رونمایی نخستین قرآن با خط معلی/ بازدید خوب و خرید ناخوب! + صوت و عکس

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ سی‌وپنجمین نمایشگاه ملی صنایع دستی همراه با پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی تهران در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار شد و به ایستگاه پایانی خود رسید. هرچند این نمایشگاه در شرایط کرونایی برگزار شد اما با استقبال خوب تولیدکنندگان صنایع دستی، فعالان عرصه گردشگری و مردم روبرو بود.

صنایع دستی از جمله تولیدات کشور ما است که به سبب قدمت طولانی کشور و حضور اقوام مختلف در جای‌جای جغرافیای ایران، در آن حرف‌های بسیاری برای گفتن داریم؛ از همین رو نیازمند توجه ویژه به این عرصه است. همچنین حمایت‌های بی‌دریغ مسئولین امر را طلب می‌کند تا صدای هنرمندان و صنعتگران را بشنوند و مشکلات موجود در این راه را یکی پس از دیگری برطرف کنند.

از جمله نکات مورد توجه این دوره که برای اولین بار به این نمایشگاه اضافه شده است، افزودن سالنی مخصوص به هنرمندان ممتاز بود که دارای نشان درجه یک و دو هنری هستند. توجه به این مورد از اتفاقات نیکویی است که تاثیرات مثبت فراوانی به همراه دارد خاصه اینکه مردم، هنرمندان درجه یک سراسر کشور را از نزدیک می‌شناسند و با آثار آنها بیشتر آشنا می‌شوند.

اگر پای درد دل فعالین این عرصه که بنشینیم صحبت‌های بسیاری برای گفتن دارند و از بسیاری موارد من‌جمله روند بروکراتیک مجوز برای کار در این حوزه گله‌مندند. گلایه‌هایی که به گوش وزیر جدید هم رسیده و وی نیز از وجود این مشکلات گلایه‌مند و خواهان از میان برداشتن این روند است.

ایکنا در این نمایشگاه در گفت‌وگوهایی با مسئولین و هنرمندان و فعالان این عرصه در رابطه با سی‌وپنجمین نمایشگاه ملی صنایع دستی، مشکلات و دغدغه‌ها آنها را جویا شده است.

تلاش برای توانمندسازی بخش خصوصی

 سید حسین علوی، مدیرکل دفتر بازاریابی و تجاری‌سازی صنایع دستی گفت: صنایع‌ دستی گره‌های مختلفی را در خود دارد که یکی از مهم‌ترین آنها فروش است. ما همچنان داریم با روش‌های سنتی محصولات را می‌فروشیم و باید این نحوه فروش اصلاح شود. در دوره‌ای که کالاها به صورت مجازی فروخته می‌شود نباید آنها را صرفاً به صورت مغازه‌ای فروخت. احتیاج است که فروش به سمت فضای کسب و کارهای اینترنتی و استارت‌آپی رود. کسانی بیایند و تولید را متصل به فروش کنند و تسهیل‌کننده باشند و ما در حال تجهیز و کمک به مجموعه‌های از این دست هستیم که در دو ماه آینده خبرهایی در این زمینه خواهیم شنید.

وی ادامه داد: مطابق با قانون حمایت از هنرمندان و فعالان و صنعتگران صنایع دستی مصوب سال 1396، معاونت صنایع دستی موظف بوده تا صدور مجوز فروشگاه‌ها، خانه‌های صنایع دستی و حراجی‌ها را صادر کند و صدور این مجوزها از اتحادیه گرفته شود. چهارسال پیش این قانون تصویب شده است اما هیچ مجوزی صادر نشده و همچنان اتحادیه‌ها درحال کار هستند.

وی در رابطه با اختصاص دادن سالنی به نام‌آوران حوزه صنایع دستی بیان کرد: دارندگان نشان درجه یک و دو هنری توقع به جایی دارند؛ که وقتی قرار است نمایشگاهی برگزار شود ما باید جلوی آنها فرش قرمز پهن کنیم. این حرف درستی هم هست و ما این قشر از هنرمندان را فراموش کردیم. حضور این هنرمندان در طول سی‌وپنج دوره تاریخ برگزاری نمایشگاه صنایع دستی برای اولین بار است و اینکه یک سالن تدارک دیده شده به این معنا است که نگاه‌ها به سمت نخبگان چرخیده است و درحال تشکیل شورای مشورتی از این هنرمندان هستیم تا از نقطه نظرات آنها استفاده کنیم.

علوی مشکلات اصلی حوزه صنایع دستی را اینگونه بیان کرد:‌ اولین مشکل؛ بیمه و فاصله میان تولید و فروش و مواد اولیه است. در بخش مواد اولیه، تولیدکنندگان بعضاً با نبود مواد اولیه مواجه هستند و ناچار به خرید از بازار آزاد هستند. ما باید همانطور که از منابع ملی به کارخانه خودروساز فولاد می‌دهیم باید به تولیدکننده صنایع دستی هم که ارزش افزوده سنگین به بازار ایران وارد می‌کند در تهیه مواد اولیه باید کمک کنیم. در حال رایزنی در این زمینه هستیم و امیدواریم این مشکل را حل کنیم.

وی افزود: درحال حاضر اولویت ما فعالسازی بخش خصوصی است. اگر ما بتوانیم بخش خصوصی توانمند را فعال کنیم اتفاق بزرگی رخ داده است. قطعاً هرکار بزرگی می‌تواند نقایصی نیز داشته باشد که بعداً با بیان آنها اشکالات را برطرف می‌کنیم. البته باید این نکته را متذکر شوم که بخش خصوصی به معنای خصوصی‌سازی نیست. باید از تولید و اقتصاد مانع‌زدایی شود و بخش خصوصی را توانمند کنیم تا کار کند و به جای اینکه بار او باشیم یار او باشیم.

وی در رابطه با مشکلات ارزی در بخش صادرات بیان کرد: برخی کشورها مثل آمریکا صنایع دستی ما را به شکل ددمنشانه‌ای تحریم کردند اما همه جای جهان که آمریکا نیست. مشکل دیگری در جابه‌جایی‌های پولی داشتیم؛ ما در این زمینه به توانمندسازی‌ در بخش‌های دولتی و خصوصی کمک کردیم که بخش زیادی از این مشکلات حل شده است. امروز ما مشکلی در بخش جابه‌جایی ارزی نداریم و هر صادرکننده‌ای که در این زمینه مشکلی دارد به سراغ من بیاید. ما به فضل الهی مشکلی به اسم تحریم در جابه‌جایی ارزی خودمان نداریم و این جزو دستاوردهای مهم اداره کل بازاریابی و تجاری‌سازی صنایع دستی است. ما یک مجموعه توانمندی را فعال کردیم و مشکل تحریم ارزی در بخش صنایع دستی را برطرف کردیم.

علوی ادامه داد: تحریمی که اتفاق افتاده از جهتی نعمت است. وقتی قیمت ارز افزایش پیدا می‌کند؛ تولید داخلی همه آن سود است. وقتی که وارد به حوزه صادرات شد و ارزی شد همه آن سود می‌شود. وقتی که بیرون از کشور می‌رود همه آن سود می‌شود. من مطمئنم کالای صادراتی صنایع دستی ما، حداقل اگر به دویست، سیصد و چهارصد درصد نرسد؛ صد درصد سود برای تولیدکننده است.

وی خاطر نشان کرد: صنایع دستی نان مردم نیست که اگر برای مثال از چهار هزارتومان به چهارده هزارتومان رسید مردم نگران شوند؛ نه. بخشی از صنایع دستی کالای هنری و بخشی از آن کالای کاربردی است. بخش کاربردی آن باید کنترل قیمت شود نه بخش‌هایی که ارزش‌های فاخر هنری دارد.

در ادامه این نمایشگاه به غرفه شهر قم، شهر ملی انگشتر رفتیم پیرامون این هنر گفت‌وگو کردیم. محمد فراهانی کارشناس ارشد زمین‌شناسی اقتصادی و مدیر مجموعه یاقوت کبیر که حدود ده سال است در استان قم در حوزه تولید صنایع دستی در رشته‌های گوهر سنگ و زیورآلات فعالیت می‌کند.

دست‌ساز و فاخر

وی در رابطه با چرایی انتخاب استان قم به عنوان شهر ملی انگشتر بیان کرد:‌ قدمتی که استان قم در بحث انگشتر دارد با توجه به آثار باستانی که در تپه «قلی درویش» کشف شده به هشت هزار سال قبل می‌رسد که آثاری از انگشترهایی با سفال و سنگ بوده است. با توجه به اینکه قم یک شهر مذهبی است و زائر و توریست اسلامی بسیاری دارد؛ انگشتر به عنوان یک سوغات مورد توجه قرار می‌گرفته است. از همین روی باعث شده سازنده‌های زیادی در این صنعت در شهر قم حضور داشت باشند. تفاوت قم با مشهد که همه فکر می‌کنند شهر مشهد تولیدکننده انگشتر است در این است که انگشترهای قم دست‌ساز و فاخر هستند و این مزیت است که باعث شد شهر قم به عنوان شهر ملی انگشتر مورد توجه قرار بگیرد.

وی ادامه داد: در حال حاضر حدود 1200 کارگاه انگشتر و زیورآلات و چهارصد کارگاه تراش گوهر سنگ و سنگ‌های قیمتی در استان قم داریم که به همت وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در حال احداث «شهر عقیق» در اول اتوبان قم-تهران هستیم. این مکان یک مجموعه تخصصی در حوزه ساخت زیورآلات است که تمام تولیدکنندگان بتوانند در آنجا حضور داشته باشند تا این منطقه به عنوان مرجع باشد.

وی در رابطه با وضعیت این دوره نمایشگاه بیان کرد: دو سال به خاطر وضعیت کرونا متاسفانه شرایط خوبی نداشتیم و نمایشگاه تعطیل بوده است. این دوره بعد از تعطیلات کرونا است ولی باز هم به خاطر شرایط کرونایی آن استقبالی که انتظار می‌رفت وجود نداشت اما در مجموع نسبت به زحماتی که کشیده شده خوب بوده است.

خیریه‌ای که صنایع دستی تولید می‌کند

در ادامه بازدید از این نمایشگاه به سراغ غرفه‌ای متفاوت رفتیم که بنیان آن خیریه‌ای تحت عنوان «عترت بوتراب» است که در کنار کمک به ایتام و زنان سرپرست، به تولید و توانمندسازی اعضاء خود در حوزه صنایع دستی رو آورده و تولید محصولات مختلف صنایع دستی می‌کند و در این دوره از نمایشگاه محصولات خود را نیز عرضه می‌کند.

علی‌اصغر جوانشیر مدیرعامل این مؤسسه در گفت‌وگوبا ایکنا بیان کرد:‌ این خیریه هفت هزار و پانصد کودک یتیم و چهارهزار و سیصد و پنجاه مادر را در هفت استان محروم کشور حمایت می‌کند. در 1250 روستا از هرمزگان گرفته تا آذربایجان غربی حضور داریم. در این نمایشگاه  آثار صنایع دستی 27 نفر از این فرزندان را عرضه می‌کنیم که این را می‌توانیم تعمیم بدهیم به هزار تا دو هزار نفر. ما یک خیریه را به مرکزی برای تولید صنایع دستی تبدیل کردیم تا افراد روی پای خود به ایستند و دیگر به ما و کمیته امداد احتیاجی نداشته باشند.

وی ادامه داد: ما فرزندانی از بهزیستی داریم که خطاط، نقاش و داستان‌نویس هستند که آثار قابل توجهی را تولید می‌کنند. بقیه مؤسسات هم می‌توانند از طریق توانمندسازی افراد تحت پوشش خود این کارها را انجام بدهند هزاران نفر را برای تولید و کار پرورش بدهند که در آینده نیز مشکل استخدام و کار نداشته باشند.

جوانشیر در رابطه با صنایع دستی عرضه شده توسط افراد تحت پوشش این خیریه بیان کرد: صنایعی از قبیل گوهرتراشی، قالیبافی، گبه‌بافی، گلیم‌بافی، گیوه‌بافی، چرم‌دوزی، نمددوزی، زیورآلات سنتی، زنجیره‌دوزی، گلابتون‌دوزی و ملیله‌دوزی، کفش‌دوزی، قلم‌زنی روی مس، طراحی و نقاشی، تولید چاقو و لوازم آشپزخانه، محصول مادران فداکار «بوتراب» است که جهت عرضه و فروش در غرفه «توانمندی‌های صنایع دستی بانوان هنرمند» موجود است.

وی افزود: این خیریه در سی‌وپنجمین نمایشگاه ملی صنایع دستی، از قرآن دستنویس نفیسی رونمایی کرد که توسط امیری طراح و نویسنده بین‌المللی نوشته شد. وی راهبر شغلی فرزندان ما در کهگیلویه و بویراحمد هستند که با آموزش هنرهای مختلف به افراد تحت پوشش مؤسسه، سبب توانمندسازی این افراد در جهت اشتغال اشتغال و درآمد می‌شوند.

سیده هانیه صدریان در رابطه با این خیریه بیان کرد: این خیریه هشت سال پیش توسط پدرم تاسیس شد. در حال حاضر بیشتر دنبال این هستیم تا افراد تحت پوشش به درجه‌ای از توانایی برسند تا از امرار معاش خود را تامین کنند. در این نمایشگاه بیشتر مادران ایتام حضور دارند و با توجه به هنرهایی که دارند، آثار هنری تولید شده خود را به نمایش گذاشته‌اند. ما کارگاه‌هایی را در مؤسسه داریم تا افراد آموزش‌ هنری ببینند و به نوعی به خود کفایی برسند. این اولین باری است که در این نمایشگاه شرکت کردیم و امیدواریم که یک نمایشگاه دائمی در همه استان‌هایی که تحت پوشش هستند داشته باشیم تا محصولات هنری را عرضه کنیم.

رونمایی نخستین قرآن با خط معلی

در ادامه با سید ولی‌الله امیری کاتب قرآن نفیس گفت‌وگویی پیرامون این اثر ارزشمند انجام دادیم.

وی که دارای کارشناسی ارشد صنایع دستی، دکترای طراحی و تولید و کاتب قرآن نفیسی است که در سی‌وپنجمین نمایشگاه ملی صنایع دستی رونمایی شده در رابطه با این اثر بیان کرد:‌ قبل از این کار، قرآن را به شیوه‌ها و تکنیک‌ها مختلف کتابت کردم که اولین آن را ابتدا ثبت ملی و بعد تحت عنوان بلندترین قرآن طوماری جهان ثبت جهانی کردم. بعد از آن قرآن حاشیه با معرق سوختِ پوست ذرت و سوخت گندم با خط‌های مختلف ریحان، نسخ و ثلث نوشتم. امسال قرآنی به خط معلی با حاشیه تذهیب آبرنگ، گواش و مدادرنگی کتابت کردم. این قرآن نخستین قرآنی است که با خط معلی کتابت شده که امسال رونمایی شد. مدت زمان کتابت این قرآن یک سال و چهار ماه زمان برد.

وی ادامه داد: من بعد از کتابت این قرآن، آن را به موسسه خیریه «عترت بوتراب» هدیه دادم. قرار است که این قرآن را به صورت هدیه به موزه یا برای فروش گذاشته شود و درصدی از فروش این قرآن نفیس برای اشتغال‌زایی هزینه شود.

امیری در رابطه با این دوره از نمایشگاه بیان کرد: صنایع دستی باید در معرض نمایش گذاشته شود تا هنرمند دیده و شناخته شود. نمایشگاه صنایع دستی محلی برای عرضه و نمایش هویت همه اقوام ایران است و این می‌طلبد تا با برپایی و برگزاری نمایشگاه‌هایی از این دست هویت هرقوم دیده شود. باید هنرهای اسلامی در بین جوامع هنری و علاقه‌مندان از طریقه آموزش، تولید و عرضه در نمایشگاه‌ها تقویت شود وجای هنرهای اسلامی خالی است و باید به آن بیشتر توجه کرد.

استقبال زیاد و خرید بسیار کم!

در ادامه با حضور در غرفه خوزستان و گفت‌وگو با هنرمندان این ناحیه؛ در رابطه با «چوقا» لباس محلی مردان ایل بختیاری صحبت کردیم. فاطمه چراغی بافنده «چوقای کرسی باف» در رابطه با «چوقا» گفت: مردان بختیاری بیشتر در مراسمات شادی از «چوقا» استفاده می‌کنند و به خاطر طبیعی بودن الیاف این لباس در زمستان گرما را حفظ می‌کند و در تابستان سبب خنکی می‌شود.

وی ادامه داد: چوقا از نخ پنبه و پشم درست می‌شود که دار آن خوابیده روی زمین است که بسیار ظریف است. طرح‌های روی چوقا از زیگورات چغازنبیل گرفته شده و نمای از خیر و شر است و بیشتر رنگ سفیدی در چوقا به کار می‌رود نشان این است که بر سیاهی غلبه کرده و نمادی از روشنایی است.

وی در رابطه با صنایع دستی ایل بختیاری بیان کرد: گلیم‌بافی، چوقابافی، قالی‌بافی، گبه، خورجین و... داریم. شهر اندیکا نیز به عنوان شهر ملی دستبافته‌ای عشایر ثبت شده است. من نیز چهار بار نشان ملی چوقابافی دریافت کردم.

وی در رابطه با این دوره از نمایشگاه بیان کرد: بعد از کرونا اولین بار است که در نمایشگاه شرکت می‌کنم. استقبال از نمایشگاه خوب بوده ولی خرید بسیار پایین است. از مسئولین انتظار حمایت از تولیدکنندگان دارم که وام‌های کم‌بهره و جایگاهی را ارائه دهند تا بتوانیم دستبافته‌هایمان را به صورت مرتب بفروشیم. نمایشگاه‌های مجازی گذاشته شده اما متاسفانه استقبال آنچنانی از آن نشده است.

گزارش از سجاد محمدیان