به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، به مناسبت 15 شوال، سالروز وفات حضرت عبدالعظیم حسنی، مهمترین نشانه عظمت معنوی و مقامات باطنی حضرت برابری فضیلت زیارت مزار آن بزرگوار با فضیلت زیارت سیدالشهدا(ع) است. برای توضیح این روایت و تبیین عظمت معنوی حضرت عبدالعظیم(ع) باید موضوعات فضیلت زیارت امام حسین(ع) و مقصود از برابری زیارت و حکمت آن بررسی شوند.
در احادیث اهلبیت(ع)، فضایل، آثار و برکات فراوانی برای زیارت امام حسین(ع) بیان شده است، مانند آمرزیده شدن گناهان، دعای فرشتگان، دعای اهلبیت(ع)، طولانی شدن عمر، افزوده شدن روزی، زدوده شدن اندوه، شادی دل، تبدیل شدن بدیها به خوبیها، تبدیل شقاوت به سعادت و برخورداری از حق شفاعت است. همچنین در شماری از احادیث، فضیلت زیارت امام حسین (ع) بیشتر از حج و حتی طبق بعضی از احادیث، ثواب آن، بیش از 1000 حج و 1000 عمره است.
مسئله این است که آیا زیارت حضرت عبدالعظیم(ع) به طور مطلق میتواند جایگزین زیارت امام حسین(ع) شود و یا در شرایط خاصی از چنین فضلیتی برخوردار است؟ در یک جمله، آیا برابری زیارت عبدالعظیم(ع) و زیارت امام حسین(ع) مطلق است یا مقیّد. بیتردید، به عنوان مثال، مقصود امام هادی(ع) در حدیثی که فرمودند: «أمّا إنّک لَو زُرتَ قَبرَ عَبدِ العَظیمِ عِندَکم لَکنتَ کمَن زارَ الحُسَینَ بنَ عَلِیِّ (ع)، (خطاب به یکی از اهالی ری) بدان که اگر قبر عبد العظیم در شهر خودتان را زیارت کنى، همچون کسى باشى که حسین بن على (ع) را زیارت کرده باشد.» این نیست که از فضایل زیارت امام حسین(ع) بکاهد یا در بیان فضیلت حضرت عبدالعظیم(ع) مبالغه نماید. بنابراین، در پاسخ به سؤالی که مطرح شد، میتوان گفت «برابری فضیلت زیارت عبدالعظیم(ع) و امام حسین(ع) مقیّد است به فضای سیاسی ویژهای که پیروان اهلبیت(ع) درآن مقطع تاریخی درآن زندگی میکردند.
در زمانی که اختناق شدیدی جهان اسلام را فراگرفته بود و جامعه تشیع در دوران زمامداری افرادی مانند متوکل، مُعتز و معتمد عباسی، سختترین دورانهای تاریخی خود را سپری میکرد. در چنین شرایطی، امام هادی(ع) به منظور پیشگیری از خطرهایی که از طرف حکومتهای وقت، شیعیان را تهدید میکرد، فضیلت زیارت حضرت عبدالعظیم را با زیارت امام حسین(ع) برابر دانسته است. به تعبیری روشنتر، زیارت حضرت عبدالعظیم(ع) برای افرادی که آمادگی خطرپذیری برای زیارت امام حسین(ع) را داشته باشند، پاداشی معادل زیارت آن حضرت دارد و حرم حضرت عبدالعظیم(ع) شعبهای از حرم سیدالشهدا(ع) است که این خود، فضیلتی بزرگ و حاکی از جایگاه بلند عبدالعظیم در نزد اهل بیت(ع) و عظمت معنوی ایشان است.
برابری فضیلت زیارت حضرت عبدالعظیم با زیارت سالار شهیدان هر چند در شرایط ویژه، بیتردید بدون حکمت نیست. شاید نتوان به حکمت آن پی برد، اما راز و رمز این فضیلت بزرگ را باید در شخصیت علمی، عملی و جهادی آن بزرگوار، جستجو کرد. در میان امامزادگان، شخصیتهای بزرگی وجود دارند، اما درباره هیچ یک از آنها نقل نشده و حداقل به ما نرسیده که زیارتش با زیارت سیدالشهدا(ع) برابری کند. بنابراین، حضرت عبدالعظیم(ع) باید از خصوصیات و مقامی برخوردار باشد که از مرقد مطهرش نور حرم حسینی ساطع شود و شمیم دلانگیز سیدالشهدا از آن استشمام شود.
گفتنی است که احادیث دیگری نیز در فضیلت زیارت حضرت عبدالعظیم(ع) نقل شدهاند، مانند آنچه از شهید ثانی در تعلیقه خلاصةالاقول علامه حلّی از امام رضا(ع) نقل شده که فرمود: «هر کس قبر عبدالعظیم را زیارت کند، بر خدا لازم میشود که او را داخل بهشت کند» و در حدیث دیگری از آن امام آمده که فرمود: «هرکس نمیتواند مرا زیارت کند، برادرم عبدالعظیم حسنی را در ری زیارت کند».
بخش قابل توجهی از کتابهایی که در شرح حال حضرت عبدالعظیم(ع) تألیف شدهاند به روایاتی اختصاص یافته که در سلسه سند آنها قرار گرفته است، مانند کتاب جناتالنعیم، شصت روایت، روح و ریحان 57 روایت، التذکره العظیمیه چهل روایت، عبدالعظیم الحسنی حیاته و مسنده، 78 روایت، مسند حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) که در مجموعه آثار کنگره حضرت عبدالعظیم(ع) به چاپ رسیده است.
باید توجه داشت که آنچه به آن اشاره شد، همه روایات حضرت عبدالعظیم(ع) نیستند. صاحب بن عباد، ایشان را «کثیرالحدیث و الروایة» توصیف کرده و در رساله کوتاه خود، ایشان را چنین توصیف کرده است: «ذو ورع و دین، عابد معروف بالامانة و صدق اللهجة، عالم بامور الدین، قائل بالتوحید و العدل، کثیر الحدیث و الروایة. ایشان شخصی پرهیزگار و دیندار بود. اهل عبادت بود و به امانتداری و راستگویی شهرت داشت. به امور دینی دانا بود. توحید و عدل را باور داشت و بسیار حدیث و روایت از اهل بیت (ع) نقل میکرد».
همانگونه که پیش از این اشاره شد، کتاب خطب امیرالمؤمنین و کتاب یوم و لیلة از جمله مصنفات ایشان است و براین اساس باید گفت بسیاری از روایات حضرت عبدالعظیم(ع) به دلایل مختلف به ما نرسیدهاند. بر پایه گزارش نجاشی و صاحب بن عبّاد، حضرت عبدالعظیم(ع) در اثر بیماری و به مرگ طبیعی از دنیا رفته است. هنگامی که بدن شریفش را برای غسل دادن برهنه کردند، در جیب ایشان ورقهای یافت شد که در آن، نسب ایشان تا امیرمؤمنان(ع) نوشته شده بود. اما در کتاب الشجرة المبارکة درباره سبب وفات حضرت عبدالعظیم(ع) آمده «و قتل بالری و مشهده بها معروف و مشهور». حضرت عبدالعظیم در ری کشته شده و مزار او در آن جا معروف و مشهور است.
منبع:
برگرفته از کتاب «حکمت نامه حضرت عبدالعظیم (ع) اثر آیت الله محمدی ری شهری