آیت‌الله مهدوی کنی فریب مظاهر فریبنده دنیا را نخورد / کوتاهی حوزه در تربیت مدیران شایسته

به گزارش ایکنا، آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه، 27 مهرماه در مراسم بزرگداشت سالگرد ارتحال آیت‌الله مهدوی کنی که در مدرسه علمیه مروی تهران برگزار شد، با اشاره به تفاوت شخصیتی و استعداد در افراد مختلف، گفت: اینکه گفته می‌شود انسان باید در نوجوانی و جوانی برای رشد اخلاقی و تهذیب و تحصیل استعدادسنجی بکند، چون افراد با وجود اشتراکات تفاوت‌های فرد روانی و شخصیتی دارند. 

وی افزود: عامل اینکه این مرجع با آن مرجع و شخصیت دینی کارکرد متفاوت دارند، اقتضائات و شرایط زمانی و مکانی است؛ کسی مانند عبدالکریم حائری در دوره رضاخان مدیریت حوزه را برعهده دارد و دوره‌ای همانند زمان مرحوم بروجردی است و هر کدام نقش متفاوتی ایفا می‌کنند.

اعرافی تصریح کرد: کارکرد و نقش متمایز شخصیت‌های دینی و سیاسی یا به تفاوت‌های شخصیتی و فردی و یا تفاوت محیزی و اجتماعی و شرایط بازگشت دارد. این وضع در مورد ائمه(ع) متفاوت است و تنها عامل در کارکرد گوناگون ایشان فقط شرایط محیطی و سیاسی و اجتماعی است و نه تفاوت شخصیتی زیرا نور واحد هستند، البته فی الجمله تفاضل دقیق و ریز بین ائمه(ع) وجود دارد، اما فوق این تحلیل ما هست.

اعرافی بیان کرد: ائمه(ع) از جهت بینش و آگاهی یکسان برخوردارند، لذا تفاوتشان در نقش‌های گوناگون بازگشت به محیط و جامعه دارد، لذا اگر دو امام را در یک شرایط قرار دهیم، کارکرد یکسانی خواهند داشت، اما دو عالم و مرجع مانند امام و مرحوم بروجردی اگر در یک زمان هم باشند، باز کارکرد و نقش مختلفی خواهند داشت. 

مدیر حوزه‌های علمیه تصریح کرد: امام صادق(ع) از جهت سنی از بقیه ائمه(ع) سن بیشتری داشته‌اند؛ همچنین طولانی‌ترین دوره امامت هم مختص ایشان است؛ یعنی 34 سال امامت و زعامت. امام(ع) در یک دوره انتقالی یعنی پایان حکومت بنی امیه و شروع دوره بنی عباس بود. عصر آن امام، عصر تضارب آراء و افکار و جریانات مختلف اندیشه‌ای حتی فراتر از عالم اسلام بود. 

نقش امام صادق(ع) در بنیانگذاری علوم دینی

اعرافی بیان کرد: احادیث امام صادق(ع) بالای 40 هزار عدد است و گفته شده که شاگردان ایشان هم 4 هزار نفر هستند که در موسوعه امام صادق(ع) نام دوهزار شاگرد آمده است. ثلث روایات و احادیث شیعه مربوط به امام صادق(ع) است و اگر امام باقر(ع) را هم لحاظ کنیم حدود نیمی از روایات خواهد شد که از لحاظ کمی قابل توجه هست.

وی افزود: روایات صادقین(ع) و به خصوص امام صادق(ع) در 90 درصد ابواب فقهی و کلامی و اخلاقی ورود داشته است و شاکله کلامی، اخلاقی و ابواب فقهی با روایات و اخبار امام صادق(ع) روی پای خود می‌ایستد یعنی حجم کمی بالا در همه موضوعات تقسیم شده است و نظام کلامی، اخلاقی و فقهی ما با روایات همین دو امام هم شکل می‌گیرد و البته اگر امام عسکری هم که هزار حدیث دارند، در دوره صادقین(ع) بودند، همین مقدار اثر علمی از ایشان داشتیم.

اعرافی گفت: روایات ائمه(ع) تالی تلو قرآن هستند و حوزه و روحانیت امروز چنین میراثی دارند و باید به تناسب زمان و پرسش‌های جدید دائما در این عرصه‌ها غوطه‌ور باشند. مدرسه علمیه مروی که 200 سال قبل تأسیس شد، در آن روز باید به روش آن زمان به سؤالات پاسخ می‌داد، ولی مدرسه مروی امروز باید پاسخگوی جامعه و جهان باشد؛ امروز معیشت و معرفت جامعه تفاوت پیدا کرده، لذا ما باید بیشتر تلاش کنیم، اما متاسفانه کوتاهی کرده و از قافله پاسخگویی عقب افتاده‌ایم. 

وی در بخش دیگری از سخنانش به شخصیت مرحوم آیت‌الله مهدوی کنی اشاره کرد و افزود: ایشان در سخت‌ترین شرایط تاریخ کشور به طلبگی روآوردند؛ من به طلاب عرض می‌کنم حوزه جای سختی کشیدن و صبوری برای رضای خداست، در تاریخ گذشته حوزه شکیبایی و صبوری‌هایی می‌بینیم که قابل وصف نیست؛ صبوری بزرگانی مانند امام و آیت‌الله حائری یزدی و آیت‌الله بروجردی. 

اعرافی تصریح کرد: در دوره رضاخانی، کشف حجاب صورت گرفت و همه قوانین را از مبادی اسلامی جدا کردند و عمامه از سر طلاب کشیدند، در همان دوره مردی بزرگ در قم یعنی آیت‌الله عبدالکریم حائری پایه حوزه نوین را ریخت؛ همه جا را تعطیل کردند، اما او با درایت و شجاعت و مقاومت دست از کار برنداشت و حوزه را احیاء کرد؛ مرحوم مهدوی کنی هم طلبه اواخر آن دوره و شهریور 20 هستند، بنابراین وی حرکتی را که در برابر حوزه بود درک کرد. 

وی اضافه کرد: نکته دیگر اینکه وی 20 سال متمرکز در کار علمی بودند و دوره موفقی را سپری کردند و در قم هم با بزرگان زیادی از جمله امام خمینی معاشرت کردند و با پشتکار فراوان این مسیر را ادامه دادند و استادان و معاشران خوب که خیلی اثرگذار است باعث رشد ایشان شد.

وی عالمی فرزانه و دانشمندی بزرگ و در عین حال دارای خروجی و مردمی بود؛ عالم دین باید گشاینده درهای حکمت روی مردم و گشاینده مشکلات ایشان باشد؛ ایشان از وقتی که مسجدی را اداره می‌کردند تا درجات بالای سیاسی و اجتماعی وظیفه آخوندی، هدایتگری و ارتباط با مردم را حفظ کردند و هنرهای لازم مانند گویندگی، نوشتن و برقراری ارتباط و معاشرت صحیح را هم داشتند. روحیه خیرخواهی برای دیگران هم از دیگر ویژگی‌های آن مرحوم بود.

مدیر ذو وجوه

اعرافی با بیان اینکه توانایی مدیریت از برجستگی‌های آن مرحوم بود که حوزه در این عرصه ضعیف است و کاستی زیادی در تربیت مدیر دارد، تصریح کرد: در نظام فرهنگی و علمی و اجتماعی، مدیریت یک اصل بسیار مهم است و مرحوم مهدوی کنی مدیریت چندضلعی داشت؛ مدیری که نخست وزیر، رئیس کمیته، وزیر کشور و رئیس خبرگان و در عین حال، تولیت مدرسه مروی را داشته و این تنوع قلمرو مدیریتی وی شگفت‌انگیز است؛ ایشان نخست وزیری و وزارت کشور را به خوبی اداره کرد، کما اینکه در مدیریت یک دانشگاه و حوزه هم موفق بود.

مدیر حوزه‌های علمیه کشور گفت: وی واجد روحی آرام و انقلابی و پرتلاش بود و در تمامی فراز و فرودها و جلوه‌گری دنیا و در زمان قدرت دچار اعوجاج و افراط و تفریط نشد؛ همه دنیا به او رو آورد، ولی فریب نخورد و دنیا در او اثر نکرد و این کار بزرگی است که روحانیت بیش از دیگران باید به آن پایبند باشند و حوزه و اساتید باید طلاب را برای چنین مقامی تربیت کنند.

وی افزود: دو تعبیر کمثل الحمار و کمثل الکلب همواره باید مدنظر ما باشد؛ قرآن کریم که مظهر ادب است، برای عالمان بی عمل این دو تعبیر تند و زشت را به کاربرده است و همواره باید مدنظر ما قرار بگیرد.

اعرافی با بیان اینکه تهران نقش زیادی در ایران و جهان دارد و افراد زیادی دیده‌ام که نام فرزندشان را تهران گذاشته‌اند، اظهار کرد: حوزه‌های علمیه تهران باید با چنین پشتوانه‌ای نقش مؤثرتری را ایفا کنند. 

رونمایی از دانشنامه فیضیه تهران

در پایان این مراسم از کتاب فیضیه تهران، مشتمل بر زندگینامه بیش از 150 نفر از عالمان مدرسه علمیه مروی رونمایی شد. این اثر در تابستان سال 1400 و بعد از دو سال تلاش علمی منتشر شده است. نام کتاب با الهام از تعبیر امام(ره) در خطاب به متولی فقید مدرسه علمیه مروی، آیت‌الله مهدوی کنی انتخاب شده است. در این اثر ضمن معرفی مفاخر مدرسه مروی، به معرفی مفاخر مدرسه سپهسالار قدیم هم پرداخته شده است.

در این کتاب، دوره تولیت هر یک از متولیان مشهور و صاحب‌نام بیان و معرفی شده و شرایط سیاسی و اجتماعی هر دوره هم تبیین شده است. 

یادآور می‌شود، مراسم سالگرد ارتحال آیت‌الله مهدوی کنی، شنبه، اول آبان‌ماه بعد از نماز مغرب و عشاء در دانشگاه امام صادق(ع) برگزار خواهد شد.