«لیلةالرغائب» به معنای با اشتیاق رفتن به‌سوی پروردگار است

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری، مفسر قرآن و صاحب تفسیر مشکاة، امروز 6 بهمن‌ماه در نشستی با موضوع «شب لیلة‌الرغائب چه شبی است؟» که به صورت مجازی برگزار شد، اظهار کرد: آیه شریفه 90 در سوره انبیاء به خواسته و دعایی که زکریا با خداوند داشته است، اشاره دارد. خداوند در این آیه می‌فرماید که ما دعای زکریا را اجابت کردیم و یحیی را به او هدیه دادیم و این فرزند از همان زنی به او داده شد که نازا بود، چون خاندان زکریا ما را با دو انگیزه رغبت و رهبت می‌خواندند و عبادت می‌کردند.

وی ادامه داد: واژه «رهبت» در اینجا به معنای خوف و «رغبت» هم به معنای میل و کشش است و دلیل برآورده شدن این دعای زکریا هم این بود که خاندان او پیشتازان در خیر بودند و بر همین اساس خداوند دعای آنها را مستجاب کرد.

این مفسر قرآن کریم بیان کرد: در واقع هنگامی‌که انسان خدا را می‌خواند آنگاه که محو جمال، رحمت، عظمت، صفات و الطاف الهی می‌شود، بی‌اختیار دامن از دست می‌دهد و مشتاقانه به سوی حضرت پروردگار حرکت می‌کند و با اشتیاق فراوانی او را می‌خواند که این حالت، همان حالت رغبتی است که خداوند در این آیه به آن اشاره دارد.

انصاری تصریح کرد: اما زمانی‌که انسان خود را با آن کاستی‌ها، کوتاهی‌ها و ضعف‌ها می‌بیند ناگهان خوف و دل‌نگرانی وجود او را فرا می‌گیرد و با خود می‌گوید که من چگونه می‌توانم خدا را بخوانم؟ که این حالت همان حالت رهبتی است که خداوند در آیه 90 سوره مبارکه انبیاء آورده است.

وی گفت: از این‌رو خاندان زکریا هر دو حالت رهبت و رغبت را در برابر پروردگار داشتند، زیرا هم خداوند را می‌دیدند و مشتاقانه به سوی او می‌رفتند و او را می‌خواندند و هم خود را می‌دیدند و حالت خوفی در وجود آنها شکل می‌گرفت.

صاحب تفسیر مشکاة اظهار کرد: اما خداوند درباره سومین ویژگی خاندان زکریا در ادامه این آیه می‌فرماید که ویژگی دیگری که خاندان زکریا داشتند این بود که در نهایت خشوع و فروتنی در پیشگاه ما حاضر بودند و لذا باید به چنین موهبت بزرگی دست پیدا کنند.

«لیلةالرغائب» به چه معناست؟

انصاری در بخش دیگری از این نشست به شب لیلة‌الرغائب اشاره کرد و گفت: رغائب جمع رغیبه است و از ماده رغبت می‌آید، این نام هیچ ربطی به آرزو ندارد و این در حالی است که به غلط نام آرزوها برای چنین شبی انتخاب شده که یک کار عوامانه‌ای است. «لیلة‌الرغائب» شب رغبت و به معنای با اشتیاق و میل رفتن به سوی پروردگار است، یعنی شبی که خداوند درب‌های لطف و رحمت خود را برای بندگانش گشوده است و به جا نیست که انسان‌ها در چنین شبی با خوف و رهبت خداوند را بخوانند و به خود نگاه کنند.

وی اظهار کرد: شب لیلة‌الرغائب، شب نگاه کردن به خود نیست، بلکه شب نگاه کردن به خداوند است و همواره در این شب جلوه‌های رحمت، لطف، عشق، مهر، صفا و محبت خداوند آنچنان آسمان، زمین و آفرینش را فرا گرفته است که هیچکس در این شب نباید به خودش نگاه کند و با خود بگوید که من چه کسی هستم؟ آیا در حدی هستم که به درگاه خداوند بیایم یا نیایم؟ و آیا درب رحمت و لطف خداوند به روی من باز است یا خیر؟

این مفسر قرآن بیان کرد: این شب، شبی است که هر فرد و هر آلوده‌دامنی باید همانند اولیای خدا با حالت مشتاقانه‌ای و با تمام انگیزه به سوی حضرت پروردگار روی آورد و امیدوار باشد که خداوند در این شب بزرگ درب را برای همه بندگانش به صورت یکسان گشوده است.

انصاری تصریح کرد: در این شب تمام میل‌ها و انگیزه‌ها برای رسیدن به آغوش رحمت و لطف حضرت پرودگار در دل بندگان ایجاد می‌شود و بالاخره طلیعه‌ای است برای ماهی که خداوند در شب و روز این ماه فرشتگان خود را می‌فرستد تا ببیند کدام‌یک از بندگانش می‌خواهد با خداوند آشتی دوباره‌ای کند.

وی تأکید کرد: به همین دلیل مهم‌ترین ذکری که در ماه رجب توصیه شده، ذکر«استغفرالله ربّی و اتوبُ اِلَیه» به معنای بازگشت به رحمت خداوند و آمدن به آغوش الهی و سایه رحمت خداوند را بر سر خود طلب کردن است.