تغییر ذائقه مخاطبان؛ دلیل کاهش استقبال از جلسات قرآن

مصطفی حاجی‌حسنی‌ کارگر، قاری بین‌المللی قرآن کریم، متولد سال ۱۳۶۳ از مشهد است که از ۶ سالگی قرآن را شروع کرده و از حضور هاشم روغنی، جواد پرده‌شناسی و مرحوم محمدعلی اوحدی که از جمله اساتید قرآنی هستند، بهره‌مند شده است.

وی با توانمندی و علاقه به اداره جلسات قرآن توانست از سال ۷۵ اولین جلسه‌های قرآن خود را در منزل پدری آغاز کند و هم اکنون نیز سرپرستی گروه قرآنی و همخوانی «انوار المصطفی العالمیه» را برعهده دارد. این گروه حدود یک سال است که فعالیت می‌کند و تاکنون اجراهای مختلفی در کشور از جمله در برنامه «محفل» شبکه سه سیما داشته است و در چهل‌ودومین مسابقات بین‌المللی قرآن کریم در مشهد نیز حضور یافت. در خصوص مسیر قرآنی، حضور در مسابقات قرآن و همچنین جلسات قرآن، گفت‌وگویی با این قاری بین‌المللی قرآن داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانیم:

درخصوص  روش‌های نوین قرآن‌آموزی، وضعیت حال حاضر سطح قاریان قرآن، رونق جلسات قرآنی و کاهش علاقه جوانان به قرآن، با مصطفی حاجی حسنی کارگر، قاری بین‌المللی، به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانیم:

ایکنا_ دیدگاه شما درخصوص وضعیت اکنون قاریان برجسته مشهد نسبت به دهه‌های گذشته چگونه است؟  

قاریان به لحاظ سطح قرآنی نسبت به دهه‌های گذشته رشد کرده‌اند. با بررسی دهه 70 قاریان در بحث‌های تجوید، لحن و صوت، اطلاعات کنونی را در دسترس نداشتند. سطح علمی قاریان در دهه‌های 80 و 90 به‌طور پیوسته افزایش یافته و در حال حاضر از دهه‌های قبل بالاتر است. اما در عین حال، رونق و شوق اولیه جلسات قرآنی کمرنگ شده است.  

ایکنا_ به‌نظر شما چه عواملی در کاهش محبوبیت جلسات قرآنی نقش دارند؟

دو دلیل اصلی برای این امر مطرح است که نخست، گسترش فضای مجازی که دسترسی به آموزش‌های آنلاین را آسان کرده و افراد را از حضور در جلسات حضوری بی‌نیاز می‌کند. دوم، روش‌های آموزشی سنتی اساتید است که با نیازهای زمانه همخوانی ندارد. بسیاری از اساتید تنها به دانش قرآنی خود اکتفا کرده و از علومی مانند روانشناسی در تدریس خود بهره نمی‌برند.

با استفاده از روش‌های نوین، کوتاه و فرمول‌بندی مطالب، حجم بسیاری از اطلاعات را در مدت زمان کوتاهی به شاگردان خود آموزش می‌دهم. برای نمونه قوانین و احکام تفخیم و ترقیق، را که در کتاب‌های سنتی در حجم بسیاری از صفحات ارائه می‌شود را در قالب یک جدول یک صفحه‌ای به شاگردان خود آموزش می‌دهم. این روش باعث می‌شود تا مطالب به‌طور کامل در ذهن شاگردان تثبیت شود. 

در حالی که روش‌های سنتی ممکن است به ۳۰۰ تا ۴۰۰ جلسه نیاز داشته باشد، من می‌توانم تمام این مطالب را در کمتر از 10 جلسه آموزش دهم. همچنین، شیوه‌ تدریس برخی اساتید در مشهد مورد انتقاد است و بسیاری از آن‌ها به شعار دادن اکتفا می‌کنند.  

یک قاری، به 10سال تمرین روزانه 10 ساعته برای تبدیل شدن به یک قاری خوب، نیاز دارد اما شاگردان من در مدت زمان کوتاه‌تر به موفقیت‌ها و رتبه‌های بالا رسیده‌اند. برخی اساتید هنوز از روش‌های قدیمی آموزش استفاده می‌کنند و با علوم جدید آشنایی ندارند. در حالی که بسیاری از شاگردان امروزی با علوم و تکنولوژی‌های جدید آشنا هستند و انتظار روش‌های آموزشی مدرن‌تر دارند.   

روش آموزشی نوین با روش‌های سنتی، تأثیرگذاری بیشتری بر آموزش سریع‌تر و مؤثرتر مطالب نیز دارند. با این حال، برخی از اساتید با استفاده از روش‌های نوین توانسته‌اند کلاس‌های پررونقی داشته باشند. 

ایکنا_ چگونه از یافته‌های علمی برای جذب دانش‌آموزان به قرآن استفاده می‌کنید؟ 

با توجه به پیشرفت‌های تکنولوژی و هوش مصنوعی، تلاش می‌کنم که با استفاده از هوش مصنوعی برای آموزش در کلاس قرآن استفاده کنم و پکیج‌های آموزشی جدیدی را برای تسهیل یادگیری قرآن و موسیقی نیز طراحی کنم. روش‌های آموزشی سنتی زمان‌بر هستند و با سبک زندگی مدرن همخوانی ندارند. 

قاریانی هستند که خیلی خوش‌خوان‌تر از دهه‌های قبل هستند، اما شور و شوق گذشته را ندارند. کاهش حوصله‌ مخاطبان برای شنیدن تلاوت‌های طولانی از دیگر عوامل کاهش محبوبیت جلسات قرآنی است که به سبب تغییر ذائقه‌ مخاطبان در عصر تکنولوژی لحاظ می‌شود. قاریان قرآن به لحاظ فنی در این موضوع رشد کرده‌اند، اما در عرصه جذب ضعیف شده‌اند.   

با توجه به عقب‌ماندگی آموزش قرآن با استفاده از رسانه‌ها و متدهای جدید، تشکیل کمیته‌ای متشکل از قاریان، روانشناسان، جامعه‌شناسان، اصحاب رسانه و متخصصان قرآنی برای آسیب‌شناسی و ارائه راه‌حل ضروری است. ما باید اقدامی انجام دهیم که جوانان کشور با قرآن انس بگیرند.  

ایکنا_ آیا شما اقدامی تاکنون انجام دادید تا جوانان به سمت آموزش قرآن سوق پیدا کنند؟   

اقدامی که تاکنون در مدارس تیزهوشان توانستم انجام دهم، تلاوت قرآن بود که بسیاری از دانش‌آموزان بسیار خوشحال و جذب شده‌اند، اما زمان کافی در اختیار نداشتند که در کلاس‌های قرآن شرکت کنند. برخی آیات قرآن با یافته‌های علمی جدید مانند حرکت خورشید، ستون‌های نامرئی نگه دارنده آسمان‌ها، حرکت کوه‌ها مطابقت دارد و دیدگاه دانش‌آموزان نسبت به قرآن پس از آشنایی با این حقایق علمی تغییر کرد.

در برخی از ناآرامی‌ها در کشور، دیدگاه جوانان نسبت به قرآن و قاریان زاویه پیدا کرد که موفق شدم نوجوانان را با ایجاد انگیزه به این سمت وارد کنم. آن‌ها شاید نسبت به مذهب دید خوبی نداشته باشند، اما دید خود را به قرآن تغییر دادند و با استقبال والدین مواجه شدم. بنابراین، ارائه این تطابق‌ها می‌تواند دیدگاه جوانان را نسبت به قرآن تغییر دهد. 

متأسفانه برخی از افراد قصد دارند اسلام را خیلی خوب جلوه دهند، اما راه را اشتباه رفتند. بزرگنمایی‌های غیر واقعی و ارائه تصویری نادرست از دین، باعث دوری جوانان و عموم جامعه از قرآن می‌شود. این مشکلات نیازمند مشارکت قاریان، اساتید دانشگاه‌ها، روحانیون است تا واقعیت دین را به گوش مخاطبان برسانند. 

ایراد اصلی نه از اسلام، بلکه از نحوه‌ ارائه و تبلیغ آن از سوی برخی از مسلمانان است. متأسفانه قاریان علی‌رغم اینکه در عرصه فنون تلاوت قرآن و... رشد پیدا کرده‌اند، اما کارهایی انجام می‌دهند که نه تنها مخاطب را جذب نمی‌کند، بلکه آن‌ها را از قرآن دور می‌کند.