عرفه؛ روز رحمت واسعه الهی
امام الساجدین(ع) در طولانی‌ترین دعای صحیفه سجادیه با ۱۳۳ فراز که از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است می‌فرماید: «بار خدايا، امروز روز عرفه است. روزى است كه آن را شريف و گرامى داشته و تعظيم و تجليل كردی و در اين روز رحمت خود پراكندی و بر مردمان به عفو خود منت نهادی و عطاى خود در حق ايشان افزودی و بر بندگانت تفضل فرمودی.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، روز نهم ذی‌الحجه روز عرفه و از اعياد عظيمه است، هرچند به اسم عيد ناميده نشده و روزی است که حق تعالی بندگان خويش را به عبادت و طاعت خود خوانده و مؤيد جود و احسان خود را برای ايشان گسترانيده و شيطان در اين روز خوار و حقيرتر و رانده‌تر و در خشمناکترين اوقات خواهد بود.
روايت شده که حضرت امام زين‌العابدين (ع) شنيد در روز عرفه صدای سائلی را که از مردم سؤال می‌نمود. فرمود: «وای بر تو. آيا از غير خدا سؤال می‌کنی در اين روز و حال آنکه اميد می‌رود در اين روز برای بچه‌هایی در شکم آنکه فضل خدا شامل آنها شود و سعيد شوند و از برای اين روز اعمال چند است: اول: غسل، دوم: زيارت امام حسين (ع) که مقابل هزار حج و هزار عمره و هزار جهاد بلکه بالاتر است» و احاديث در کثرت فضيلت زيارت آن حضرت در اين روز متواتر است و اگر کسی توفيق يابد که در اين روز در تحت قُبّه مقدّسه آن حضرت باشد، ثوابش کمتر از کسی که در عرفات باشد نيست، بلکه زياده و مقدم است.
سومین عمل این است که پس از نماز عصر، پيش از آنکه مشغول به خواندن دعاهای عرفه شود دو رکعت نماز بجا آورد در زير آسمان و اعتراف و اقرار کند نزد حق تعالی به گناهان خود تا فايز شود به ثواب عرفات و گناهانش آمرزيده شود، پس مشغول شود به اعمال و ادعيه عرفه که از حُجَج طاهره(ع) روايت شده و آنها زياده از آن است که در اين مختصر ذکر شود.
شيخ کفعمی در مصباح فرموده: «مستحب است روزه روز عرفه برای کسی که ضعف پيدا نکند از دعا خواندن و مستحب است غسل پيش از زوال و زيارت امام حسين(ع) در روز و شب عرفه و چون وقت زوال شد، زير آسمان رود و نماز ظهر و عصر را با رکوع و سجود نيکو به جای آورد و چون فارغ شود دو رکعت نماز کند در رکعت اوّل بعد از حمد توحيد و در دوم پس از حمد «قُل يا اَيهَا الْکافِروُنَ» بخواند. پس از آن چهار رکعت نماز گزارد در هر رکعت پس از حمد توحيد پنجاه مرتبه بخواند. فقیر می‌گوید: این نماز همان نماز حضرت امیرالمؤمنین است.
سپس شیخ کفعمی فرموده است: این تسبیحات را که از حضرت رسول(ص) روایت شده است و سید ابن طاووس در «اقبال» ذکر فرموده بخوان: «سُبْحانَ الَّذِى فِى السَّماءِ عَرْشُهُ سُبْحانَ الَّذِى فِى الْأَرْضِ حُكْمُهُ سُبْحانَ الَّذِى فِى الْقُبُورِ قَضاؤُهُ سُبْحانَ الَّذِى فِى الْبَحْرِ سَبِيلُهُ سُبْحانَ الَّذِى فِى النَّارِ سُلْطانُهُ سُبْحانَ الَّذِى فِى الْجَنَّةِ رَحْمَتُهُ سُبْحانَ الَّذِى فِى الْقِيامَةِ عَدْلُهُ سُبْحانَ الَّذِى رَفَعَ السَّماءَ سُبْحانَ الَّذِى بَسَطَ الْأَرْضَ سُبْحانَ الَّذِى لَامَلْجَأَ وَلَا مَنْجٰا مِنْهُ إِلّا إِلَيْهِ.» منزّه است خدایی که عرشش در آسمان است، منزّه است خدایی که حکمش در زمین است، منزّه است خدایی که فرمانش در گورهاست، منزّه است خدایی که راهش در دریاست، منزّه است خدایی که سلطنتش در آتش است، منزّه است خدایی که رحمتش در بهشت است، منزّه است خدایی که عدالتش در قیامت است، منزّه است خدایی که آسمان را برافراشت، منزّه است خدایی که زمین را بگسترد، منزّه است خدایی که پناهگاه و نجاتی از او جز به سوی او نیست.
سپس صد مرتبه بگو: «سُبْحانَ اللّٰهِ وَالْحَمْدُ لِلّٰهِ وَلَا إِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ وَاللّٰهُ أَكْبَرُ، منزّه است خدا و سپاس از آن خداست و معبودی جز خدا نیست و خدا بزرگ‌تر است»، سوره توحید را «صد مرتبه»، آیت‌الکرسی را «صد مرتبه» بخوان ، «صد مرتبه» بر محمّد و آل محمّد صلوات فرست و «ده مرتبه» بگو: «لَاإِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ وَحْدَهُ لَاشَرِيكَ لَهُ ، لَهُ الْمُلْكُ، وَلَهُ الْحَمْدُ، يُحْيِى وَيُمِيتُ، وَيُمِيتُ وَيُحْيِى، وَهُوَ حَيٌّ لَايَمُوتُ، بِيَدِهِ الْخَيْرُ، وَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَىْءٍ قَدِيرٌ، معبودی جز خدا نیست، یگانه و بی‌شریک است، فرمانروایی و سپاس از آن اوست، زنده می‌کند و می‌میراند و می‌میراند و زنده می‌سازد و او زنده پاینده است، خیر تنها به دست اوست و او بر هر چیز تواناست» و ده مرتبه «أَسْتَغْفِرُ اللّٰهَ الَّذِى لَاإِلٰهَ إِلّا هُوَ الْحَىُّ الْقَيُّومُ وَأَ إِلَيْهِ، آمرزش می‌جویم از خدایی که معبودی جز او نیست، زنده و به خود پاینده است و به سوی او بازمی‌گردم». ده مرتبه «يَا اللَّهُ»، ده مرتبه «يَا رَحْمَنُ»، ده مرتبه «يَا رَحِيمُ»، ده مرتبه «يَا بَدِيعَ السَّماواتِ وَالْأَرْضِ يَا ذَا الْجَلالِ وَالْإِكْرامِ»، ده مرتبه «یَاحَيُّ يَا قَيُّومُ»، ده مرتبه «يَا حَنَّانُ يَا مَنَّانُ»، ده مرتبه «يَا لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ» و ده مرتبه: «آمِينَ»
آنگاه بگو «اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ يَا مَنْ هُوَ أَقْرَبُ إِلَىَّ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ ، يَا مَنْ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ، يَا مَنْ هُوَ بِالْمَنْظَرِ الْأَعْلىٰ وَبِالْأُفُقِ الْمُبِينِ، يَا مَنْ هُوَ الرَّحْمٰنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوىٰ، يَا مَنْ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَىْءٌ وَهُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ، أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّىَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، خدایا از تو درخواست می‌کنم، ای کسی که از رگ گردن به من نزدیکتر است، ای کسی که میان انسان و دلش پرده می‌شود، ای کسی که در چشم‌انداز برتر و افق آشکار است، ای کسی که بخشنده و بر حکومت هستی قرار دارد، ای کسی که چیزی مانندش نیست و او شنوا و بیناست، از تو درخواست می‌کنم بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.حاجت خود را بخواه که به خواست خدا برآورده خواهد شد.»
صلوات امام صادق(ع) در روز عرفه
از دیگر اعمال صلواتی است که از امام صادق(ع) روایت شده و به شرح ذیل است «اللّٰهُمَّ يَا أَجْوَدَ مَنْ أَعْطىٰ، وَيَا خَيْرَ مَنْ سُئِلَ، وَ يَا أَرْحَمَ مَنِ اسْتُرْحِمَ. اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِى الْأَوَّلِينَ، وَصَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِى الْآخِرِينَ، وَصَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِى الْمَلَاَ الْأَعْلىٰ، وَصَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِى الْمُرْسَلِينَ. اللّٰهُمَّ أَعْطِ مُحَمَّداً وَآلَهُ الْوَسِيلَةَ وَالْفَضِيلَةَ وَالشَّرَفَ وَالرِّفْعَةَ وَالدَّرَجَةَ الْكَبِيرَةَ. اللّٰهُمَّ إِنِّى آمَنْتُ بِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَلَمْ أَرَهُ فَلا تَحْرِمْنِى فِى الْقِيامَةِ رُؤْيَتَهُ، وَارْزُقْنِى صُحْبَتَهُ، وَتَوَفَّنِى عَلَىٰ مِلَّتِهِ، وَاسْقِنِى مِنْ حَوْضِهِ مَشْرَباً رَوِيّاً سائِغاً هَنِيئاً لَاأَظْمَأُ بَعْدَهُ أَبَداً، إِنَّكَ عَلَىٰ كُلِّ شَىْءٍ قَدِيرٌ. اللّٰهُمَّ إِنِّى آمَنْتُ بِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَلَمْ أَرَهُ فَعَرِّفْنِى فِى الْجِنانِ وَجْهَهُ. اللّٰهُمَّ بَلِّغْ مُحَمَّداً صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ مِنِّى تَحِيَّةً كَثِيرَةً وَسَلاماً.»
قرائت دعای امّ‌داود و تسبیحی که شرح آن در مفاتیح الجنان آمده ست نیز در این روز بسیار تاکید شده است. سپس بخوان دعای «اللّٰهُمَّ مَنْ تَعَبَّأَ وَتَهَیَّأَ» و دعای علی بن الحسین(ع) را که شیخ طوسی در کتاب «مصباح المتهجّد» ذکر فرموده همچنین در این روز قرائت دعای «چهل‌وهفتم» صحیفه کامله که مشتمل بر تمام مطالب دنیا و آخرت است وارد شده است. امام الساجدین (ع) در این دعا که طولانی‌ترین دعای صحیفه سجادیه با ۱۳۳ فراز است و از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است می‌فرماید: «بار خدايا، امروز روز عرفه است. روزى است كه آن را شريف و گرامى داشتهاى و تعظيم و تجليل كردهاى. در اين روز رحمت خود پراكندهاى و بر مردمان به عفو خود منّت نهادهاى و عطاى خود در حق ايشان افزودهاى و بر بندگانت تفضّل فرمودهاى.»
مشهورترین دعا در روز عرفه
از جمله دعاهای مشهور این روز دعای حضرت سیدالشهدا در روز عرفه است. به هر صورت هرکه توفیق یابد و روز عرفه را در عرفات باشد، دعاها و اعمال بسیار دارد و بهترین اعمال در این روز دعاست و این روز شریف، در تمام روزهای سال به خاطر دعا امتیاز دارد و برای برادران مؤمن از آنان‌که زنده‌اند یا دار فانی را وداع گفته‌اند دعای بسیار باید کرد و روایت وارد در حال عبدالله بن جُندَب، در موقف عرفات و دعای او برای برادران خود مشهور است و همچنین روایت زید نِرسی، در حال ثقه جلیل‌القدر، معاویة بن وهب در صحرای عرفات و دعای او درباره فرد فرد از اشخاصی که در آفاق بودند و روایت او از امام صادق(ع) در فضیلت این عمل، شایسته ملاحظه و توّجه است و امید واثق از برادران دینی، آنکه به این بزرگواران اقتدا نموده و اهل ایمان را در دعا بر خود مقدّم دارند و این گنه‌کار روسیاه را یکی از آن اشخاص به حساب آرند و در حال حیات و مرگ از دعای خیر فراموشم نفرمایند؛ و نیز در این روز زیارت جامعه سوم را قرائت کن.
و در آخر روز عرفه چنین بخوان: «يَا رَبِّ إِنَّ ذُنُوبِى لَاتَضُرُّكَ، وَ إِنَّ مَغْفِرَتَكَ لِى لَاتَنْقُصُكَ ، فَأَعْطِنِى مَا لَا يَنْقُصُكَ، وَاغْفِرْ لِى مَا لَايَضُرُّكَ، پروردگارا، همانا گناهان من به تو زیانی نمی‌رساند و آمرزشت بر من از تو نمی‌کاهد، پس ببخش به من آنچه نمی‌کاهدت و بیامرز برایم آنچه زیانت نرساند» و نیز بخوان: «اللّٰهُمَّ لَاتَحْرِمْنِى خَيْرَ مَا عِنْدَكَ لِشَرِّ مَا عِنْدِى، فَإِنْ أَنْتَ لَمْ تَرْحَمْنِى بِتَعَبِى وَنَصَبِى فَلا تَحْرِمْنِى أَجْرَ الْمُصابِ عَلَىٰ مُصِيبَتِهِ، خدایا محرومم مساز از خیر آنچه نزد توست، به خاطر شرّ آنچه پیش من است، پس اگر با خستگی و واماندگی‌ام به من رحم نمی‌کنی، از پاداش مصیبت‌دیده بر مصیبتش محرومم مکن.»
قرائت دعای عشرات در واپسین ساعات روز عرفه
مؤلّف گوید: سید ابن‌طاووس، در ضمن دعاهای روز عرفه فرموده: چون غروب آفتاب نزدیک شود بگو: «بسْمِ اللّٰهِ وَ بِاللّٰهِ وَ سُبْحانَ اللّٰهِ وَ الْحَمْدُ لِلّٰهِ» تا آخر و این همان دعای عشرات است که پیش از این گذشت. پس سزاوار است خواندن دعای عشرات که خواندن آن در هر صبح و شام مستحب است، در آخر روز عرفه ترک نشود و این اذکار عشراتی را که کفعمی نقل کرده، همان اذکار آخر دعای عشرات است که سید ابن طاووس روایت کرده است.
منبع: مفاتیح‌الجنان
انتهای پیام
