مصرف قلیان در شأن کسوت مداحی نیست

محرم و صفر ماه‌های عزاداری بر سیدالشهداء(ع) است که شیعیان در غم فرزند علی(ع) در سوگ می‌نشینند و مداحان و روحانیان در تبیین و روشنگری راه حسین(ع) نقش مهمی برعهده دارند. 

آسیب‌های بسیاری در کمین مداحان است که یک لحظه غفلت آنان سبب بر باد رفتن عمرشان می‌شود. این رسانه قرآنی درصدد است تا برخی از آسیب‌های این قشر را متذکر شود و ویژگی‌های رفتاری یک مداح تراز انقلاب اسلامی و شایسته دستگاه آل‌الله را معرفی کند.

در همین رابطه با حجت‌الله کیانی، مداح باسابقه چهارمحال‌و‌بختیاری، گفت‌و‌‌گویی تنظیم شده که با هم می‌خوانیم.

به گزارش ایکنا از چهارمحال و بختیاری، حجت‌الله کیانی هرچگانی، ۴۲ ساله، یکی از مداحان اهل بیت(ع) در چهارمحال‌وبختیاری است که از ۱۰ سالگی مداحی را با قرائت قرآن در مدارس، دعا و روضه‌خوانی در پایگاه‌های بسیج آغاز کرده است.

ایکنا ـ مداحی را چگونه یاد گرفتید؟

در آن زمان، فضای مناسبی برای آموختن چنین هنرهایی وجود نداشت؛ لذا کسانی که به مداحی علاقه‌مند بودند بیشتر از طریق کتب و شرکت در مجالس روضه‌خوان‌های قدیمی و تجارب کسب شده، این هنر را یاد می‌گرفتند.

بعدها در استان‌های قم و تهران دوره‌های آموزشی ویژه مداحان برگزار شد و حتی اساتید بزرگ به استان سفر کردند که از این طریق مداحی را فراگرفتم و اکنون بیش از ۲۵ سال سابقه نوکری در خانه اهل بیت(ع) را دارم.

البته شرکت در جلسات قرائت قرآن در این راه بی‌تأثیر نبود. پیشتر در مسابقات قرآن نیز شرکت و رتبه‌هایی را کسب کرده‌ام اما با ورود به عرصه مداحی و مشغله‌های زندگی کم‌کم از فضای قرآن فاصله گرفتم و اکنون نیز در جلسات، قرآن را، البته نه به‌صورت تخصصی، قرائت می‌کنم.

ایکنا ـ امروز جایی برای آموزش مداحی در استان وجود دارد؟

بله، بسیج مداحان کلاس‌های آموزش قرآن و مداحی ویژه نوگلان حسینی از ۸ سال تا بالای ۲۰ سال برای دختران و پسران را در مسجد امام حسن(ع)، پایگاه بسیج خواهران مسجدجامعه شهرکرد برگزار می‌کند.

شرکت‌کنندگان در این دوره گواهینامه پایان دوره دریافت می‌کنند و در ادامه می‌توانند در دوره‌های آموزشی تخصصی نیز شرکت کنند.

ایکنا ـ مشوق ورود شما به مداحی اهل بیت(ع) چه کسانی بودند؟

مشوق اصلی من پدر و مادرم بودند که هر شب مرا راهی مسجد و به مکبری و موذنی تشویقم می‌کردند، در مسجد نیز دوستان مسجد و پایگاه بسیج مشوقم در دعاخوانی بودند.

کار مداحی را از دعاخوانی آغاز کردم و با تشویق‌های دوستان کم‌کم شعر و نوحه را نیز چاشنی دعاهایم کردم.

اصل مداحی این است که مدح حق و حقیقت انجام شود که بخشی از آن قرآن و بخشی دیگر مربوط به مقوله نبوت و اهل بیت(ع) که ستارگان هدایت و زندگی‌شان الگویی برای ما هستند، می‌شود؛ لذا بری معرفی آن‌ها به جامعه از قالب مداحی استفاده می‌کنیم و مداح با زبان و هنر مداحی در مجالس مختلف این الگوهای زندگی را به جامعه معرفی می‌کنند و مردم را به سمت حقیقت سوق می‌دهد.

ایکنا ـ معیار انتخاب اشعار در مداحی‌هایتان چیست؟

نحوه انتخاب اشعار به میزان شناخت و فهم به آن موضوع بستگی دارد که اگر فهم مداح نسبت به موضوع کم باشد شعری که استفاده می‌کند با معارف اصلی اهل بیت(ع) مطابقت نمی‌کند.

کُتُبی برای انتخاب اشعار در زمینه مدح اهل بیت(‌ع) از بزرگان در اختیار مداحان است. همچنین هر سال در روز میلاد حضرت زهرا(س) مداحان سراسر کشور با مقام معظم رهبری دیداری دارند که در این دیدار به اهمیت کار مداحی، فرصت‌ها و تهدیدات اشاره می‌شود. لذا هر که می‌خواهد مداحی‌اش مورد رضایت خداوند و امام زمان(عج) قرار گیرد کارش را با فرمایشات مقام معظم رهبری در این زمینه بسنجد.

مداحی چراغ راه و کلامی است که با مطالعات این بیانات نحوه انتخاب شعر، مضامین، آهنگ و سبک آموزش داده می‌شود، همچنین مباحث تربیتی نیز جزئی از آموزش مداحی است و از آن جدا نیست.

ایکنا ـ آیا مداحان تحت حمایت و نظارت نهاد خاصی هستند؟

سازماندهی و مدیریت اصلی مداحان وظیفه کانون مداحان سازمان تبلیغات اسلامی است. البته مجموعه‌های دیگری نیز مانند بسیج مداحان، بنیاد دعبل خزاعی و .. نیز در این امر خدمت‌رسانی و رسالت خود را اجرا می‌کنند.

بسیج در همه اقشار جامعه اعم از طلاب، مهندسان، دانشجویان و ... حضور دارند و کار جذب، ساماندهی، معرفت‌افزایی را انجام می‌دهند. بسیج مداحان نیز در کنار این نهادها وظیفه دارد که رسالت انقلابی خود را به سرانجام برساند.

ایکنا ـ آسیب‌هایی مانند خواندن اشعار نامناسب در مجالس در این حرفه دیده می‌شود. این معضلات چگونه تذکر داده می‌شود؟

امر به معروف و نهی از منکر عملی، وظیفه کانون مداحان است. اما اگر قرار است به مداحی بگویم این شعر را نخوان باید شعر مناسبی را به او پیشنهاد دهیم؛ لذا ابتدا باید اشعار نامناسب به مداح معرفی و در کنارش اشعار مناسب و نحوه اجرای آن نیز به او آموزش داده شود که این روال در کلاس‌های آموزشی انجام می‌شود. اما هر کاری آسیب‌هایی دارد و مداحی نیز در کنار همه زیبایی‌ها باز هم دست‌خوش تغییرات قرار گرفته است.

مخالفتی با شور و هیجان و سبک‌های جدید نداریم اما آهنگ و محتوا باید به‌گونه‌ای باشد که مجالس امام حسین‌(ع) با مجالس دیگر اشتباه گرفته نشود.

ایکنا ـ شایعه‌‌ای در مورد فواید مصرف قلیان برای حنجره شنیده‌ایم. نظرتان در این خصوص چیست؟

این سخن از نظر علمی رد شده اما متأسفانه مصرف قلیان و مواد دیگر در میان برخی از مداحان مرسوم شده است در حالی که تأثیر این دود برای تارهای صوتی تنها حالت یک مسکن را دارد تا مداح درد و خستگی حنجره را حس نکند.

بسیاری از این دودها نیز سرطان‌زا هستند و مداحان  این آسیب‌ها را در بلندمدت مشاهده می‌کنند. همچنین این دودها در شأن کسوت مداحی نیست و چون برای بدن ضرر دارند کار اخلاقی و پسندیده‌ای نیز نیست و حکم شرعی مشخص دارد؛ لذا مداحان از طریق مشاوره‌های بهداشتی و متخصص حنجره می‌توانند با این آسیب‌ها مقابله و با تمرین‌های درست و اصولی در صورت داشتن اجراهای طولانی، از حنجره خود مراقبت کنند.

ایکنا ـ راهکارهای جذب جوانان به هیئت را چه می‌دانید؟

رویکرد هیئت‌ها مانند قبل، عزاداری فصلی نیست و هیئت‌ها کارکردهای مختلفی دارند و در مسائل فرهنگی، آموزشی، درسی و ... نیز کار می‌کنند و جلسات هیئت جایی برای تقویت درس دانش‌آموزان شده است و شاهد کسب رتبه‌های خوب دانشگاهی توسط بچه هیئتی‌‌ها هستیم.

اردوهای فرهنگی، زیارتی، اردوهای اعتکافی معنوی و یا اعتکاف علمی در زمان فرارسیدن کنکور و پرداختن به دروس سطح‌بندی شده، گروه‌های جهادی و گروه‌های اقتصادی که منجر به خودکفایی هیئت می‌شود، نیز در جذب جوانان به هیئت اثرگذار است. همچنین برنامه‌های خوب که در همین هیئات بین‌المللی شد مانند جریان پیاده‌روی اربعین و مناسبت‌هایی مانند عید غدیر که مغفول مانده‌اند و هیئات به این مراسم می‌پردازند.

در کل استان 30 الی 40 هیئت وجود دارند که به‌صورت هفتگی برنامه دارند و افراد را در طول سال در راه دین تربیت می‌کنند. هیئت اگر حساب شده و اصولی کار کند اعضاء از نظر علمی و اعتقادی در درجات بالا قرار می‌گیرند و الگویی برای دیگر افراد جامعه خواهند بود. در این صورت دیگر جلسات هیئت برای عزاداری نیست بلکه در کنار عزاداری انسان‌سازی نیز می‌شود.

ایکنا ـ نام چند هیئت را که حساب شده عمل می‌کنند بگویید.

هیئت انصارالمهدی شهرکرد، هیئتی است که برای دانش‌آموزان همه مقاطع تحصیلی برنامه دارد و بر جنبه تحصیلی آنان نیز تأکید می‌کند، هیئت رهروان شهدا؛ همه اعضای آن جوان هستند و در حوزه مسائل اجتماعی و تربیتی کار می‌کنند، هیئت عاشقان ولایت؛ که متولی برنامه «زیر سایه خورشید» است و برنامه‌های دهه کرامت را رهبری می‌کند، منتظران ظهور؛ بانی دعای ندبه هستند و ۳۰۰ الی۴۰۰ نفر را جذب کرده است، هیئت یا زهرا(س)؛ قدیمی‌ترین هیئت شهرکرد است و سابقه بهترین اجراها را در دهه محرم و دهه فاطمیه دارد و هیئت رزمندگان اسلام که دعای ندبه، دعای عرفه و برنامه شب‌های قدر را مدیریت می‌کند و ... از جمله این هیئت هستند.

ایکنا ـ یک مداح نمونه باید به چه اصولی پایبند باشد؟

مداح باید در زمینه‌های فردی و اجتماعی آیینه تمام‌نمای الگوی رفتاری اهل بیت(ع) باشد. مردم مداح را منتخب خاندان اهل بیت‌(ع) می‌دانند و او یک چهره و شناخته شده است که دیدگاه مردم در خصوص یک مداح و انتظاری که از او دارند با انتظارشان از یک خواننده، متفاوت است.

مداح در نوع پوشش، منش، رفتار و کردار باید نمونه و الگو باشد و این مهم نیازمند تلمذ در محضر یک استاد اخلاق است. مداح نباید تنها راوی باشد بلکه باید اهل استفاده از منبر و سخنرانی‌ها باشد و در معرض مباحث تربیتی قرار گیرد تا پیشرفت کند و فرمایش مقام معظم رهبری و امام راحل(ره) در خصوص تربیت و اصلاح مداح کمک می‌کند.

اصل کار مداح شعر است که لازمه آن مرتبط بودن مداح با شعرای با معرفت و با بصیرت مانند استاد غلامرضا سازگار است تا از محتوا و اشعار ایشان استفاده کنند. ایشان به شاعران سفارش می‌کند که در سال‌های ابتدایی کار خود اشعارشان را در جایی ثبت نکنند زیرا ممکن است شعرشان ایرادی داشته باشد و تا سالیان سال هم خود از این ایراد رنج ببرد و هم مداحان به اشتباه بیفتند؛ لذا شاعران باید همیشه استاد و مربی  همراه داشته باشند تا در محضر او تلمذ کنند و گمراه نشوند.

همچنین در استان شعرای آیینی و انقلابی جوانی وجود دارد که برای بسیاری از مداحان مطرح کشوری شعر می‌سرایند اما شاید بسیاری از مداحان استانی آن‌ها را نمی‌شناسند که آقایان داود رحیمی، محمد کاظمی‌نیا، مرتضی کریمی و ... از جمله این شاعران با ذوق استانی هستند.

این شعرا اغلب اشعار به روز و پرمحتوا با هدف معرفت‌افزایی و بصیرت افزایی می‌سرایند و البته در فضای مجازی نیز فعال هستند و مداحان برای انتخاب شعر شایسته و در شأن اهل بیت می‌توانند از اشعار این عزیزان استفاده کنند.

ایکنا ـ به نظر شما مداح باید از کار مداحی اهل بیت‌(ع) ارتزاق کند؟

مداحی شغل نیست و نبوده اما یک‌سری نیازهای مردم مانند برپایی مجالس ترحیم، خواندن قرآن و روضه در مجالس برای تسکین بازماندگان به مداح ختم می‌شود و زمانی که مداح این جلسه را مدیریت می‌کند و زمان و انرژی برای کار می‌گذارد خوب است که حق او ادا شود اما این دلیل نمی‌شود که به مداحی به چشم شغل نگاه کرد.

مداحی صنف خاصی ندارد اما لازم است ساز و کاری باشد تا از این افراد تقدیر و تشکر و صرف زمان و انرژی مداح جبران شود. اما متأسفانه اتفاق‌هایی خلاف عرف در این زمینه افتاده است و نرخ‌های گزافی از سوی مداحان از مردم گرفته می‌شود که باید ساماندهی شود.

بخش دیگر کار مداحان به مجالس و روضه‌های خانگی و یادواره‌های شهدا که یک کار مردمی و دلی است مربوط می‌شود که با استقبال مردم مواجه شده است و مداحان در سراسر کشور به مدح و ثنای اهل بیت(ع) مشغول هستند.

آفت‌های این هنر سبب می‌شود که چهره و جایگاه مداح و مداحی که به تعبیر بزرگان جایگاه بزرگ و رفیعی است زیر سؤال برود و با عملکرد بد برخی از مداحان به این جایگاه ضربه بخورد و ذهن مردم را تحت تأثیر قرار دهد. اما این عملکردهای بد روال نیست و یک در هزار اتفاق می‌افتد و می‌طلبد تا متولیان کشور بر این عملکرد نظارت کنند و افراد شاخص دقت بیشتری در رفتارشان داشته باشند.

ایکنا ـ به عنوان سؤال آخر، از بهترین هدیه‌ای که گرفتید بگویید.

کتاب نهج‌البلاغه را در مجلس از دوستی هدیه گرفتم، در محل کارم گذاشتم و هر روز آن را مطالعه و از او تشکر می‌کنم که سبب شد تا هر روز حکمت و نکته‌‌ای بیاموزم.

گفت‌و‌گو از زینب رحیمی

انتهای پیام