نظرات گوناگون مراجع تقلید در خصوص پیوند اعضا

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، آیت‌الله مهدی مروارید، نماینده آیت‌الله سیدعلی سیستانی در مشهد، در نشست تخصصی «فقه پیوند اعضا» با موضوع برداشت عضو از بیماران فوت شده (مرگ قلبی) که شامگاه گذشته 30 بهمن‌ماه در تالار شهید هاشمی‌نژاد بیمارستان امام رضا(ع) برگزار شد، اظهار کرد: سه مسئله در رابطه با پیوند عضو وجود دارد که نظر آیت‌الله سیستانی و امام خمینی(ره) است، اما نظر مقام معظم رهبری در این زمینه متفاوت و البته قابل احترام است. در رابطه با سه موضوعی که اعتقاد آیت‌الله سیستانی و امام خمینی(ره) است باید گفت مورد اول این است که اگر زندگی و جان یک مسلمان متوقف باشد، قطع کردن عضو میت و انجام پیوند جایز است.

وی عنوان کرد: مسئله بعدی این است که جایز نیست قطع عضوی از اعضای یک میت مسلمان برای پیوند زدن عضو او بر بدن زنده، درجایی که زندگی فرد متوقف بر آن نباشد، حتی اگر بیشترین نیاز را به آن داشته باشد. مسئله آخر این است که اگر کسی وصیت کند که اعضای او بعد از مرگ قطع شود، بدون آنکه حیات فرد زنده‌ دیگری نیازمند به این کار باشد، این کار اشکال دارد و نباید چنین اقدامی انجام شود.

وصیت فرد در خصوص اهدای عضو

نماینده آیت‌الله سیدعلی سیستانی در مشهد خاطرنشان کرد: باید بدانیم کدام یک از مسائل مهم است و میان پیوند زدن یا نزدن عضو فرد مرده به یک انسان زنده، اهم و مهم را مشخص کنیم. درست است که احترام به میت مهم است اما حفظ سلامت افراد برای جامعه اهم است. اما زمانی که فردی مرجع تقلیدش برای نمونه امام خمینی(ره) و یا آیت الله سیستانی است، چه با حکم مراجع تقلیدش مبنی بر جایز نبودن پیوند عضو از مرده به یک فرد زنده در مواردی که پیوند عضو حیاتی نیست، چه باید بکند، طبق نظر آیت‌الله سیستانی و امام خمینی(ره) حتی اگر در اینجا  فرد وصیت بر اهدای عضو هم کرده باشد عمل به این وصیت اشکال دارد.

در ادامه سیدحسین فتاحی معصوم، رییس دفتر نمایندگی انجمن بین‌المللی اخلاق زیستی اسلامی در خراسان رضوی عنوان کرد: ما از یک‌سری مسائل عبور کردیم و نباید به 20 سال گذشته بازگردیم. باید ببینیم چه مباحثی هنوز نیازمند جلسات و تحقیقات بیشتر هستند، اگر دین بخواهد جلوی علم را بگیرد که به زمان رنسانس برخواهیم گشت.

وی افزود: علم و فقه با یکدیگر پیوند خورده‌اند و این یکی از ویژگی‌های انقلاب است که فقه را در دل علوم پزشکی کشور قرار داده است. مقام معظم رهبری بیان کردند که وحدت میان حوزه و علم یک اتفاق مبارک است. این مشکلاتی که در حال حاضر در کشور وجود دارد به این دلیل است که دانشمندان سایر رشته‌ها مانند اقتصاد، هنر و... در رابطه با موضوعات مربوط به حوزه خود از فقها اقدام به نظرسنجی نکرده‌اند. چین، هند و سایر کشورها قانون پیوند اعضا ندارند، اما ما قوانینی داریم که طبق نظر فقها تبدیل به قانون پیوند، سقط و... شدند. پیوندهایی مانند پیوند قلب عمل‌های بسیار بزرگی است و در دنیا زمانی که یک کشور این کار را انجام می‌دهد، نگاه عالمانه به آنها می‌کنند.

رییس دفتر نمایندگی انجمن بین‌المللی اخلاق زیستی اسلامی در خراسان رضوی  بیان کرد: امام خمینی(ره) در سال 67 فتوا دادند که بر فرض متوقف شدن حیات انسان با اجازه صاحب قلب، عمل پیوند قلب جایز است. سال 77 مجددا مقام معظم رهبری فتوا دادند و بیان کردند اهداء عضو در صورتی که نجات فردی مدنظر باشد، جایز است. در سال 79 قانونی تصویب شد با این ماده که بیمارستان‌های مجهز به پیوند عضو پس از کسب اجازه کتبی از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای پیوند، می‌توانند از اعضاء سالم بیماران فوت شده یا بیماران دچار مرگ مغزی، بر طبق وصیت بیمار پیوند اعضا انجام دهند.

فقیهانی که با پیوند اعضا مخالفند، باید توجیه شوند

فتاحی گفت: فقهایی که با موضوع پیوند اعضاء غیر رئیسه مخالفند باید توجیه شوند، زیرا آنها ندیده‌اند که این عمل‌ها چگونه انجام می‌شود. آنها در اتاقی نشستند و با ذهن فتوا می‌دهند نه علم، ما باید برای آنها این اعضا را تشریح کنیم.

در ادامه همچنین حجت‌الاسلام محمدضیاء روحانی، مسئول کارگروه فقه پزشکی هیئت اندیشه‌ورز دین، سلامت و سبک زندگی حوزه علمیه خراسان، اظهار کرد: هیأت اندیشه ورز دین، سلامت و سبک زندگی حوزه علمیه خراسان حدود یک سال است فعالیت خود را آغاز کرده. هدف عمده این هیأت‌های اندیشه‌ورز بررسی مشکلات و نیازهای جامعه اسلامی است که حل آنها به عهده حوزه علمیه است و وظیفه حوزه علمیه و پژوهشگران آن است که در زمینه‌های مختلف از قبیل اقتصاد، خانواده، هنر، رسانه و... تحقیق کنند.

وی افزود: هیأت اندیشه‌ورز دین، سلامت و سبک زندگی با این رویکرد که مشکلات و مسائل حوزه دین و سلامت را بررسی کند، آغاز به کار کرده است. در یک سال گذشته عمده فعالیت این هیأت در زمینه فقه پزشکی بوده است. با توجه به نیاز مبرمی که در این زمینه وجود دارد و همچنین خلأهای فقهی و شرعی در حوزه پزشکی و سلامت، ما به صورت جدی از تابستان 98 فعالیت خود را آغاز کردیم.

روحانی گفت: در این مدت نگاه مهمی که داشتیم و در حوزه علمیه کم سابقه بود، حفظ و برقراری ارتباط با فضاهای دانشگاهی بود. باتوجه به اینکه موضوع پزشکی است و در مسائل شرعی اگر حکمی قرار است صادر شود باید در مرحله اول موضوع تبیین شود و شناخت موضوع بسیار ضرورت دارد، ما سعی کردیم از دانش و علم پزشکان دانشگاه علوم پزشکی در موضوعات مختلف استفاده کنیم.

مسئول کارگروه فقه پزشکی هیأت اندیشه‌ورز دین، سلامت و سبک زندگی حوزه علمیه خراسان خاطرنشان کرد: در طول ماه‌های گذشته در موضوعات مختلفی مانند سقط جنین، تغییر جنسیت و پیوند اعضا ورود پیدا کردیم. باتوجه به کثرت و اهمیت مسئله پیوند اعضا که یک مسئله حیاتی و مهم است که جامعه به شدت با آن سروکار دارد و در حیطه‌های مختلف نیاز جامعه است، در این زمینه ما نشست های مفیدی با اساتید دانشگاه علوم پزشکی داشتیم. بیش از 100‪ سوال فقهی از تمام مراکز پیوند عضو کشور جمع آوری شده است و ما وظیفه خود می‌دانیم که به این مسائل بپردازیم.