بایسته‌هایی در کارآمدسازی سیاست‌های ترویج قرآن و مسابقات اوقاف
یکی از فعالان قرآنی کشورمان ضمن انتقاد از محدود شدن تصمیم‌سازی‌های قرآنی در بین نخبگان گفت: این محدود شدن تصمیم‌سازی‌ها به گونه‌ای است که بسیاری از قاریان و حافظان درجه اول و بین‌المللی به عنوان مهم‌ترین اقشار متأثر از تصمیمات، سهمی در تصویب آئین‌نامه‌های اجرایی و فنی ندارند که حاصل آن خروجی عینی نه چندان مطلوب تصمیمات در امر ترویج است.
به گزارش ایکنا، یکی از فعالان قرآنی کشورمان طی یادداشتی تلاش کرده است تا برخی باسته‌ها که باعث کارآمدسازی مسابقات قرآن در بحث تبلیغ و ترویج می‌شود، بیان کند. حمید ایماندار، عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز و از اعضای مرکزی پویش قرآنی تغییر به نفع ترویج است. این پویش سال ۹۶ با هدف ایجاد تغییر در مسابقات سراسری قرآن شکل گرفت. در ادامه متن این یادداشت را می‌بینید.
«چند ماه از تعلیق پویش تغییر به نفع ترویج که به حق از پردامنه‌ترین، مؤثرترین و جدی‌ترین ائتلاف تحول‌خواهانه قرآنی بعد از انقلاب است، می‌گذرد؛ در این مقال سخن از علل و پیامدهای ناتمام ماندن این پویش و امکان‌سنجی و شروط از سرگیری آن نیست، گو اینکه این امر در بیانیه‌های صادر شده از شورای مرکزی پویش مسطور و مضبوط و قابل مراجعه است.
آنچه داعی کتابت این نوشتار گردید یادآوری برخی از رئوس طرح‌های گره‌گشای پویش در خصوص ناکارآمدی و یا دست کم بازدهی نه چندان شایسته سازوکارهای کنونی ترویج قرآن کریم است؛ به این امید که مورد توجه مسئولان امر در تصمیم‌سازی قرار گیرد؛ البته نویسنده بر این امر واقف است که در اجرایی شدن هر یک از بندهای ذیل بایست ظرفیت‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت و راهبردی منظور شود. لیکن مهم‌ترین مسأله پذیرش و اراده مسئولان تلاشگر و مخلص قرآنی در عنایت به طرح‌های کارگشا و تحول خواهانه است، فارغ از اینکه از سوی چه شخص یا نهادی طرح می‌شود و بنا بر بیان شافی اُنظُر الي ما قالَ و لا تَنظُر الي مَن قالَ، در ادامه به طور کاملاً مختصر چند نکته محضر تصمیم‌سازان قرآنی و مسابقات به عنوان چکیده مطالبات پویش تقدیم می‌شود به امید اینکه در به‌سازی برنامه‌های آتی به ویژه مسابقات پیش‌رو مؤثر افتد:
بیشتر بخوانید:
- بیانیه پایانی پویش تغییر به نفع ترویج منتشر شد/ تأکید مجدد بر تشکیل صنف قرآنیان
- رابطه قاریان اینستاگرامی و پویش تغییر به نفع ترویج
- چرا قاریان مصری‌خوان در مسابقات موفق نیستند
1. سال‌هاست تصمیم‌سازی‌های قرآنی در فضای محدود نخبگانی صورت می‌گیرد به گونه‌ای که بسیاری از قاریان و حافظان درجه اول و بین‌المللی به عنوان مهم‌ترین اقشار متأثر از تصمیمات، سهمی در تصویب آئین‌نامه‌ها اجرایی و فنی ندارند که حاصل آن خروجی عینی نه چندان مطلوب تصمیمات در امر ترویج است؛ آری جلسات بسیاری تحت عنوان هم‌اندیشی و مشورت پیرامون مسائل خرد و کلان انجام می‌شود، ولی نهایتاً صاحبان مطالبات جدی کمتر می‌توانند در تنظیم سیاست‌های راهبردی مؤثر واقع شوند و متأسفانه این امر به نوعی انحصارطلبی ناآگاهانه منتهی می‌شود. لذا ضرورت دارد، برای سهیم شدن حقیقی عموم جامعه قرآنی در ترسیم آینده امر ترویج توجه بیشتری از سوی مسئولان گرامی مبذول شود.(قابلیت اجرایی شدن در فرآیندی کوتاه مدت)
2. زدودن فضای استرس‌آور و افزایش منصفانه برگزیدگان مسابقات دو مطالبه جدی و به حق پویش و عموم متسابقان است که متاسفانه در نخستین دوره مسابقات بعد از تعلیق پویش نیز مورد بی‌توجهی قرار گرفت؛ به گونه‌ای که متسابقین مجبور بودند در حضور نفرات بیشتری از اساتید محترم آن هم به صورت مواجهه حضوری در استودیو تلاوت کنند که چیزی جز اضافه شدن استرس متسابقین را در بر نداشت، امری که خوشبختانه در مسابقات آتی شاهد آن نخواهیم بود؛ اما مساله دوم یعنی ترافیک سنگین نخبگان قرآنی که گاه بیست سال در مسابقات شرکت کرده‌اند نیز هنوز حل ناشده باقی‌مانده است که مشخصاً علت آن به اعطای بسیار محدود عناوین بین‌المللی در مسابقات بازمی‌گردد. در هر دو موضوع راهکارهای مطمئن و منصفانه‌ای از سوی پویش مندرج در بیانیه‌ها مطرح شده که امید است مورد توجه قرار گیرد. (قابلیت اجرایی شدن در فرآیندی میان‌مدت)
3. ضرورت تغییر در آئین‌نامه مسابقات که خوشبختانه چند روز قبل مورد تأکید استاد مهدی قره‌شیخلو، ریاست محترم مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف قرار گرفت راقم این سطور چندی قبل نوشتاری با عنوان چرا قاریان مصری‌خوان در مسابقات موفق نمی‌شوند در خبرگزاری ایکنا طرح نمود که می‌تواند اساس تغییر آیین‌نامه‌ها قرار گیرد؛ این تغییرات می‌تواند با لحاظ نمودن بندهای ذیل اجرایی شود. (قابلیت اجرایی شدن در فرآیندی میان‌مدت)
الف. تأکید بر داوری کیفی به جای کمی؛ توضیح اینکه هنوز برای نگارنده این سطور و بسیاری این سؤال مطرح است که چگونه یک داور لحن یا تجوید می‌تواند در چند ثانیه مؤلفه‌های پرشمار مطرح در آئین‌نامه‌ها را - گاه بالغ بر سی مؤلفه - را در تک تک فرازها و عبارات قاری یا حافظ اعمال نماید - به عنوان نمونه تنها امتیازدهی به بخش تکیه‌های مطلوب قاری یا حافظ در کلمات و عبارات و یا معنامحوری خود یک داور مستقل فارغ می‌طلبد چنانکه این امر مورد تأکید برخی اساتید گرانقدر قرآنی قرار گرفته است - نتیجه تأکید بیش از حد بر فرآیند کمی داوری، ناراضی بودن متسابقان و حتی داور از نتیجه کلی رده‌بندی متسابقان است. لذا پیشنهاد می‌شود آئین‌نامه ارزیابی کیفی تلاوت‌ها تنظیم و بخشی از داوران فروع مختلف متکفل ارزیابی به این شکل باشند. با تلفیق ارزیابی کمی و کیفی شاهد عدالت بیشتر در مسابقات و توفیق بیشتر قاریان مصری‌خوان خواهیم بود.
ب. گاه توجه بیش از اندازه به فروعی چون تجوید و وقف و ابتدا منجر به نتایجی غیر مطلوب در رده‌بندی متسابقین می‌شود توجه به این مساله مرهون پذیرش سهم حقیقی هر یک از فروع در یک تلاوت فاخر است. حقیقتاً منصفانه‌ترین حالت تعیین حد نصاب برای فروع تجوید و وقف و ابتدا می‌باشد به این صورت که ارزیابی قاریان برتر با داشتن نصابی مطلوب از این دو بخش بر جنبه موسیقایی تلاوت متمرکز شود، راهکار دیگر این است که ناظران محترم مسابقات با جدیت سهم و تأثیر هر یک از این فروع را در تلاوت تعدیل نموده و تخطی داوران از این امر را برنتابند، چرا که گاه در سطح مسابقات سراسری و بین‌المللی شاهد بوده‌ایم، اختلافات زیاد متسابقان برتر در تجوید و وقف و ابتدا متأثر از نگاه نامتعادل داوران نتایجی غیرمنصفانه را رقم زده و قاریان خوشخوان‌تر و هنرمندتر از کسب رتبه‌های برتر بازمانده‌اند.
ج. ارزیابی قاریان کشور در قالب ارائه آثار ضبط شده در طول سال - با سازوکار تفصیلی طرح شده از سوی پویش - به دلایلی بسیار مشهود می‌تواند نتایج مسابقات را به عدالت نزدیک‌تر کند.
4. اما راهبردی‌ترین استراتژی در گذر از فضای نه چندان مطلوب، فعلی کم‌رنگتر نمودن توجه بیش از اندازه به مقوله مسابقات با عنایت به ظرفیت مشخص و محدود آن در گسترش فضای ترویج است - چنان که با ارزیابی مسابقات طی 40 سال گذشته به راحتی به این ظرفیت پی خواهیم برد. روزآمد نمودن و توجه به طرح‌های ارزیابی حافظان و قاریان، که خود می‌توانند به تنهایی مساله استرس‌زا بودن و ترافیک سنگین مسابقات را حل کند، افزایش کرسی‌های تلاوت سراسری استانی و محلی. (قابلیت اجرایی شدن در فرآیندی بلندمدت) اللَّهُمَّ وَ أَنْطِقْنِی بِالْهُدَی، وَ أَلْهِمْنِی التَّقْوَی وَ اسْتَعْمِلْنِی بِمَا هُوَ أَرْضَی»
