آرایه در تلاوت چیست / گوش دادن‌ها باید هدفمند و جهت‌دار باشند
محمد کاکاوند با توضیح «آرایه در تلاوت» بر شنیدن هدفمند و جهت‌دار تأکید کرد.
به گزارش ایکنا از خوزستان، محمد کاکاوند، قاری و مدرس قرآن کریم در برنامه جمعه‌شب‌های مؤسسه قرآنی امام رضا(ع) اهواز که شب گذشته 30 مهرماه از فضای مجازی پخش شد، با اشاره به «آرایه‌ها در تلاوت»، گفت: فارابی در مورد آرایه‌ها در کتاب موسیقی کبیر توضیح می‌دهد و در مورد لحن می‌گوید لحن دارای دو حالت کیفی است که اول حالت وجود ضروری لحن و دوم وجود افضل لحن است.
وی ادامه داد: وجود ضروری لحن به معنی اجرای فواصل درست و اجرای صحیح آهنگ است. خیلی از افراد وقتی ملودی را اجرا می‌کنند در حد وجود ضروری اجرا می‌کنند و در آن اندیشه و زیبایی خاصی وجود ندارد. هر عاملی که باعث تکثیر و تزیین آهنگ از حیث زیر و بم، الحاق سایر نغمات به اصل کار شود و نسبت به آنچه که اجرا می‌کنیم تمایز ایجاد کند، حالت افضل گفته می‌شود.
کاکاوند گفت: وقتی در مورد جلوه‌های موسیقایی صحبت می‌کنیم یادگیری نغمات از حیث کیفی و محتوای فنی به چند دسته تقسیم می‌شوند؛ دسته اول کلیات است که افراد با کلیه اطلاعاتی که در مورد یک ملودی باید داشته باشند آشنا می‌شوند و این موضوع بسیار مهم است چون یادگیری آن، کیفیت مراحل بعد را می‌سازد. مرتبه دوم سطح نغمات است که در آن افراد با ملودی‌هایی که در یک مقام اجرا می‌شود آشنا می‌شوند؛ این موضوع هم مهم است چون افراد باید براساس نغمات، تلاوت را طراحی کنند و خیلی‌ها هستند که به این سطح نمی‌رسند. بعضی از افراد به صورت گوشی فقط ملودی را یاد می‌گیرند و اسمش را نمی دانند که این اشتباه است. یادگیری اسم‌ها مهم است چون برای طراحی تلاوت به ما کمک و مسیر را برای ما مشخص می‌کنند.
این مدس قرآن کریم افزود: مرحله سوم، سطح مقامات است که افراد مفهوم مقام را به صورت علمی می‌آموزند؛ مقام‌خوانی دارای اصولی است که یکی از اصول آن که در موسیقی به آن «هیرارکی» می گویند، به معنای نظم و ترتیب نغمات است؛ هیرارکی قانونی است که باعث می‌شود نغمات براساس آن پشت سر هم اجرا شوند. سطح چهارم سطح درجات است. یعنی نغمه چه ماهیت صوتی دارد و در کجای مقام خوانده می‌شود. در فرآیند طراحی تلاوت مدلاسیون وجود دارد که با آن مشخص می‌شود ترتیب اجرا چگونه است؟ طراحی در تلاوت باید براساس ضوابط صوتی طراحی شود تا مهارت‌های صوتی افراد بروز داده شود و افراد احساسات واقعی خود را در کار ارائه کنند و یک اثر سالم را ارائه دهند.
وی بیان کرد: جلوات یا جلوه‌ها سطح آخر است. افراد باید قطعات مختلف را بشنوند و در این زمینه شنیدن باید موضوع‌محور باشد. در ماشین نشستن و قرآن گوش دادن بار آموزشی ندارد. گوش دادن‌ها باید هدفمند و جهت‌دار باشند. افراد وقتی یک تلاوت را یاد می‌گیرند و می‌خوانند که با گوش دادن هدفمند چیزی را یاد گرفته باشند.
کاکاوند با بیان اینکه بین تمرکز و دقت در مراحل یادگیری تفاوت وجود دارد، افزود: توجه، تمرکز، دقت، تسلط و مهارت مراحل یادگیری هستند که باید در نحوه شنیدن اتفاق بیفتند.
این مدرس قرآن کریم اظهار کرد: آرایه‌ها یا جلوات دو دسته هستند؛ آرایه‌های نغمه‌محور و مایه‌محور. هر چیزی باعث شود که آهنگ از حالت سادگی خارج و زیباتر شود، در قسمت آرایه‌های نغمه‌محور است. از تحریر، تنغیم، اکسان، تکنیک‌های تأثیرگذار روی آهنگ و ... در این قسمت صحبت می‌شود.
وی ادامه داد: آرایه مایه‌محور دارای سه بخش است؛ اول شکل صوت و ساختاری که برای صدا استفاده می شود. دوم در نظر گرفتن فرمول خاص برای اجرای ملودی؛ یعنی فکر کردن برای زیباتر کردن آهنگ همان فرمول خاص است و قسمت سوم این آرایه جایگاه درجات صدا است.
کاکاوند اضافه کرد: اجرای همه مراحل اشاره‌شده نیازمند تربیت تخصصی صدا است. صدا باید انعطاف داشته باشد و خیلی از افراد نمی‌توانند این کارها را انجام دهند و در حد وجود ضروری آهنگ را اجرا می‌کنند.
این مدرس قرآن کریم گفت: اندیشه‌های موسیقایی تفاوت در قرائت قاریان را ایجاد می‌کند، تلاوت را زیبا می‌کند و به تلاوت مدل می‌دهد. در این میان باید مایه تلاوت و ارائه‌ها قوی شود تا حس هم قوی شود چراکه حس گرفتنی نیست بلکه ایجادکردنی است.
انتهای پیام
