفتار نام دارد. هدف از تحقیق حاضر شناسایی و تحلیل کنش‌های گفتاری در خطبه غدیر بر پایه مهم‌ترین کنش‌های گفتاری در نظریه سِرل است. یافته‌های تحقیق نشان داد که در خطبه غدیر، از کنش‌های گفتاری متعددی برای رساندن پیام اصلی خطبه استفاده شده است. در کنش‌های اعلامی با انجام موفق فعل گفتاری اعلان، وضعیت جدیدی پدیدار گشته و امام علی(ع) به عنوان جانشین پیامبر خدا(ص) منصوب می‌شود. هم‌چنین در کنش‌های ترغیبی، از مخاطب خواسته شده تا تکلیف الهی خویش را در خصوص ولایت و جانشینی امام علی(ع) به انجام برساند. به‌علاوه، در کنش‌های اظهاری، واقعیت موجود در مورد جانشینی امام علی(ع) بر زبان پیامبر خدا(ص) جاری شده و سعی در آشکارساختن درستی آن می‌شود. در کنش‌های تعهّدی نیز رسول خدا(ص) خویش را متعهد به ابلاغ فرمان الهی در جانشینی حضرت علی(ع) می‌داند و در کنش‌های عاطفی، پیامبر(ص) با بیان جایگاه امام علی(ع)، احساس خویش را از طریق بُعد عاطفی بازگو میکند. با توجه به بافت موقعیتی خطبه و کنش‌های به‌کاررفته در آن، گوینده در پی معرفی جانشین، با کمک ترغیب مخاطب، اظهار و توصیف ویژگی‌ها و یادکرد فضیلت‌های امام علی(ع)، ذهنیت خود را با مخاطب به اشتراک گذاشته تا مخاطبان را به بیعت با امام علی(ع) فرا خواند. نتیجه آن‌که با آگاهی از حقایق فرازبانی حاکم بر متن خطبه غدیر و با استفاده از کارکردهای زبان، می‌توان به درک عمیق‌تری از لایه‌های زیرین خطبه غدیر رسید و از حقایق نهفته در آن پرده‌برداری کرد.»
اتهام نبی‌انگاری امام نزد امامیه
در طلیعه مقاله «نقد اتهام نبی‌انگاری امام نزد امامیه» آمده است: «در برخی از آثار وهابیت، باور به نبوت پیشوایان شیعه، به امامیه نسبت داده شده، که نوعی زمینه‌سازی برای تکفیر شیعیان است. پرسش اساسی نگاشته حاضر این است که وهابیت با چه دستاویزی این انگاره را به شیعه نسبت می‌دهد؟ نبی‌انگاری امام نوعی غلو در شأن و جایگاه امام است. مدعی چنین عقیده‌ای علاوه بر امامت، مقام نبوت را نیز برای ائمه قائل می‌شود. این باور به دلیل تضاد با ضروری دین، یعنی ختم نبوت، زمینه‌ساز تکفیر شیعیان می‌شود. برای ارائه پاسخ، نخست با بررسی پیشینه نبی‌انگاری و هم‌چنین اختلاف ماهوی و صفاتیِ نبی و امام در اندیشه شیعه و وهابیت، به چند دستاویز احتمالی همچون وجود غلات منتسب به شیعه و برخی ویژگی‌های امام از دیدگاه شیعیان، اشاره می‌کنیم. سپس با بررسی منابع وهابیت نشان می‌دهیم که ادله آنها نوعاً منسوخ، مبنایی، مغالطی و یا صرفاً تبلیغی است.»
مفهوم‌شناسی برائت و جایگاه آن در کتاب و سنت
در چکیده مقاله «مفهوم‌شناسی برائت و جایگاه آن در کتاب و سنت» می‌خوانیم: « برائت واژه‌ای قرآنی و درون‌دینی، و به معنای گونه‌ای انقطاع قلبی و عملی از هر‌گونه رفتار، عقیده یا اهل باطل است. متون وحیانی، دشمن خدای متعال و منکر ارکان رسالت را مصداق بارز اهل باطل معرفی میکند. برائت هر‌چند در مفهوم، با واژه‌هایی چون لعن، بغض، سبّ و عداوت همخوانی کامل ندارد، ولی ممکن است این واژه‌ها در مصداق، نشانه‌ای برای برائت به حساب آیند. برائت در ادبیات وحیانی، علاوه بر معنای لغوی و اصطلاحی، ممکن است گونه‌ای تفکیک عقیده و اندیشه را هم شامل شود که با توجه به شدت و ضعف آن در مراحل قلب، زبان و عمل جوارحی، مراتب مختلفی دارد. محور تحقق برائت در قرآن کریم، عداوت نسبت به دشمنان خدای متعال است. روایات اهل بیت(ع) علاوه بر ملاک قبل، عداوت نسبت به دشمنان اهل بیت(ع) و مخالفت با ایشان، که در طول عداوت با خدای متعال قرار می‌گیرد را نیز، به عنوان ملاک و معیار برائت تبیین کرده‌اند. مجموعه آیات و روایات، بهروشنی از این واقعیت حکایت دارند که بدون برائت از دشمنان اهل بیت(ع) ، ایمان راستین محقق نخواهد شد. بررسی اجتهادی برائت از منظر آیات و روایات و تبیین معیارهای آن، روش پژوهش این تحقیق است.»
انتهای پیام
