نوشتن برای کودک سخت اما شیرین است

حجت‌الاسلام مرتضی دانشمند بیش از سه دهه در حوزه ادبیات کودک و نوجوان فعالیت دارد؛ وی مؤلف آثار گوناگون ادبیات دینی برای کودکان و نوجوانان همچون «فرشته‌ای در زمین»، «نوجوانان می‌پرسند»، «پاسخ به پرسش‌های مذهبی نوجوانان»، «از نزدیکانت آغاز کن»، «دعای گنجشک‌ها»، «امیران کوچک»، «پرسش‌های امروز جوانان»، «کودکی که با پیامبر سخن گفت»، «خواب عجیب پیامبر(ص)»، «زنان سپیدپوش: چهارده حکایت از زندگانی حضرت فاطمه زهرا(س)» و دیدار با آقای مهربان که شامل مباحثی همچون فلسفه و آداب زیارت است.

این پژوهشگر قرآنی همچنین داستان‌هایی را با محوریت احکام اسلامی برای کودکان در شش جلد مختلف با عنوان مجموعه قصه‌های احکام برای کودکان نگاشته است؛ «به باغ نماز خوش آمدید»، «نمازهای کلاغی»، «روزی که ماه دلش گرفت»، «ملاقات با شیر(تقلید، تیمم، غسل)»، «جایزه پدر بزرگ(وضو، طهارت،نجاست)»، از طلا به طوطی (پوشش، قسم، وقف و...) عناوین این مجموعه شش جلدی است که برای نخستین بار در سال 97 توسط به نشر در قطع خشتی به چاپ رسید و در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفت؛ به بهانه روز ادبیات کودک و نوجوان خبرنگار ایکنا از قم گفت‌وگویی با این نویسنده و شاعر کودک و نوجوان انجام داده است که مشروح آن در ادامه از نظر می‌گذرد:

حجت‌الاسلام دانشمند با بیان اینکه ادبیات دینی یا آیینی کودک و نوجوان، قصه، شعر یا گونه‌های دیگر ادبیات است که یکی از اهداف عالی یا آلی(ابزاری) دین را باید تبیین کند، اظهار کرد: دین شامل سه محور اصلی باورها، اعتقاد به جهان هستی و عقاید، اخلاق و آداب و معاشرت و دستورالعمل‌ها و احکام‌‎هاست؛ ادبیات دینی کودک گونه‌ای از ادبیات است که بتواند یکی از سه اهداف اصلی دین را در قلمروی باورها و عقاید، اخلاق و آداب معاشرت و دستورالعمل‌ها و احکام تبیین کند.

وی با اشاره به تفاوت بین ادبیات کودک و نوجوان و جوان با رده سنی بزرگسال، بیان کرد: در اشعار و قصص کودک و نوجوان باید واژگانی به کار گرفته شود که به دنیای ملموس و محسوس کودکانه تعلق داشته باشد و مفاهیم به کار گرفته شده در ادبیات کودک با حواس پنج‌گانه انسان ارتباط نزدیک‌تری دارد، زیرا در این صورت با دنیای کودکانه تناسب پیدا می‌کند.

دانشمند اظهار کرد: طول جملات در داستان‌ و مصراع‌های شعرهای کودکانه باید کوتاه و به اندازه نفس کشیدن کودک باشد، همچنین بهره‌مندی از آرایه‌های ادبی قابل فهم برای کودک و بیان شیوا و آهنگین حتی در داستان‌های کودکانه نیز جذابیت مطالب را دوچندان می‌کند.

وی تصریح کرد: در عرصه ادبیات کودک و نوجوان کارهایی شده است، اما در سال‌های اخیر و با توجه به وضعیت اقتصادی کشورمان، تولیدات کمتری در این حوزه بوده است و همچنین از نظر کیفی نیز تا ایده‌آل‌های حوزه ادبیات آیینی و دینی کودک و نوجوان فاصله داریم.

دانشمند با بیان اینکه تخصص، تجربه و استعداد لازمه نویسندگی به ویژه برای کودکان است، تصریح کرد: قصه‌گویی و شعرخوانی برای کودکان و نوجوانان سخت اما شیرین است و این امر برای کسی که تخصص یا استعداد کافی نداشته باشد، محال و غیرممکن به نظر می‌رسد.

دانشمند با بیان اینکه بیش از 30 سال از فعالیتم در عرصه شعر و ادبیات دینی کودک و نوجوان می‌گذرد، یادآور شد: مجلات ویژه کودک نوجوان از جمله «سلام بچه‌ها»، «پوپک» و «سنجاقک» سابقه دیرینه‌ای دارند و هنوز نویسندگان خوش ذوقی در این نشریه‌ها فعالیت می‌کنند.

گفت‌وگو از محدثه نعیمی فرد