روزه‌داری به سبک خواص را چگونه تجربه کنیم / شروط 6 گانه

به گزارش ایکنا، ماه مبارک رمضان ارزشمندترین مقطع زمانی در طول سال است که خداوند روزه گرفتن را بر مسلمین واجب کرده است و براساس احادیث نبوی هر عبادت در این ماه ثواب هفتصد برابر نسبت به سایر ماه‌ها دارد. اوج این عظمت را می‌توان در شب قدر مشاهده کرد که قرآن آن را برتر و بهتر از هزار ماه دانسته است. از این رو شناخت اهمیت و ارزش این ماه برای آمادگی روحی بسیار ضروری است. علاوه بر این، عبادت سازنده و مؤثر در این ماه نیازمند دانستن احکام آن است تا فرد مسلمان با آگاهی از احکام فقهی و شرعی بتواند علاوه بر روزه گرفتن از برکات معنوی آن نیز بهره‌مند شوند.

ماه مبارک رمضان ماه خیر و برکت، ماه نزول قرآن، مغفرت و آمرزش، جود و کرم، بخشش و نیکوکاری، ایثار و از خودگذشتگی، جهاد و کوشش، سعی و تلاش، رحمت و سازندگی و ماه ضیافت الله است.

رمضان ماه تهذیب نفس، کسر شهوت، غلبه و چیره شدن بر نفس، صبر و استقامت و بالاخره ماه خودسازی و اصلاح جامعه است. این ماه دانشگاه انسان‌سازی است؛ بله رمضان دانشگاه علمی و عملی، آموزشی و پرورشی و تربیتی و اصلاحی است.

تلاوت قرآن، حضور به موقع در نمازهای پرفیض جماعت، مشارکت در نمازهای تراویح و قیام، حضور در مجالس معنوی روح‌افزای مولودی‌خوانی، تشکیل جلسات قرآن‌خوانی دوره‌ای در مساجد و مراکز دینی و منازل، از مهمترین برنامه‌های ماه رمضان است که شخص مسلمان خود را به درگاه احدیت مقرب می‌کند.

حجت‌الاسلام محمدصادق یوسفی‌مقدم، رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن، در گفت‌وگو با ایکنا، در رابطه با آداب مسلمانی و روزه‌داری در ماه مبارک رمضان اظهار کرد: موضوع روزه و روزه‌داری از موضوعات بسیار مهمی است که در شریعت اسلام و نیز شرایع پیش از اسلام وجود داشته است. روزه و روزه‌داری دارای ثمرات و آثاری است که برای همه انسان‌ها جاری و ساری می‌شود، به همین دلیل روزه همانند دین اسلام بر تمامی شرایع الهی واجب بوده است.

وی افزود: آیه شریفه «كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ» بیانگر همین مسئله است که روزه همانطور که بر امت‌های پیشین واجب شده بود، بر مسلمانان نیز واجب شده است. از این آیه شریفه الهی درمی‌یابیم که روزه در تمام شرایع و مکاتب الهی وجود داشته و اختصاص به شریعت اسلام ندارد.

رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن گفت: در بین تمام واجباتی که وجود دارد، روزه از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. برای مثال مسئله جهاد خیلی مهم است و از واجباتی است که سبب حفظ امت اسلام و شریعت می‌شود و دین به جهاد وابسته است. همچنین، فریضه امر به معروف و نهی از منکر جزء فرایضی است که به وسیله آن همه واجبات و فرایض اقامه می‌شود. نماز نیز به عنوان ستون دین جایگاه ویژه‌ای در شریعت اسلام دارد. تمامی واجبات از جایگاه والایی برخوردار هستند اما در میان این واجبات، روزه و روزه‌داری جایگاه ویژه‌ای دارد.

حجت‌الاسلام یوسفی مقدم ادامه داد: در حدیث قدسی خداوند متعال می‌فرماید: «الصَّوْمُ لِي وَ أَنَا أجْزَی بِه‏؛ روزه برای من است و پاداش آن نیز من هستم». همانطور که اشاره شد، جهاد، نماز و دیگر واجبات شریعت اسلامی از جمله واجباتی هستند که هر کدام کارکرد ویژه خود را داشته و باید برای حراست از دین، تقرب الهی و دیگر مراتب رسیدن به کمال الهی انجام شوند، اما روزه تنها واجبی است که خداوند متعال آن را از آن خود دانسته است.

وی افزود: روزه آثار و برکات زیادی دارد اما در عین حال خداوند متعال از بین تمامی واجبات فقط روزه را برای خود دانسته است. بنابراین، این حدیث قدسی از جمله احادیثی است که جایگاه مهم روزه را بیان می‌کند. بر همین اساس، روزه در لسان آیات قرآن کریم و روایات ائمه معصومین(ع) دارای اقسام مختلفی است.

رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن تصریح کرد: برخی از روزه‌داری‌ها ساده است که از آن به عنوان روزه‌داری عوامانه تعبیر می‌کنند. اینکه انسان از اذان صبح تا اذان مغرب از هر آنچه خوردنی و آشامیدنی است پرهیز و از آن چیزهایی که به ظاهر روزه را باطل می‌کنند، اجتناب کند، روزه عوامانه نام دارد. تفاوت روزه خواص با روزه عوام در این است که در روزه خواص، روزه‌دار افزون بر اینکه اعضا و جوارح خود را از آنچه منافات با روزه‌داری است، محافظت و مراقبت می‌کند، چشمان خود را نیز از نظر کردن به آنچه که مطلوب خدا نیست، برحذر می‌دارد. در این نوع روزه‌داری، انسان علاوه بر اینکه اعضا و جوارح خود را از آنچه مورد رضای خدا نبوده و سبب باطل شدن روزه می‌شود دور می‌کند، بلکه قلب و دل خود را نیز از آنچه مورد رضای خدا نیست، پاک می‌کند.

حجت‌الاسلام یوسفی مقدم اظهار کرد: البته نوعی روزه با عنوان خواص‌الخواص نیز وجود دارد که انسان در آن به جایی می‌رسد که هیچ تفکر و اندیشه‌ای در ذهن او جز اندیشه خداوند وجود ندارد. در این نوع روزه‌داری که مخصوص پیامبران الهی، معصومین(ع) و اولیای خداست، انسان همواره خود را در محضر خدا می‌بیند و از هرچه غیر خدا است، امساک می‌کند.

وی با بیان اینکه در میان انسان‌ها تنها اوحدیان هستند که به جایگاه خواص‌الخواص دست پیدا می‌کنند، گفت: در اینجا توجه به روزه‌‌داری عوام و خواص اهمیت زیادی  دارد. موضوعی که باید بدان توجه ویژه داشته باشیم این است که هنگام روزه‌داری باید طوری عمل کنیم که علاوه بر دور نگاه داشتن اعضا و جوارح خود از آلودگی و خطا، سعی بر این داشته باشیم که به حوزه روزه‌داری خواص نیز وارد شویم.

رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن ادامه داد: برای دستیابی به روزه خواص باید نکات مهمی را مدنظر قرار دهیم؛ چراکه عبور انسان از مرحله روزه عوام به روزه خواص شرایطی دارد که باید آن‌ها را رعایت کرد. اولین شرط آن است که انسان چشمان خود را از هر چیزی که در درگاه خداوند متعال مذموم و مکروه است، دور نگاه دارد.

حجت‌الاسلام یوسفی مقدم افزود: در روایات آمده است که نگاه کردن تیری از تیرهای شیطان است. حتی نگاه کردن به آنچه که مکروه و مذموم است نیز موجب دوری انسان از دستیابی به روزه خواص خواهد شد. «النَّظَرُ سَهمٌ مَسمومٌ مِن سِهامِ إبليسَ. فمَن تَرَكَها خَوفا مِن اللّه ِ أعطاهُ اللّه ُ إيمانا يَجِدُ حَلاوَتَهُ في قَلبِهِ؛ آن کسی که نگاه مسموم را کنار گذاشته و خود را از نگاه مسموم حفظ کند، طعم این امساک را در قلب خود خواهد چشید».

وی بیان کرد: شرط دوم این است که انسان باید از زبان خود نیز مراقبت و صیانت کند. زبان از کلیدهایی است که انسان را به سمت جهنم می‌برد و از آن با عنوان کلید درب‌های جهنم یاد شده است؛ چراکه اگر زبان انسان به گناهانی همچون غیبت، تهمت، دروغ و ... عادت کند، موجبات دوری انسان از خداوند متعال خواهد شد. اگر انسان از زبان خود مراقبت کرده و به گناهان زبانی مبتلا نشود، یکی از شرایط تحقق روزه خواص را در خود ایجاد کرده است.

رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن گفت: سومین شرط دستیابی انسان به روزه خواص، مراقبت از گوش است. انسانی که گوش‌های خود را از آنچه در درگاه الهی ناشایست است، حفظ کند، یکی از شرایط رسیدن به روزه‌داری خواص را برای خود فراهم کرده است. همچنین، چهارمین شرط برای دستیابی به روزه‌داری خواص این است که انسان باید سعی کند تا افزون بر حفظ جوارح خود از آنچه حرام است، دور نگه دارد، باید قلب خود را نیز از آنچه حرام خدا است، دور کند. بنابراین، انسان نباید صرفاً به تحمل گرسنگی و تشنگی اکتفا کند، بلکه باید قلب خود را نیز از آلودگی‌ها و اشتباهات پاک کند. ممکن است کسانی باشند که به ظاهر روزه‌دار هستند، اما روزه واقعی ندارند. پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند: «رُبَّ صائِمٍ لَيسَ لَهُ مِن صِيامِهِ إلاَّ الجُوعُ وَ العَطَشُ؛ چه بسیار کسانی که روزه می‌گیرند اما بهره‌ای از روزه داری نبرده‌اند».

حجت‌الاسلام یوسفی مقدم افزود: شرط پنجم برای دستیابی به روزه خواص این است که انسان در هنگام افطار روزه خود، لقمه طعامی را میل کند که علاوه بر اینکه حرام نیست، حتی شبهه‌ناک نیز نباشد. برای مثال کارگر و کارمند امروزی باید مطمئن باشند که وظیفه خود را در شغل خود به خوبی انجام داده‌اند تا خیالشان از لقمه طعامی که تناول می‌کنند، راحت باشد.

رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن در پایان سخنان خود بیان کرد: مسئله ششم این است که دل انسان روزه‌دار پس از صرف افطار باید بین خوف و رجا باشد یعنی این‌گونه باشد که برای قبولی روزه خود در درگاه خداوند متعال هم به فضل الهی امیدوار باشد و هم از این موضوع بترسد که خدای ناکرده خطایی از او سر زده باشد.