بهره‌مندی از سیره امام باقر(ع) در تاریخ ادبیات فارسی

محمد غفوری‌نژاد، دانشیار گروه شیعه‌شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب، در گفت‌وگو با ایکنا از قم، با بیان اینکه امام باقر(ع) میان ائمه دارای ویژگی منحصر به فردی است، اظهار کرد: ایشان از سوی پدر و همچنین مادر علوی هستند و مادر امام باقر(ع) دختر امام حسن مجتبی(ع) بودند.

وی ادامه داد: حضرت در خردسالی در حادثه کربلا حضور داشتند و در دوران درگیری میان بنی‌امیه و آل‌زبیر جوانی خود را سپری و مشاهده کردند که پدر بزرگوارشان امام سجاد(ع) بدون اینکه خود را درگیر مسایل سیاسی و نظامی کنند، به تربیت دینی و علمی می‌پرداختند.

استاد دانشگاه با اشاره به اینکه امام باقر(ع) نه تنها میان شیعیان بلکه بین عالمان اهل سنت نیز به عنوان عالم بزرگوار و راوی مورد اعتماد مطرح است، ابراز کرد: در آثار اصلی حدیث اهل سنت از جمله موطا ابن مالک، مسند ابن حنبل و الرساله شافعی فرمایشات امام باقر(ع) مطرح شده، همچنین در کتب صوفیان اهل سنت فرمایشات حضرت به‌طور مکرر نقل شده است.

وی با اشاره به اینکه تذکرة الاولیا عطار با ذکر امام صادق(ع) آغاز می‌شود و با سخن از سیره امام باقر(ع) خاتمه می‌یابد، ابراز کرد: طبری عالم بزرگ اهل سنت در اواخر قرن سه و اوایل قرن چهار در تاریخ و تفسیرش به وفور از سخنان حضرت باقر(ع) استفاده کرده است.

سیره امام باقر(ع)

غفور‌ی‌نژاد در خصوص سیره این امام بزرگوار افزود: همان‌گونه که در منابع حدیثی شیعه از جمله کافی کلینی آمده این امام نسبت به پوشیدن لباس خوب و خوردن غذای لذیذ از خود و خانواده‌شان دریغ نمی‌کردند. در دوره‌ای که زهد و تصوف نزد افرادی بسیار مهم بود و برخی از عالمان اهل سنت با زندگی زاهدانه نزد مردم جایگاه کسب می‌کردند اما امام باقر(ع) این شیوه را پیش نگرفتند و خود و خانواده‌شان را از این نعمت محروم نکردند.

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب گفت: ذهبی از علمای اهل سنت در خصوص امام باقر(ع) می‌گوید که ایشان دانش و رفتار صحیح را در یک جا جمع کرده بود و در گرمای حجاز برای کسب روزی همراه با خدمتکارانش تلاش می‌کرد و انگیزه خود را اطاعت از خدا و بی‌نیازی از مردم عنوان می‌کرد.

مدیر گروه اسلام و ادیان پژوهشکده بین‌المللی امام رضا(ع) اظهار کرد: در سیره آن حضرت آمده که محمد بن منکدر امام را در حالیکه با خستگی مشغول انجام کاری در مزرعه بودند، مشاهده و به ایشان اعتراض کرد که آیا درست است که مرد شریفی مانند شما در این گرمای طاقت‌فرسا برای طلب مال دنیا خود را آزار دهد و اگر مرگ شما در این حال فرا برسد چه می‌کنید؟ که حضرت پاسخ داد اگر مرگ من در این حال فرا برسد، مشغول عبادت و انجام وظیفه از دنیا رفته‌ام و عین اطاعت خداوند است و من در حال کسب روزی حلال هستم تا محتاج دیگران نباشم.

غفوری‌نژاد گفت: ابن عساکر و ابن قتیبه نوشته‌اند که با اینکه امام باقر(ع) از بیماری فرزندش غمگین بود زمانیکه فرزندش از دنیا رفت صبر پیشه کرد.

5 نصیحت کلیدی از امام باقر(ع)

دانشیار گروه شیعه‌شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب ابراز کرد: در سیره اخلاقی امام باقر(ع) چند نکته وجود دارد که نیاز ما در این روزهاست که نخست حلم امام است که نقل شده فردی مسیحی با کینه‌ای که از امام داشت به ایشان توهین کرد و نسبت به مادر بزرگوار این حضرت عنوان بدزبان را داد و این امام فرمود اگر نسبت‌هایی که به مادرم می‌دهی راست است که خدا از گناهش بگذرد و اگر نسبتی که به او می‌دهی دروغ است خدا از گناه تو بگذرد و مرد مسیحی زمانیکه این حلم و وقار را از حضرت دید مسلمان شد، این در حالی بود که این امام بزرگوار در جامعه، امام شیعیان بوده و جایگاه داشت و به دردسر انداختن مرد مسیحی برای‌ ایشان آسان بود اما ایشان به گونه‌ای دیگر رفتار کرده و وی را به خود جذب کردند.

غفوری‌نژاد اخلاق نیکو را در سیره حضرت بسیار برجسته عنوان کرد و یادآور شد: حضرت باقر(ع) می‌فرمود که اگر به تو خیانت کردند تو خیانت نکن، اگر تو را تکذیب کردند خشمگین مشو و اگر مدحت کردند شاد مشو و اگر سرزنشت کردند بی‌تابی مکن که این‌ها پنج نصیحت کلیدی است که می‌تواند به حیات طیبه در انسان کمک کند.

گفت‌وگو از الهام حلاجیان