Kur’an-ı Kerim’de helâl ve temiz rızık hakkında

Her dinde gıdaların temizliğine önem verilmiş olup bazı kriterler belirlenmiştir. . Bazen bu kısıtlamalar insanları çıkmaza sürükler, oysa Kur’an ayetlerinde böyle bir çıkmazın olmadığı belirtilmiştir.

Kur’an ayetleri, İslam dinine inanlar için haram yiyecekleri belirlemiştir. Ancak İslam’ın amacı insanları rahatlatmak ve gereksiz yere sık boğaz etmeyi önlemek olduğundan, Kur’an’da helal ve haram konularının yanı sıra çok önemli olan konularda yer almaktadır.

Bu konulardan biri şudur: Allah bazı yiyecekleri haram kılmış olmasına rağmen özel rahmetiyle zaruret halinde kullanılmasına izin vermiştir. Ancak bu izin belirli koşullarla sınırlıdır.

Numune Tefsiri kitabında bu istisnaların, haram gıdaları yemede aşırıya kaçmak için bir bahane olarak kullanılmaması gerektiği beyan edilmiştir. İki şart ileri sürülmüştür: İlki acil bir durumda lezzet alma niyetiyle yapılmamalı, ikincisi zaruret sınırını aşmamalıdır. Şu ayete dikkat ediniz:

Bakara suresi 173. ayeti: “Allah size yalnızca murdar eti, kanı, domuz etini ve Allah’tan başkasının adına kesilmiş olanı haram kıldı. Ama biri zorda kalırsa, haksızlığa sapmadıkça, sınırı aşmadıkça kendisine günah yoktur. Biliniz ki Allah bağışlayan ve esirgeyendir.”

Bu ayetin asıl amacının bazı yiyecekleri yasaklamak olduğu düşünülebilir. Ancak ayetin nazil olduğu zamanda cahiliye döneminde yenmesi yasak olan birçok gıdanın caiz sayılmasıdır.

Nur Tefsirinde okuduğumuz gibi, bu ayette zikredilen dörtten fazla haram gıda olduğu dikkate alındığında, ‘İnnema ‘ kelimesi, yemek yasağının bu maddelerle sınırlı olduğu anlamına gelmez. Bilakis İslam’dan önceki yasakların önündedir. Peygamber’den önceki dönemdeki toplumda pek çok yiyecek haram telakki edilirken bu ayetle caiz kabul edilmiştir. İmam Sadık bu ayetin muhtevası ile ilgili olarak şöyle söylemiştir: Bir kimse, acil bir durumda kasten haram  yiyeceklerden  yemezse ve ölürse, kafir sayılır.

Bir diğer nokta ise insanın hayatı tehlikedeyken kuralların değiştirilmesidir. Sadece yenilebilir ürünler için değil, ortaya çıkan her konuda kurallar şekil değiştirebiliyor. Örneğin insan hastalandığında ve doktor dinlenmesini tavsiye ettiğinde  hastanın yatarak namaz kılabilmesi gibi.

İlâhi yasaklar sadece tıp ve sağlık konularında olmayıp bazen dini, fikri ve eğitim konularında da olabilmektedir. Allah’ın adı anılmadan kesilen hayvanın etinin haram kılınması gibi. Bazen  temizlik kurallarına uymadığı için birinin yemeklerinden uzak dururuz. Bazen de itiraz ve tepki amacıyla bazı yemeklerden  uzak dururuz. .