ظرفیت‌های یک منطقه ارتباط زیادی به انسان‌های مقیم آن ندارد
رئیس دانشگاه فردوسی مشهد گفت: آثار و ظرفیت‌های یک منطقه ارتباط زیادی به انسان‌های مقیم آن زیست‌بوم ندارد بلکه این زیبایی‌ها در واقع صنعت خداوند هستند.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمد کافی، رئیس دانشگاه فردوسی مشهد، شامگاه گذشته ۲۳ مهرماه، در مراسم رونمایی از نسخه خطی منشآت به خط خواجه اختیار منشی گنابادی که در موزه دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، در خصوص ظرفیت‌های یک منطقه اظهار کرد: در هر کشور و سرزمینی آثار و ظرفیت‌هایی وجود دارد که ارتباط زیادی به انسان‌های مقیم آن زیست‌بوم ندارد، این زیبایی‌ها در واقع صنعت خداوند است و نه هیچ چیز دیگر.
وی ادامه داد: اما برخی از زیبایی‌ها از جنس زیبایی‌شناسی و خلق زیبایی‌های بشری است، در اینجاست که ایرانیان و بطور خاص خراسانیان باید به خود ببالند، چرا که در زیست بومی رشد می‌کنند و متعلق به زیست بومی هستند که سراسر تاریخ آن را زیبایی خلق شده توسط هنرمندان و زیباشناسان، فرا گرفته است.
کافی بیان کرد: دست‌مایه آن خط زیبا تنها یک قلم نی، مقداری مرکب و کاغذ است، اما می‌بینیم که امروز نه تنها ما، بلکه تمام جهانیان به چنین کار ارزشمندی افتخار می‌کنند. این ظرفیت و تمام آن مواد اولیه در اختیار تمام بشر و جهانیان قرار داشته اما این ایرانیان بودند که توانسته‌اند این آثار ماندگار را به یادگار بگذارند.
رئیس دانشگاه فردوسی مشهد مطرح کرد: ممکن است اگر موفق به ثبت این آثار نشویم، آیندگان ما آنها را به ثبت برسانند اما کشور ما امروز به ثبت چنین افتخاراتی به شدت نیازمند است، در شرایطی که ناامیدی و یاس جامعه را فراگرفته، باید امیدبخش باشیم.
وی افزود: ارزش دیگر این کار ناشی از این مسئله است که در یک پایگاه و مرکز آکادمیک فعالیتی را آغاز کردید که سرآغاز بسیار ارزشمندی دارد، فقط آثار و اسناد دانشگاه نیستند که می‌توانند در این مسیر ثبت شوند، بلکه می‌توانیم مجموعه و همگرایی ایجاد کنیم تا میراث ماندگار هنری و فرهنگی خراسان و ایران بیشتر از این ثبت و شناسایی شوند.
کافی خاطرنشان کرد: من معتقد هستم حتی اگر توانایی ارائه این آثار را در سطح جهانی داشته باشیم، قطعا ضریب نفوذ آنها بیشتر خواهد بود.
در ادامه حجت‌الاسلام و المسلمین غلامرضا رئیسیان، رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی عنوان کرد: خواجه اختیار منشی از خوشنویسان نامی قرن دهم هجری و از بزرگترین اساطیر خط تعلیق به شمار می‌رود که به مدت سی سال در دربار صفوی به کار نوشتن نامه‌های شاه اشتغال داشته است.
وی در خصوص اهمیت هنر و زیبایی گفت: خداوند متعال حس زیبایی و لذت بردن از آن را به انسان ارزانی داشته است، همانگونه که خود احسن‌الخالقین، زیبا و زیباآفرین است، این نعمت را به بندگانش موهبت فرموده تا خالق و آفریننده زیبایی باشند.
رئیسیان ادامه داد: هنر را می‌توان خلق و آفریدن زیبایی و هنرمندان را خالق، خلاق و آفریننده زیبایی دانست، خواه این هنر در قالب موسیقی و آواز همانند آوازهای خسرو و هزاردستان، آواز ایران زنده یاد شجریان که در سوگ او نشسته‌ایم یا نقاشی، خوشنویسی و دیگر مصادیق آن باشد.
رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی مطرح کرد: آنچه که امروز ما را در اینجا گردآورده، نمونه‌ای از هنر خوشنویسی به جا مانده از دوران کهن یعنی منشعات خواجه اختیار منشی گنابادی‌ست، خواجه اختیار منشی از خوشنویسان نامی قرن دهم هجری و از بزرگترین اساطیر خط تعلیق به شمار می‌رود که به مدت سی سال در دربار صفوی به کار نوشتن نامه‌های شاه اشتغال داشته است.
وی بیان کرد: این اثر در سال ۱۳۰۱ شمسی به عنوان مرقعات خواجه اختیار گنابادی به مجموعه کتابخانه شخصی مرحوم محمد مولوی وارد گردیده و در سال حدود ۱۳۴۸ توسط کتابخانه الهیات دانشگاه فردوسی مشهد از آن مرحوم به همراه تعدادی دیگر از نسخه‌های خطی خریداری و به مجموعه مباحث کتابخانه اضافه شده است.
وی افزود: در اسفند ماه سال ۱۳۹۷ تصویر تابلوهای این اثر ارزشمند در کنگره ملی بزرگداشت خواجه اختیار منشی گنابادی که در زادگاهش گناباد برگزار گردید به نمایش درآمد و نسخه مورد اشاره در این کنگره به علاقه‌مندان خط و خطاطی معرفی گردیده است.
رئیسیان خاطرنشان کرد: بعد از نمایش تابلوهای این مرقع در کنگره مذکور ضرورت تهیه تصاویر بهتر و با وضوح بالاتر از تهذیب و طلاکاری‌های این اثر نفیس احساس گردید، لذا زیرنظر مدیریت کتابخانه دانشگاه الهیات سه نمونه تصویر تهیه گردیده که یک نمونه از این اثر به همراه شناسنامه اولیه با اسناد و مدارک متعلق به این اثر با رایزنی و رهنمود ویژه رئیس مرکز آثار مفاخر و اسناد دانشگاه فردوسی مشهد به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خراسان رضوی ارائه گردیده است.
رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی اظهار کرد: پس از تائید کارشناسان آن سازمان، شناسنامه اولیه تائید و جهت تائید نهایی به وزارت میراث فرهنگی در تهران ارسال گردید و در نهایت اصالت ارزش و ارزشمندی این اثر تائید و به فهرست آثار ملی کشور عزیزمان وارد گردیده است.
وی ادامه داد: این اثر یکی از آثار ارزشمند مجموعه ۲۵۰۰ نسخه خطی دانشکده الهیات است که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
در ادامه ابوالفضل مکرمی‌فر، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی اظهار کرد: آثاری که تاکنون در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیدند حدودا ۳۴ هزار اثر هستند. همچنین آثاری که پیش‌بینی می‌شود از آنها برخوردار هستیم نیز حدودا یک میلیون و ۲۰۰ هزار اثر هستند، از این مقدار ۲۰۰ هزار اثر تپه و محوطه تاریخی محسوب می‌شوند.
وی ادامه داد: آثاری که از سال ۱۳۰۴ تاکنون در خراسان رضوی به ثبت رسیده‌اند حدودا برابر هزار و ۶۵۰ اثر هستند. در طی تلاش‌های دو سال اخیر، برای جبران این کمبودها، پرونده ۷۰۵ اثر تکمیل و به کشور ارسال شده و ۲۰۰ اثر نیز در حال ارسال هستند، بنابراین ۹۰۵ اثر در دستور کار قرار گرفته‌اند.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی مطرح کرد: ۱۵۱ اثر نیز ابلاغ شده و باقی آنها در حال ابلاغ هستند؛ از این تعداد، حدودا ۹۵ اثر تپه و محوطه‌های تاریخی مهم استان هستند که ثبت آنها باعث خواهد شد تا از گزند تخریب در امان بمانند.
مکرمی‌فر بیان کرد: اثری که در ردیف یک آثار ملی کشور حضور دارد، «چهارطاقی بازه هور» از خراسان رضوی است، از میان شش و نیم میلیون جمعیت خراسان رضوی، کمتر کسی است که از این اثر بازدید کرده باشد در صورتی که دو باستان شناس فرانسوی از این اثر بازدید داشته‌اند، این اثر محور بسیار ارزشمندی است که در سال گذشته نیز کاوش‌های باستان شناسی در آنجا انجام گرفت که باعث شد آثار بسیار ارزشمند و نفیس معماری یافت شوند.
وی افزود: ارزش ثبت این آثار عمدتا برای زنده کردن هویت آنها و پیوند نسل امروز با آنهاست؛ چرا که نسل امروز با تاریخ گذشته خود غریبه بوده و فاصله زیادی با آن داشته است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی اظهار کرد: رقعات خواجه نجم الدین گنابادی عرفانی و عمدتا در وصف مناجات و ستایش خداوند تعالی بود و از نوشته های عرفانی جامی، شبستری و گلشن راز تبعیت می‌کرده است و در گذشته آثار بسیار زیادی بوده‌اند که مطرح نشده و مورد توجه قرار نگرفتند.
مکرمی‌فر خاطر نشان کرد: «خاوران نامه» ابن حسام خوسفی نیز یکی از همین آثار است، در این گونه آثار بیشتر به محتوا، کیفیت و عمق مطالب پرداخته می‌شده است، این کتاب دلاوری‌ها و جنگ‌های حضرت علی(ع) را به شکل شعر درآورده است.
وی ادامه داد: برخی از کشور‌ها هنر‌ها و رسم و رسومات ایران را به نام خود ثبت کردند، به طور مثال مراسم نوروز که با ۱۲ کشور به با محوریت ایران ثبت جهانی رسید، از کشور ایران برگرفته شده است اما خوشنویسی این چنین نیست و تنها متعلق به ایران است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی بیان کرد: ثبت چنین آثاری تثبیت کننده هنر ایرانیان است. علاوه بر اهمیت محتوا آثار، خط و نوع آن نیز تاثیر بسیار زیادی بر مخاطب خواهد گذاشت، نوشتن خط با قلم و دوات نشان دهنده غنی بودن محتوای ادبیات ماست و خط نه تنها روی کاغذ، بلکه در معماری ما نیز درخشان است.
مکرمی‌فر بیان کرد: مساجد و بناهای زیادی هستند که معماری آنها شامل خطوط ماندگاری هستند. متاسفانه هیچ گاه به داشته‌های بیشمار پیرامون خود توجهی نداشته‌ایم.
وی افزود: ما آمادگی پذیرش اثر‌هایی که واجد ارزش‌های فرهنگی و تاریخی هستند را داریم و پس از ثبت، آنها را در مخزن موزه خراسان نگهداری و برای آیندگان حفظ می‌کنیم، امیدواریم بتوانیم این امانتی‌های ارزشمند را با شناسنامه به نسل آینده برسانیم.
در این مراسم همچنین طغرایی، مسئول ثبت آثار ملی میراث فرهنگی خراسان رضوی، طی سخنانی عنوان کرد: خراسان سرزمین بسیار گوهرباری است، چه قبل از تاریخ، چه در دوران تاریخی و چه در اسلام و خراسان همواره در تمام زمینه‌ها و جلوه‌های میراث فرهنگی حرفی برای گفتن دارد.
وی ادامه داد: در خراسان رضوی ۱۸۱۰ اثر میراث فرهنگی را در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است، در مجموع خراسان شمالی، جنوبی و رضوی بالغ بر 6000 اثر واجد ارزش آثار ملی به ثبت رسیده است.
مسئول ثبت آثار ملی میراث فرهنگی خراسان رضوی مطرح کرد: در ثبت میراث فرهنگی جلوه‌های مختلفی از جمله میراث غیرمنقول، بنا‌ها و محوطه‌های تاریخی، میراث ناملموس، میراث معنوی و میراث منقول وجود دارند، میراث منقول مجموعه آثار و اشیایی است که در کاوش‌های باستان‌شناسی یا مجموعه‌های نسخ خطی یافت شده و در موزه‌ها حفظ و نگهداری می‌شوند.
طغرایی بیان کرد: طی بخش‌نامه ابلاغ شده در سال ۸۶، ما مجاز به ثبت آثاری هستیم که ۱۱ شرط ذکر را داشته باشند. تاکنون در خراسان رضوی ۵۵ اثر از میراث منقول در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌اند که از جمله آنها می‌توان به نسخه خطی منشآت خواجه اختیارالدین منشی گنابادی اشاره کرد.
وی ادامه داد: نکته مهم و باارزش این عمل، همکاری و مشارکت دانشگاه فردوسی مشهد با ما بود، برای ثبت میراث منقول پس از شناسایی، مستندسازی و معرفی به موضوع حفاظت و نگه داری آنها می‌پردازیم، در صورتی که به مرمت نیز نیاز داشته باشد، این مرحله را نیز طی خواهد کرد.
مسئول ثبت آثار ملی میراث فرهنگی استان اظهار کرد: طی نوشتن تفاهم نامه‌ای با آستان قدس رضوی، در دو ماه گذشته بیش از ۱۵ اثر بسیار نفیس از موزه آستان قدس رضوی به ثبت ملی رسیده‌اند.
طغرایی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از برکات ثبت ملی آن است که نسخه‌ای که قبل از آن در گنجینه‌ها نگهداری می‌شده است، امروز در موزه قرار گرفته و همین که در معرض دید قرار گفته‌اند، اتفاق بسیار ارزشمندی است چرا نسل‌های بعد از ما به موزه‌ها بیایند و با ارزش‌های میراث منقول از نزدیک آشنا شوند.
انتهای پیام
