بیش از ۵ هزار معتاد متجاهر در بهزیستی خراسان رضوی نگهداری می‌شوند

مهدی برجی، مدیرکل بهزیستی خراسان‌رضوی، در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان‌رضوی، درخصوص بررسی وضعیت نگهداری معتادان متجاهر و چالش‌های بازگشت به جامعه، با اشاره به اینکه روند توسعه کمپ‌های ماده ۱۶ متوقف شده است، اظهار کرد: در حال حاضر، یک مرکز MMT به دانشگاه علوم پزشکی واگذار شده که خدمات درمانی مبتنی بر متادون ارائه می‌دهد و سه مرکز دیگر شامل کمپ‌های ماده ۱۵، ماده ۱۶ و تبصره ۲ فعال هستند. تعداد کمپ‌های ماده ۱۶ در استان به ۲۱ مرکز رسیده که معادل نیمی از کل کمپ‌های کشور است.

وی با بیان اینکه مشهد به‌عنوان پناهگاهی امن برای خانواده‌ها تلقی می‌شود، افزود: متأسفانه شاهد آمار بالای رهاسازی نوزادان، کودکان، سالمندان، معلولان و افراد دچار مشکلات روانی و اعتیاد در این شهر هستیم. بسیاری از این افراد از شهرهای اطراف به مشهد آورده شده و عمدتاً در اطراف حرم رها می‌شوند؛ در نتیجه، آسیب‌های اجتماعی در مشهد حتی نسبت به کلان‌شهری مانند تهران نیز بیشتر شده است.

مدیرکل بهزیستی خراسان‌رضوی با اشاره به اقدامات مشترک ستاد مبارزه با مواد مخدر، قوه قضاییه و شهرداری برای جمع‌آوری معتادان متجاهر، تصریح کرد: این افراد برای دوره‌های ۶ ماهه به مراکز بهزیستی ارجاع داده می‌شوند. هم‌اکنون ۱۴ مرکز ماده ۱۶ در مشهد و چندین مرکز در شهرستان‌هایی مانند نیشابور، سبزوار، کاشمر، تربت‌حیدریه و قوچان فعال هستند.

برجی ادامه داد: در سال گذشته بیش از ۱۱ هزار نفر از معتادان متجاهر به این مراکز مراجعه کرده‌اند، اما حدود ۸۰ درصد از آن‌ها ظرف دو ساعت پس از ترخیص مجدداً به مصرف مواد روی می‌آورند. تنها ۵ درصد از مراجعه‌کنندگان موفق به ترک پایدار می‌شوند.

وی بیان کرد: سال گذشته بالغ بر ۲۰۰ میلیارد تومان صرف این مراکز شد، اما علیرغم تأمین اعتبار و ارائه خدمات، خروجی ملموس و رضایت‌بخشی مشاهده نمی‌شود. هم‌اکنون ۵۳۴۰ نفر در مراکز بهزیستی نگهداری می‌شوند و به‌دلیل افزایش نیاز، ظرفیت ۱۸۰۰ نفر دیگر نیز ایجاد شده است. این وضعیت فشار زیادی به کارکنان وارد کرده و احتمال بروز بحران‌هایی چون خودکشی را افزایش داده است. نگهداری اجباری در این مراکز باعث شده کمپ‌های ماده ۱۶ به نوعی نقش زندان را ایفا کنند، در حالی که سیاست بهزیستی، تسهیل داوطلبانه مراجعه و ارتقای کیفیت زندگی است.

نگهداری اجباری؛ چالش در مواجهه با زنان در معرض آسیب

مدیرکل بهزیستی خراسان‌رضوی با بیان اینکه بهزیستی به‌جای نقش حمایتی، به نهادی نظارتی و نگهدارنده تبدیل شده است، گفت: نگهداری اجباری زنان و دختران در معرض آسیب در این مراکز، نه تنها مغایر با اهداف ماست بلکه آسیب‌های مضاعفی به همراه دارد. اگر مراکز ماده ۱۶ را باز بگذاریم، از هر هزار نفر شاید تنها ۱۰ تا ۲۰ نفر تمایل به ماندن داشته باشند.

برجی از اجرای طرح «مدیریت مورد» برای کاهش رهاشدگی معتادان پس از ترخیص خبر داد و افزود: در این طرح، هر فرد پس از ترک، با یک مددکار همراه می‌شود که در حوزه‌هایی مانند بازگشت به خانواده، اشتغال و درمان حمایت لازم را ارائه می‌دهد. امسال با افزایش تعداد مددکاران و روانشناسان به ۳۶۰۰ نفر، می‌خواهیم هزینه‌هایی که پیش‌تر به کمپ‌ها اختصاص می‌دادیم، به سمت پیشگیری و مراقبت پس از درمان هدایت کنیم. در حالی که سال گذشته ۲۰۰ میلیارد تومان صرف کمپ‌های ماده ۱۶ شد، تنها ۱۰ میلیارد تومان به پیشگیری از اعتیاد اختصاص یافت.

مدیرکل بهزیستی خراسان‌رضوی همچنین درباره کمپ‌های ماده ۱۵ و تبصره ۲، گفت: در مراکز ماده ۱۵ افراد با تمایل شخصی و همراهی خانواده‌ها مراجعه می‌کنند و بخشی از هزینه‌ها را نیز خانواده‌ها پرداخت می‌کنند. کمپ‌های تبصره ۲ مخصوص افرادی است که خانواده مؤثر دارند، اما خود فرد تمایلی به مراجعه ندارد؛ در این صورت، با هماهنگی مراجع قضایی و انتظامی خدمات ارائه می‌شود. برای تأمین هزینه‌های امسال به بیش از ۴۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم که ۴۰ درصد آن باید از سوی شهرداری‌ها تأمین شود. با این حال، تاکنون این سهم پرداخت نشده است. سال گذشته مصوبه‌ای برای مشارکت تمامی شهرداری‌ها ابلاغ شد، اما اجرا نشده است.