برداشت‌هایی از زیارت عاشورا در سبک زندگی حسینی

به گزارش ایکنا از زنجان، ابوالقاسم اجاقلو، عضو هیئت علمی گروه معارف دانشگاه زنجان، شب گذشته، 31 مردادماه در سلسله نشست‌های عاشورایی «چراغ راه» که به همت باشگاه علمی ـ فرهنگی دانشجویان جهاددانشگاهی زنجان در فضای مجازی ترتیب داده شده است، در مورد برخی معارف زیارت عاشورا اظهار کرد: زیارت عاشورا متنی بسیار حکیمانه دارد که از لسان مبارک معصوم صادر شده و به دست ما رسیده است.

وی با اشاره به اینکه آداب ارائه شده در زیارت عاشورا هم می‌تواند بعد فردی و هم بعد اجتماعی داشته باشد، ابراز کرد: بسیاری از تکالیف شیعیان، حماسه‌ها و قیام‌ها از آثار مربوط به بعد اجتماعی بوده و انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و دفاع از حرم از برکات آن است و در این باب سخن‌های بسیاری گفته و آثار بسیاری تولید شده است.

این کارشناس دینی با بیان اینکه زیات عاشورا با سلام آغاز می‌شود و می‌گوییم «اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا اَباعَبْدِاللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَابْنَ رَسُولِ اللَّهِ...» و در فرازی می‌گوییم: «..عَلَیْکَ مِنّی سَلامُ اللَّهِ (اَبَداً) ما بَقیتُ وَ بَقِیَ اللَّیْلُ وَ النَّهارُ وَ لاجَعَلَهُ اللَّهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنّی لِزِیارَتِکُمْ» یادآور شد: در فرازهایی هم عبارت «اِنّی سِلْمٌ لِمَنْ سالَمَکُمْ وَحَرْبٌ لِمَنْ حارَبَکُمْ وَ وَلِیُّ لِمَنْ والاکُمْ وَ عَدُوُّ لِمَنْ عاداکُمْ» را تکرار می‌کنیم. این متن از فرهنگ دینی عرب صادر شده است و سلم و سلام در آن مفاهیم عمیقی دارد که باید برای درک درست این متون، آن را با فرهنگ صادر شده از آن تطبیق دهیم و معانی‌اش را واکاوای کنیم.

اجاقلو بیان کرد: در این فرهنگ سلام علیک یعنی من مخالف تو نیستم و از من به تو ضرری نمی‌رسد و در کنار من در سلامت هستی. در واکاوی بیشتر در فرهنگ عرب می‌بینیم یکی از اتفاقاتی که در آن تکرار می‌شد، جنگ بین قبایل و از طرف دیگر هم‌پیمانی قبایلی دیگر با هم بوده است. اینها از قبیله سوم نگران بودند که مبادا در جنگی، قبیله سوم به مثلاً قبیله دوم کمک کند و در این حالت به مذاکره با آن‌ها می‌رفتند، اگر در پاسخ سلام و انی سلمٌ می‌شنیدند یعنی خیالتان راحت ما با شما در نزاع نیستیم که در قدم نخست آن‌ها اسلام خود را نشان می‌دادند.

وی ادامه داد: حال در این بین ممکن بود قبیله سوم یک قدم هم جلوتر بیاید و بگوید که نه تنها با شما در سلم هستیم بلکه در هنگام حرب با دشمن به شما کمک هم می‌کنیم و در موقع خطر برای شما امنیت ایجاد می‌کنیم که در اینجا ایمان خود را نشان می‌دادند؛ همچنان که در زیارت عاشورا هم تکرار می‌کنیم که نه تنها با تو موافقم بلکه با دشمن تو نیز دشمن هستم و در واقع تولی و تبری و نیز سلم و حرب از نکات مهم این زیارتنامه است.

استادیار گروه معارف دانشگاه زنجان ابراز کرد: در این بین اگر قبیله اول اعلام می‌کرد با قبیله دوم هم‌پیمان هستیم، گاهی این تعبیر را به کار می‌برد که آن‌ها از ما هستند و ما از آن‌ها هستیم. در حدیث نبوی نیز می‌بینیم که پیامبر(ص) فرمودند: «حُسین مِنی و أنا مِن الحسین» که باید این جمله را علاوه بر مقاصد معنوی، در فرهنگ عرب نیز بازخوانی کنیم و حاکی از آن است که پیامبر(ص) هم‌پیمانی خود را با سیدالشهدا(ع) اعلام می‌کند.

وی با اشاره به اینکه زیارت عاشورا یک منشأ آداب و تکالیف فردی و اجتماعی از زندگی امام حسین(ع) برای ما است، تصریح کرد: در این زیارتنامه از خداوند می‌خواهیم حیات و ممات ما را و همچون حیات و ممات محمد و آل‌محمد(ص) قرار دهد و وقتی انسان این الفاظ را به کار ‌می‌برد باید به بعد عملی آن نیز توجه کند و تلاش داشته باشد که سبک زندگی او مشابه سبک زندگی سیدالشهدا شود.

اجاقلو با اشاره به اینکه برخی زیارت عاشورا را نوعی برائت‌نامه قلمداد کرده‌اند، گفت: برائت جستن یعنی نگذاریم کسی به حریم اعتقاداتمان وارد شود، مراقب خود و بارهایمان باشیم، وقتی سلم و حرب و همچنین تولی و تبری را در این زیارتنامه تکرار می‌کنیم، مراقب باشیم چه کسانی را دوست و دشمن خود می‌گیریم، مراقب باشیم زندگیمان نیز شبیه کسانی که از آن‌ها دوری می‌جوییم، نباشد و در عین حال با دوست و دشمن اخلاق‌مدارانه رفتار کنیم.