کنترل بازار با تحقق عدالت اقتصادی میسر می‌شود
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی با تشریح نقش تحقق عدالت در کنترل و تنظیم بازار گفت: در سال‌های اخیر به صورت بی‌رویه شاهد رشد نقدینگی بوده‌ایم. دولت این کار را انجام می‌دهد و مجلس هم بی‌تفاوت و تبدیل به مجلس حرف و شعار شده است؛ در حالی‌که می‌تواند دولت را ملزم کند اینقدر حجم نقدینگی را افزایش ندهد.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمد رجایی‌باغسیایی، نماینده اسبق مجلس و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره مکانیزم‌های مناسب کنترل و نظارت بر بازار و دیدگاه‌های اقتصاد اسلامی در این زمینه اظهار کرد: در اقتصاد متعارف یا به معنای دقیق‌تر اقتصاد لیبرال هیچ‌گونه نظارتی را بر نمی‌تابند بلکه نظارت فقط در قالب سیاست‌های پولی و مالی است که گاهی سیاست‌های انبساطی یا انقباضی را تجویز می‌کنند و می‌گویند خود بازار و عرضه و تقاضا، قیمت‌ها را تعیین می‌کند. البته در آن اقتصادها شرایطی همانند اقتصاد ایران حاکم نیست که کسی هزار اتومبیل را دپو کند تا بعداً به قیمت گران‌تر به فروش برساند.
بیشتر بخوانید:
وضعیت احتکار در اقتصاد سرمایه‌داری
وی ادامه داد: ممکن است در آنجا هم کالاهایی دپو شود اما چون رقابت قوی است چنین وضعیتی همانند کشور ما پیش نمی‌آید. البته سابقه اقتصاد کلاسیک که به آدام اسمیت بر می‌گردد را هم که بررسی کنیم متوجه میشویم آن‌ها هم فراز و نشیب‌ها و سختی‌های زیادی را تجربه کردند. مسئله این است که امروزه در ایران اقتصاد لیبرال یا سرمایه‌داری جواب نمی‌دهد چون عرضه و تقاضا در ایران واقعی نیست.
این کارشناس مسائل اقتصادی گفت: اکثر گرانی و احتکارها در کشور ما به نرخ ارز و نوسانات آن بر می‌گردد. وقتی این نوسانات به وجود بیاید عده‌ای نیز تحریک می‌شوند تا کالاهایی را خریداری کرده و دپو کنند چون می‌دانند بعداً گران خواهد شد. مسئله اصلی این است که دولت نرخ ارز را کنترل کند. اتفاقاً اقتصاد لیبرال به کنترل نرخ ارز نیز اعتقادی ندارد.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی افزود: در ایران برخی از مشاوران اقتصادی رئیس‌جمهور استعفا دادند چون رئیس جمهور می‌خواست قیمت ارز را کنترل کند. اگر هم معتقد به اقتصاد آزاد باشیم باید عرضه و تقاضای طبیعی حاکم باشد و کالای مورد نیاز به دست نیازمندان برسد نه مثل کشور ما که هرکس ارز دارد به بازار نمی‌دهد و کسانی هم که نیاز ندارند برای خرید آن صف می‌کشند. نتیجه طبیعی این وضعیت جهش قیمت ارز است که متأسفانه از نظر روانی و عملکردی در کشور ما به گونه‌ای شده که قیمت‌های همه اجناس حتی اجناس دولتی بلافاصله تغییر می‌کند.
اهمیت کنترل نرخ ارز
عضو اسبق کمیسیون اقتصادی مجلس تأکید کرد: قیمت محصولات کارخانه فلزات و ذوب آهن که مثلاً میلگرد یکی از محصولات ساده آن‌هاست با قیمت دلار دچار نوسان می‌شود چراکه معتقدند قیمت میلگرد در بازار جهانی فلان قیمت است و الان که دلار تغییر کرده باید نرخ آن را افزایش دهیم اما نمی‌گویند در بازار جهانی حقوق کارگر را با دلار می‌دهند و انرژی صرف شده برای آن ده‌ها برابر بازار ایران است بنابراین میلگرد و قیمت منزل هم گران می‌شود. با افزایش ورق فولادی هم قیمت ماشین گران می‌شود در حالی‌که اینها حتی وارداتی هم نیستند.
وی یادآور شد: بنابراین در شرایط کنونی اگر بتوانیم نرخ ارز را کنترل و تثبیت کنیم بسیاری از این نوسانات تمام خواهد شد. مکانیزم صحیح این است که دولت عرضه و تقاضا را کنترل و جلوی رشد حجم پول و نقدینگی را بگیرد. در سال‌های اخیر به صورت بی‌رویه شاهد رشد نقدینگی بودیم. دولت این کار را انجام می‌دهد و مجلس هم بی‌تفاوت است و تبدیل به مجلس حرف و شعار شده است؛ در حالی‌که می‌تواند دولت را ملزم کند اینقدر حجم نقدینگی را افزایش ندهد.
رجایی‌باغسیایی بیان کرد: اگر ارزش پول ملی ثابت بماند که مردم احتمال افزایش قیمت‌ها را ندهند دیگر احتکاری نمی‌شود چراکه احتکار منفعتی ندارد مگر اینکه قصد سیاسی و بر هم زدن بازار وجود داشته باشد. در این بین نقش نظارتی مجلس بسیار مهم است؛ آقای قالیباف به خوبی به ارجحیت نظارت اشاره می‌کند اما این موضوع باید عملیاتی شود.
وظایف قوای سه‌گانه در قبال تنظیم بازار
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: بنده سابقه حضور در مجلس را دارم، جلسات علنی و غیرعلنی زیادی با حضور مقامات دولتی برگزار می‌شد ولی نتیجه عملی نداشت چراکه اکثریت مجلس پا به رکاب نبودند. قوه قضائیه هم اخیراً به خوبی ورود پیدا کرده اما باید محتکران را به میزان بیشتری مجازات کنند.
وی گفت: مسئله مهم این است که برای مثال قیمت‌گذاری اتومبیل باید منطقی باشد. اگر ورق‌ها و قطعات اولیه گران می‌شود باید امکان گران شدن و افزایش رقابت را بدهیم اما همیشه نمی‌توان مرزها را بست که هیچ اتومبیلی وارد نشود و مردم مجبور باشند همین‌ها را بخرند چراکه سوءاستفاده زیادتر خواهد شد.
عضو اسبق کمیسیون اقتصادی مجلس تصریح کرد: سازمان بازرسی کل کشور نیز باید ورود کند و خیلی هم منتظر این اتفاق و آن اتفاق در دنیا نباشیم. این یک آفت است که اقتصاد را تعطیل کنیم تا ببینیم نتیجه انتخابات آمریکا چه خواهد شد. ما باید به سمت اقتصاد اسلامی حرکت کنیم که رشد توأم با عدالت را مطرح می‌کند این همان چیزی است که مقام معظم رهبری بارها مطرح کرده‌اند.
جایگاه عدالت در رشد اقتصادی
رجایی‌باغسیایی اظهار کرد: شخصی همانند آمارتیا سن که جایزه نوبل را نیز کسب کرده با تکیه بر سرمایه انسانی استدلال می‌کند اگر بخواهیم به رشد برسیم باید توزیع عادلانه داشته باشیم چراکه موتور محرک رشد اقتصاد افراد مبتکر یا خلاق هستند. از سوی دیگر برای تحقق رشد باید فقر را از بین ببریم. چه بسا در یک خانواده فقر یک فرد خلاق باشد که به خاطر فقر امکان ادامه تحصیل نداشته باشد لذا تحقق عدالت باعث می‌شود که افراد خلاق امکان رشد پیدا کرده و شرایط بهبود وضعیت اقتصادی نیز فراهم شود.
وی یادآور شد: اگر بگوئیم که باید اجازه دهیم نابرابری باشد تا رشد کنیم؛ اولاً رشد مناسب محقق نمی‌شود، ثانیاً عده خاصی منتفع می‌شوند. اقتصاد اسلامی دنبال یک زندگی طیب و توأم با رفاه و سلامت است؛ عدالت در اقتصاد اسلامی حرف اول را می‌زند. اساساً پیامبران آمده‌اند برای اینکه عدالت را پیاده کنند. عده‌ای می‌گویند عدالت به معنای توزیع فقر است اما این حرف غلطی است که سر زبان برخی افتاده است.
رجایی‌باغسیایی گفت: بعد از جنگ جهانی دوم اقتصاد آلمان نابود شد اما با کمک‌های طرح مارشال که کمک اندکی نیز بود و با استفاده از مبتکران و افراد ورزیده در مدت کوتاهی توانستند کشور خود را بسازند اما کشورهایی بودند که میلیاردها دلار خرج کردند ولی کشور خود را نساخته‌اند. در اینجا بحث نیروی انسانی مطرح است و این عدالت است که به این افراد روحیه تلاش مضاعف و ماندن در کشور را می‌دهد.
اقتصاد اسلامی را اجرایی نکردهایم
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به نقش اقتصاد اسلامی در تحقق رشد اقتصادی ادامه داد: چنین وضعیتی در پرتو اقتصادِ عدالت‌محور که اقتصاد اسلامی مدافع آن است محقق می‌شود اما متأسفانه با وجود اینکه شعار اقتصاد اسلامی سر می‌دهیم نه در جامعه و نه در مراکز علمی و دانشگاهی اقتصاد اسلامی را جدی نگرفته‌ایم و تمرکز اصلی بر اقتصاد لیبرال است و طبیعتاً مدیران هم همین تفکر را دارند.
وی در پایان اظهار کرد: ممکن است اقتصاد سرمایه‌داری برای کشورهای غربی که الان از منظر تولید به اشباع رسیده و رقابت کامل است مناسب باشد اما همین الان در آمریکا و فرانسه هم مشاهده می‌کنیم که هنوز فقر ریشه‌کن نشده و عدالت محقق نشده است. لذا باید در شرایط کنونی اقتصاد اسلامی را جدی بگیریم. البته لازم نیست اقتصاد لیبرال را دور بیندازیم چراکه آن هم تجربه بشری است و می‌توانیم از برخی مدل‌های آن استفاده کنیم اما باید بومی‌سازی و متناسب با آموزه‌های دینی استفاده شود.
انتهای پیام
...