حجتالاسلاموالمسلمین محمدصادق یوسفیمقدم، رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن در گفتوگو با ایکنا درباره شعائر و مناسک اسلامی گفت: در هر مکتب و مرامی مردم دارای مناسک و شعائری هستند که حیات آن مکتب به رعایت آن مناسک و شعائر در آن جامعه مربوط است. بحث تعامل و تفاهم با مکتبها و مرامهای گوناگون یک بحث است و بحث تحفظ بر شعائر و مناسک جامعه دینی بحث دیگری است. ما گهگاهی ممکن است تحت تأثیر یکی از شعائر جامعه، شعار مورد نظر در جامعه را مورد سؤال قرار دهیم. در حالی که وقتی شعائر دینی را بررسی کنید، این شعائر مجموعه بههمپیوستهای هستند و هر کدام در جایگاه خود معنای خاصی دارند و بدون پیوستگی نمیتوان آنها را به درستی فهم و عمل کرد.
وی با اشاره به مسئله نظاممندی شعائر و مناسک اسلامی افزود: باید اهمیت شعائر دینی را درک کرده و جایگاه هر یک از آنها را مشخص کنیم و براساس آن به جایگاه آنها بپردازیم. ما اکنون با شعائر مربوط با اعیاد مواجه هستیم. هر یک از اعیاد غدیر، قربان و ... در نگاه معرفت دینی جایگاه خاصی دارند و باید جایگاه آنها را مورد توجه قرار داد. به عنوان مثال وقتی انسان پس از یک ماه روزهداری در ماه رمضان که با خدا راز و نیاز داشته و به تزکیه روح خود پرداخته و ارتباط خود با خداوند را محکم کرده است، جا دارد برای خود جشنی برگزار کند و این جشن همان عید فطر است تا به دلیل ارتباط وثیقی که توانسته با خداوند برقرار کند، شکرگزاری کند. در عید قربان نیز حاجی بعد از آنکه مناسک حج را انجام میدهد و خود را از هر چه غیر از خدای یکتاست، تجرید میکند و بین خود و خدایش هر تعلقی را کنار میگذارد، این قربانی را هم انجام میدهد؛ و این، به آن معنی است که من همه چیز را قربانی میکنم.
حجت الاسلام یوسفیمقدم ادامه داد: جایگزین قربانی برای حضرت ابراهیم نیز خود نمادی است برای اینکه انسان به فرزند و همسر و ... نیز تعلق نداشته و فقط به خداوند تعلق داشته باشد و در سایه تعلق به خداوند به همسر و فرزندانش و دیگران نیز توجه کند و این توجه، از عمق الهی برخوردار خواهد شد.
وی تصریح کرد: عید قربان عیدی است که انسان به مرحله جدید از زندگی وارد میشود و آن تعلق به خداوند و بریدن از هر چیزی به جز ذات مقدس حق است و آمدن به سمت هر چیزی در چارچوب تعلق به خداوند است؛ بنابراین عید قربان از این جهت جایگاه والایی مییابد. البته در سایه این قربانی کردن، فرد به انسانهای فقیر هم کمک کرده و یا اطعام میدهد، اما فلسفه مهمتری وجود دارد و باعث میشود بسیاری از زمینههای فقر و فساد از میان برود. عید غدیر هم جایگاه رفیعی دارد و انسان تحت ولایت حقه قرار میگیرد که وظیفهاش حفظ دین و ارتباط انسان با خداوند، هدایت انسانها و نجات از گمراهی است؛ بنابراین جا دارد که از خداوند سپاسگزاری کند.
یوسفیمقدم در ادامه با اشاره به آیه ۳۲ سوره مبارکه حج بیان کرد: این آیه فقط مربوط به عید قربان نیست، بلکه هر مناسک و شعائری را شامل میشود که ریشه تعظیم شعائر الهی، تقوای الهی است. شعار الهی وقتی الهی است که در پرتو آن بسیاری از معارف معنا پیدا کند و انسان با آن جهانبینی الهی و روش خاصی در دین و زندگی مییابد؛ بنابراین عید قربان شعار الهی است، برای اینکه انسان با قربانی کردن همه چیز را به پای خداوند میریزد و هر چیزی را در سایه تعلق به خداوند معنا میکند. این نگاه به عالم به انسان روش خاصی در زندگی عطا میکند. در عید غدیر هم همینطور است وقتی به امیرالمؤمنین تمسک میکند جهانبینی و روش زندگیاش تغییر خواهد کرد.
وی در پاسخ به اینکه چرا همه این مباحث و مسائلی را که مطرح کردید، نتوانستهایم در جامعه روشن کنیم و حتی در آثار ادبی و هنری نیز دیده نمیشود، گفت: این مسئله نیاز به یافتههای میدانی دارد تا تحلیل و بررسی شود. اما تصورم این است که ما تبیین درستی از دین برای جامعه نداریم و فرصت پیدا نکردهایم دین را آن چنان که قرآن و سنت به ما معرفی میکند به درستی برای مردم بیان کنیم. بسیاری از اوقات یافتههای دینی به صورت متنهای منبع و اساسی در کتابخانهها یافت میشوند و برای تودههای مردم به طور ساده تبیین نشده است.
یوسفیمقدم ادامه داد: مسئله دیگر که خطری در جریان فکری دینی به شمار میرود این است که خیلی از اوقات جریانهای فکری سیاسی با فکر دینی مردم بازی میکنند. یعنی اینها دیدگاههای خود را از موضع دین برای عموم مردم بیان میکنند و گاهی این دیدگاهها خطاست. این باعث میشود مردم نتوانند فهم درست را پیدا کنند. به نظر من باید دین و معارف آن را به درستی و به دور از هرگونه تعلق و گرایشی بیان کرد.
رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن در پایان تصریح کرد: امام رضا (ع) میفرماید؛ اگر مردم با معارف ما آشنا شوند از ما پیروی میکنند. سخن امام برای ما حجت است و نشان میدهد ما در رساندن معارف اهل بیت به جامعه کوتاهی کردهایم و اگر معارف اهل بیت را به دور از هر گونه شائبه و تعلقی برای عموم مردم بیان کنیم، چون منطبق بر فطرت آنهاست گرایش ذاتی به اهل بیت پیدا میکنند؛ از این رو باید در راه خدا استغفار کنیم که به درستی وظیفه خود را در بیان آنها و شعائر الهی به جامعه عمل نکردهایم.
انتهای پیام