صدقه و اطعام؛ بهترین اعمال در عید غدیر

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، روز هجدهم از ماه شریف ذی‌الحجه، روز عید غدیر و عیدالله الأکبر و عید آل محمد(ع) و عظیم‌ترین عید است و حق‌تعالی هیچ پیامبری را مبعوث نفرموده، جز آنکه این روز را عید کرده و حرمت آن را دانسته، نام این روز در آسمان روز «عهد معهود» و در زمین روز «میثاق مأخوذ» و «جمع مشهود» است.

روایت شده است که از امام صادق(ع) پرسیدند: «آیا مسلمانان را غیر از جمعه و قربان و فطر عیدی هست؟» فرمود: «آری عیدی است که حرمتش از همه اعیاد بیشتر است». راوی گفت: «کدام عید است؟» حضرت فرمود: «روزی است که حضرت رسول(ص)، امیرالمؤمنین(ع) را به جانشینی خود نصب فرمود و اعلام کرد هرکه من مولا و آقای اویم، پس علی مولا و آقا و پیشوای اوست و آن روز هجدهم ذی‌الحجه است.»

راوی گفت: «در آن روز چه کاری باید انجام داد؟» فرمود: باید روزه بدارید و عبادت کنید و محمد و آل محمّد(ص) را یاد آرید و بر ایشان صلوات فرستید، رسول خدا(ص) امیرالمؤمنین (ع) را وصیت کرد که این روز را عید گرداند و هر پیامبری به جانشین خویش وصیت می‌کرد که این روز را عید کند.»

در حدیث ابن ابی‌نصر بزنطی از حضرت رضا(ع) آمده: «ای پسر ابی‌نصر هر کجا باشی، بکوش روز عید غدیر نزد قبر مطهّر حضرت امیرالمؤمنین(ع) حاضر شوی، به درستی‌که در این روز، خداوند می‌آمرزد از هر مرد و زن مؤمن، گناه شصت سال ایشان را و از آتش دوزخ آزاد می‌کند، دو برابر آنچه در ماه رمضان و شب قدر و شب فطر آزاد کرده و پرداخت یک درهم در این روز به برادران مؤمن، برابر با هزار درهم در اوقات دیگر است و در این روز به برادران مؤمن احسان کن و هر مرد و زن مؤمن را شاد گردان، به خدا سوگند، اگر مردم فضیلت این روز را چنان‌که باید بدانند، هرآینه هر روز فرشتگان با ایشان ده مرتبه مصافحه کنند.

فضیلت روزه در روز عید ولایت

بزرگداشت این روز شریف لازم و برای آن اعمالی وارد شده که به شرح ذیل است: اول روزه که کفاره شصت سال گناه است و در حدیثی است که روزه این روز برابر روزه تمامی عمر دنیا و معادل با صد حج و صد عمره است. دومین عمل غسل و سوم زیارت حضرت امیرمؤمنان(ع) و شایسته است انسان هر کجا باشد، بکوشد که خود را به قبر مطهر آن حضرت برساند و برای آن جناب در این روز، «سه زیارت» مخصوص روایت شده که یکی از آن‌ها زیارت معروف به «امین‌الله» است که هم از نزدیک و هم از راه دور خوانده می‌شود و آن از زیارات جامعه مطلقه است.

از دیگر اعمال وارد شده در این روز سفارش به خواندن تعویذی(ذکر مربوط به پناه جستن به خدا از ناملایمات و شرور) که سید ابن طاووس در کتاب «اقبال» از رسول خدا(ص) روایت کرده است.

سپس دو رکعت نماز بجا آورد و به سجده رود و «صد مرتبه» شکر خدا گوید، آنگاه سر از سجده بردارد و بخواند دعایی را که مشروح آن در مفاتیح آمده و با «اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِأَنَّ لَكَ الْحَمْدَ وَحْدَكَ لَاشَرِيكَ لَكَ» آغاز می‌شود. باز به سجده رود و صد مرتبه «الْحَمْدُ لِلّٰهِ» و صد مرتبه «شُکْراً لِلّٰهِ» بگوید.

روایت شده هرکه این عمل را بجا آورد، ثواب کسی را داشته باشد که روز عید غدیر، خدمت حضرت رسول(ص) حاضر شده و با آن حضرت بر ولایت امیرالمؤمنین(ع) بیعت نموده باشد. بهتر این است که این نماز را نزدیک به هنگام زوال بجا آورد که حضرت رسول(ص) امیرالمؤمنین(ع) را در آن ساعت برای مردم به امامت و خلافت نصب فرمود. در این نماز در رکعت اول پس از سوره «حمد » سوره «قدر» و در رکعت دوم سوره «توحید» را بخواند.

از دیگر اعمال این است که غسل کند و نیم ساعت پیش از زوال دو رکعت نماز بجا آورد، در هر رکعت سوره «حمد» یک بار و سوره «توحید» و «آیت‌الکرسی» و «إِنّٰا أَنْزَلْنٰاهُ» 10 مرتبه خوانده شود که برابر صد هزار حج و صد هزار عمره است و باعث برآورده شدن حوایج دنیا و آخرت او، به آسانی و عافیت از جانب خدای کریم است. پوشیده نماند که در کتاب «اقبال» در بیان این نماز سوره قدر مقدم بر آیت‌الکرسی ذکر شده و علامه مجلسی در «زاد المعاد» از کتاب «اقبال» پیروی کرده و سوره قدر را مقدم داشته، چنان‌که این حقیر هم در کتب دیگر به این صورت ذکر کرده‌ام، اما برابر با پی‌جویی زیادی که کردم، بیشتر آیت‌الکرسی را مقدّم بر قدر دیدم.

احتمال اینکه از قلم مبارک سید در کتاب «اقبال» سهوی شده، یا ناسخان در این نماز، هم در عدد حمد و هم در مقدم داشتن قدر بر آیت‌الکرسی اشتباهی کرده‌اند، یا این‌که این عمل مستقلی غیر از آن نماز است بسیار بعید به نظر می‌رسد و اللّٰه تعالى العالم، بهتر این است که پس از این نماز تمام این دعای بلندی را بخواند: «رَبَّنا إنَّنا سَمِعْنا مُنادِیاً»

از دیگر اعمال این روز پر فضیلت قرائت دعاى «ندبه» و همچنین خواندن دعایی از سید ابن طاووس که از شیخ مفید روایت کرد و با «اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ نَبِيِّكَ وَعَلِيٍّ وَلِيِّكَ» آغاز می‌شود که شرح آن در مفاتیح‌الجنان آمده است.

همچنین تأکید شده در این روز چون مؤمنی را ملاقات کند این تهنیت را بگوید: «الْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِي جَعَلَنا مِنَ الْمُتَمَسِّكينَ بِوِلايَةِ أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ وَالْأَئِمَّةِ عَلَيْهِمُ السَّلامُ، سپاس خدای را که ما را از چنگ‌زنندگان به ولایت امیرالمؤمنین و امامان دیگر (ع) قرار داد » و نیز بخواند: «الْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِي أَكْرَمَنا بِهٰذَا الْيَوْمِ وَجَعَلَنا مِنَ الْمُوفِينَ بِعَهْدِهِ إِلَيْنا وَمِيثاقِهِ الَّذِي واثَقَنا بِهِ مِنْ وِلايَةِ وُلاةِ أَمْرِهِ وَالْقُوَّامِ بِقِسْطِهِ، وَلَمْ يَجْعَلْنا مِنَ الْجاحِدِينَ وَالْمُكَذِّبِينَ بِيَوْمِ الدِّينِ، خدای را سپاس که ما را به این روز گرامی داشت و از وفاکنندگان به عهدش که بر عهده ما نهاده بود و پیمانش که با ما بسته بود قرار داد، عهد و پیمانی که عبارت است از ولایت سرپرستان امرش و قیام‌کنندگان به عدلش و ما را از انکارکنندگان و تکذیب‌کنندگان روز جزا قرار نداد.»

خواندن صد مرتبه «الْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِي جَعَلَ كَمالَ دِينِهِ وَتَمامَ نِعْمَتِهِ بِوِلايَةِ أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طالِبٍ عَلَيْهِ السَّلامُ» نیز در این روز تأکید شده است.

فضیلت اطعام در روز غدیر

آگاه باش در این روز شریف، برای هریک از امور زیر فضیلت بسیاری است، پوشیدن جامه‌های نیکو، زینت کردن، استعمال بوی خوش، شادی کردن و شادکردن شیعیان امیرالمؤمنین(ع)، گذشت از تقصیرات شیعیان، برآوردن حاجات آنان، صله ارحام، توسعه دادن بر اهل و عیال، اطعام اهل ایمان، افطار دادن به روزه‌داران، مصافحه با مؤمنان، رفتن به زیارت آنان، تبسم کردن بر چهره ایشان و فرستادن هدایا برای اهل ایمان و بجا آوردن شکر و سپاس، به خاطر نعمت بزرگ ولایت، بسیار صلوات فرستادن، انجام عبادات و طاعات بسیار. کسی‌که در این روز یک درهم به برادر مؤمن خود بدهد، برابر با صد هزار درهم در غیر این روز است. طعام دادن در این روز به یک مؤمن مانند طعام دادن به همه پیامبران و صدیقان است.

در خطبه حضرت امیرالمؤمنین(ع) در روز غدیر چنین آمده است: هرکه مؤمن و روزه‌دار را به وقت افطارش افطار دهد، مانند آن است که ده «فئام» را افطار داده باشد، شخصی از جای برخاست و عرضه داشت: «یا امیرالمؤمنین «فئام» چیست؟» ایشان فرمود: «صد هزار پیغمبر و صدیق و شهید، پس چگونه خواهد بود کثرت فضیلت حال کسی که جمعی از مردان و زنان مؤمن را کفالت کند، من امان او را از کفر و فقر بر خدای تعالی ضامن هستم.»

صیغه عقد اخوت در روز غدیر

در هر صورت فضیلت این روز شریف غدیر، بیش از آن است که ذکر شود و این روز، روز قبولی اعمال شیعیان و روز برطرف شدن غم‌های ایشان است و روزی است که حضرت موسی بر ساحران پیروز شد و خدا آتش را بر ابراهیم سرد و سلامت نمود و حضرت موسی، یوشع بن نون را جانشین خود کرد و حضرت عیسی شمعون الصفا را خلیفه خود کرد و حضرت سلیمان ملّت خود را بر جانشینی آصف بن برخیا گواه گرفت و جناب رسول خدا بین اصحاب خود عقد برادری برقرار کرد.

به این خاطر عقد برادری در این روز با برادران مؤمن سزاوار است و کیفیت آن به صورتی که شیخ ما در کتاب «مستدرک الوسائل» از کتاب «زاد الفردوس» نقل فرموده است چنین است: دست راست خود را بر دست راست برادر مؤمن خود بگذارد و بگوید: «واخَيْتُكَ فِي اللّٰهِ، وَصافَيْتُكَ فِي اللّٰهِ، وَصافَحْتُكَ فِي اللّٰهِ، وَعاهَدْتُ اللّٰهَ وَمَلائِكَتَهُ وَكُتُبَهُ وَرُسُلَهُ وَأَنْبِياءَهُ وَالْأَئِمَّةَ الْمَعْصُومِينَ عَلَيْهِمُ السَّلامُ عَلَىٰ أَنَّي إِنْ كُنْتُ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَالشَّفاعَةِ وَأُذِنَ لِي بِأَنْ أَدْخُلَ الْجَنَّةَ لَاأَدْخُلُها إِلّا وَأَنْتَ مَعِي، در راه خدا برادرت شدم و در راه خدا دوست با صفایت گشتم و در راه خدا با تو دست دادم و با خدا و فرشتگان و کتاب‌هایش و رسولان و پیامبرانش و امامان معصوم (ع) عهد کردم، بر اینکه اگر از اهل بهشت و شفاعت بودم و به من اجازه داده شد که وارد بهشت شوم، به بهشت وارد نشوم مگر اینکه تو هم با من باشی.» آنگاه برادر مؤمن بگوید: «قَبِلْتُ، پذیرفتم» سپس بگوید: «أَسْقَطْتُ عَنْكَ جَمِيعَ حُقُوقِ الْأُخُوَّةِ مَا خَلَا الشَّفاعَةَ وَالدُّعاءَ وَالزِّيارَةَ، همه حقوق برادری را از تو ساقط کردم، به جز شفاعت و دعا و زیارت.»

فیض کاشانی در کتاب «خلاصه الاذکار» صیغه اُخُوَّت را قریب به همین صورت ذکر کرده، آنگاه فرموده: طرف مقابل قبول نماید برای خود یا موکل خود به لفظی که دلالت بر قبول نماید، سپس از یکدیگر جمیع حقوق برادری را جز دعا و زیارت ساقط کنند.

منابع:
مفاتیح‌الجنان
سبک زندگی علوی از محسن نصری