مرتضی کرمی، دانشیار گروه مطالعات برنامه درسی و آموزش دانشگاه فردوسی مشهد در گفتوگو با ایکنا از خراسان رضوی، با اشاره به بحث تربیتی دانشآموزان در فضای آموزش مجازی با توجه به شرایط کنونی جامعه، گفت: فقدان مباحث تربیتی در آموزش مجازی میتواند تأثیرات منفی بر روی بحث تربیتی بهویژه دانشآموزان داشته باشد؛ چرا که آموزش مجازی ویژگیهای خاص خود را دارد و با آموزش به روش حضوری کاملاً متفاوت است.
وی ادامه داد: آموزش مجازی عملاً یک تکنولوژی آموزشی است که به صد سال گذشته بازمیگردد و از ابتداییترین شکل ممکن بهصورت اسلایدها، عکس، رادیو آموزشی، تلویزیون آموزشی و ... آغاز شد و روز به روز فضای تازهتری را به خود گرفت و در نهایت نیز آن چیزی شد که امروزه شاهد آن هستیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: با توجه به رشد تکنولوژی، تحقیقاتی در خصوص روند آموزش مجازی نسبت به آموزشهای چهره به چهره صورت گرفت و نتیجه جالبی در پی به وجود آمدن رسانهها و البته تکنولوژی به دست آمد و آن این بود که رسانههای جدید و بهروز، نسبت به آموزش چهره به چهره برتری دارند، اما با این وجود این جذابیتها پس از مدتی از بین میروند و کمرنگ میشوند.
کرمی اضافه کرد: این موضوع به بحثی تحت عنوان «تازگی» بازمیگردد، هنگامیکه از یک رسانه و یا ابزاری برای اولین بار استفاده میشود، از جذابیت بسیار زیادی برخوردار است، اما پس از مدتی این جذابیت رنگ و بوی خود را از دست میدهد.
وی با بیان اینکه در واقع نتیجه این پژوهش را نیز امروزه میتوان لمس کرد، افزود: همانطور که امروز شاهد هستیم، دانشآموزان از اینکه برای حضورشان در کلاس درس و یا امتحاناتشان از طریق گوشی تلفن همراه و تبلت به این فضا متصل میشوند، خوشحال هستند و این فضا برای آنها از جذابیت خاصی برخوردار است؛ اما این بحث به اصل تازگی بازمیگردد و به تدریج این فضا نیز برای آنها جذابیت خود را از دست خواهد داد و بحث اثرگذاری آن نیز کمتر و کمتر خواهد شد.
دانشیار گروه مطالعات برنامه درسی و آموزش دانشگاه فردوسی مشهد اظهار کرد: بعد پررنگی که ما در بحث آموزش مورد توجه خود قرار میدهیم، ابعاد روانشناختی آموزش است که این بعد بهشدت بر روی بافت آموزشی تأثیرگذار است و چه بسا که ما در بحث آموزش مجازی نیز حتی شاهد این موضوع هستیم که به جای ارتباط بر خط، این آموزش بهصورت صوت برگزار میشود و برخی از معلمان تصویر خود را به هر دلیلی فعال نمیکنند و بدون اینکه دانشآموزان او را ببینند و آموزش را بهصورت دیگری برگزار میکنند و این امر نیز میتواند تأثیر خود را که تعاملی صورت نمیگیرد، داشته باشد.
وی بیان کرد: در بحث آموزش مجازی به نوعی آموزش رباتگونهای اجرا میشود؛ چرا که در فضایی مطالب آموزش داده میشود که معلم نمیتواند هیچگونه عکسالعملی از سوی دانشآموزان دریافت کند که آیا مطلب عنوان شده قابل درک بوده یا خیر، البته ممکن است در این میان تنها یکی دو سؤال از سوی معلم و یا دانشآموزان پرسیده شود و ارتباطی بین آنها برقرار شود، اما با این وجود نمیتوان متوجه شد که مبحث ارائه شده توسط دانشآموز و یا دانشجو درک شده یا خیر.
کرمی تصریح کرد: البته گفتنی است که همه این موارد در صورتی است که زیرساختها در راستای برگزاری آموزش مجازی از جمله اینترنت و ... مشکلی نداشته باشند. بهنظر من فارغ از این موضوعات باید گفت که شرایط ویژه کشورمان از نظر زیرساختهای اینترنتی و همچنین فرهنگ استفاده از فضای مجازی باعث شده که با نوع مطلوب آموزش مجازی فاصله زیادی داشته باشیم که قاعدتاً این مقوله نیز کار را دشوارتر کرده است.
وی با اشاره به اینکه همواره آموزش مجازی به خودی خود دارای محدودیتهایی است، اظهار کرد: از طرفی نیز امروزه در فضایی قرار داریم که مشکلاتی چون زیرساختهای آموزش به روش مجازی، مباحث فرهنگی و یا به نوعی سواد رسانهای باعث میشوند فضای آموزش مجازی با وجود این محدودیتها برای ما محدودتر شود که این موضوع نیز ما را با سختی کار مواجه ساخته است.
کرمی گفت: حال اگر بخواهیم به فضای تربیتی که در کنار آموزش، امر بسیار مهمی محسوب میشود، اشاره کنیم، باید بگوییم که در این میان تعامل حرف اول را میزند، در روش تربیتی بحثهای الگوسازی و غنا بخشیدن به مباحث تجربی مطرح است، اما همواره نمیتوان تربیت را بهصورت محتوایی به دانشآموزان، آموزش داد؛ چرا که هیچکس با خواندن یک کتاب و دریافت محتوا نمیتواند مهارت کسب کند، زیرا این مهارت تنها از طریق تجربه است که به فرد منتقل و آموزش داده میشود.
دانشیار گروه مطالعات برنامه درسی و آموزش دانشگاه فردوسی مشهد گفت: از این رو میتوان گفت که مباحث تربیتی به تجربیات و یادگیری وابسته است و این موضوعات نیز متأسفانه در فضای مجازی به دلیل محدودیتهای موجود در این فضا و پایین بودن سواد اطلاعاتی و فناوری که عموماً معلمان، استاد و دانشآموز از آن فاصله دارند، مشاهده نمیشود، زیرا ما هیچگاه تصور نمیکردیم که آموزش مجازی تا این حد الزامآور باشد و بنا نیست که به این سمت پیش رویم، این در حالی است که از سالهای گذشته در دانشگاههای ما این روش وجود داشته، اما هیچ استفاده از این شیوه آموزشی نمیشده است.
وی تأکید کرد: به عقیده من تأثیرات تربیتی ریشه در تجربیات و یادگیری فرد دارد و همانگونه که اشاره شد، اگر بنا است فردی مهارتی را فراگیرد، باید آن مهارت را در عمل تجربه کند، از این رو راه رفتن، به سمت این مهارتها و مباحث تربیتی این است که نظام آموزش الکترونیکی ما از یک نظام اخباری توصیفی که صرفاً معلم سخنگو باشد و مطالبی را هم صرفاً ارائه کند و دانشآموز و یا دانشجو تنها دریافتکننده این مطالب باشد، باید گذر کند و به سمتوسویی پیش رود که در همین آموزش مجازی تجربیات یادگیری را برای دانشجویان فراهم شود که هم متنوع و هم پرورشدهنده قوا باشد.
کرمی تصریح کرد: در واقع ما بهدنبال پرورش قوای فکری دانشآموز و دانشجو هستیم که بحثهای تعقل، تدبر و ... که هم از منظر دینی و هم از منظر مبانی رشته علوم تربیتی برروی این موضوعات تأکید دارد، هستیم و همواره زمانی میتوان مهارت ذهنی را در ذهن دانشآموز پرورش داد که در تجربه یادگیری، دانشآموز را درگیر یک مسئله، تحلیل و یک پروژه کرد، از این رو اگر رویکرد نظام آموزش الکترونیکی ما اخباری توصیفی باشد و تنها معلم سخنگو باشد، باید گفت که چنین روشی نمیتواند تأثیر مثبت و قابل توجهی داشته باشد.
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: در واقع ما دیدگاهی را در بحث آموزش مجازی داریم تحت عنوان آموزش معکوس که رویکردی است که تلاش دارد آموزش الکترونیکی مؤثرتر، واقع شود که البته الگوی اصیل این دیدگاه این است که بخشی از این نوع آموزش بهصورت حضوری و بخشی نیز غیرحضوری باشد، بدین منظور که در این روش هم دانشآموز، دانشجو، معلم و یا استاد در نحوه تدریس دخالت دارند و دیگر معلم به تنهایی سخنگو نیست که اگر آموزش الکترونیکی که امروزه از آن استفاده میشود، بر روی این دیدگاه و الگو پیاده شود میتواند تأثیرگذار باشد.
وی در پایان اظهار کرد: با تمام این مشکلات و مباحثی که وجود دارد، اما باید گفت که همواره با توجه به شرایط کنونی جامعه باید چنین شیوه آموزشی را پذیرفت؛ چرا که شرایط بهگونهای به وجود آمده که ما را ملزم به چنین کاری کرده است.
انتهای پیام