قرآن را از جنبه گره‌گشایی آموزش نداده‌ایم

قرآن و توسعه مبانی این کتاب الهی در گام دوم انقلاب یک مبحث حائز اهمیت است، چرا که در بیانیه گام دوم انقلاب به این مهم تأکید فراوان شده و در واقع با توجه به بیانات رهبر معظم انقلاب و ترسیم افق توسعه فرهنگ قرآنی امید می‌رود، تا در این برهه از زمان و گام دوم انقلاب شاهد یک حرکت عظیم قرآنی در کشور باشیم، البته در این راستا نقش جامعه قرآنی، مسئولان و متولیان قرآن اهمیت بسیاری دارد، ضمن اینکه نباید از نقش مردم در ترویج فرهنگ قرآنی غافل بود، چرا که مردمی شدن موضوعات در هر حوزه‌ای باعث ماندگاری و نهادینه شدن آن در متن جامعه می‌شود، در این خصوص با دو تن از مسئولان قرآنی خراسان رضوی وارد گفت‌وگو شدیم.

علی مهدوی‌خواه، رئیس اداره امور قرآن، عترت و نماز اداره‌کل آموزش و پرورش خراسان رضوی، در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، در خصوص نقش مسئولان و متولیان قرآنی در بحث گسترش مفاهیم و کاربردی شدن قرآن در جامعه و در گام دوم انقلاب، اظهار کرد: در طلیعه گام دوم انقلاب اسلامی رهبری چند پیام و کلید واژه در فرمایشات خود داشتند که از آن می‌توان به تکیه بر جوانان، داشتن امید، برنامه و ترسیم افق‌های روشن برای جامعه اسلامی و کشور می‌توان اشاره کرد که از کلید واژه‌های اصلی سخنان رهبری است.

وی ادامه داد: بر این اساس معتقدیم که فعالان در حوزه قرآن، عترت و نماز با توجه به اینکه متولی مهمترین مسائل دینی، منابع و آموزه‌های الهی یعنی قرآن، عترت و نماز هستند، نقش الگویی و هدایت‌گرانه در این زمینه را می‌توانند، داشته باشند و متولیان قرآنی باید با بهره‌گیری از آموزه‌های این سه منشور نورانی و با به کاربستن مطالبات رهبری در طلیعه گام دوم انقلاب، به سمت تحقق منویات رهبری حرکت کنند.

رئیس اداره امور قرآن، عترت و نماز اداره‌کل آموزش و پرورش خراسان رضوی افزود: در شرایط فعلی قطعاً حرکت رو به جلو نیازمند برنامه‌ریزی دقیق است و معتقدیم مهمترین و کامل‌ترین برنامه در قرآن و سیره اهل‌بیت(ع) آمده است و بهترین منابع در دسترس ما هستند.

وی بیان کرد: زمینه را در خصوص مبانی نظری در دسترس داریم و فقط نیازمند شناخت جایگاه خود هستیم تا چشم‌انداز لازم، برای تحقق یک جامعه آرمانی قرآنی که ترسیم شده است را بدانیم، نسبت به ابعاد آن واقف شویم و اقدامات عملیاتی را در این زمینه آغاز کنیم.

ضرورت شبکه‎سازی برای ترویج فرهنگ قرآنی

مهدوی‌خواه بیان کرد: در حوزه مباحث عملیاتی برای فعالان حوزه قرآنی چند پیشنهاد می‌شود که یکی از آن‌ها شبکه‌سازی است که در این‌باره بهترین و آماده‌ترین بستر را با توجه به جمعیت عظیم مخاطبان، آموزش و پرورش در اختیار دارد.

وی ابراز کرد: البته این محدود به آموزش و پرورش نیست، بلکه سایر نهادهای قرآنی نیز می‌توانند به شبکه‌سازی اقدام کنند، بنابراین یافتن افراد دغدغه‌مند، جهادگر و دلسوز در زمینه مباحث دینی و قرآنی و پیوند دادن این افراد به شبکه لازم است و فعالان قرآن، عترت و نماز باید این موضوع را به عنوان یک اولویت مهم در کار خود مدنظر قرار دهند.

رئیس اداره امور قرآن، عترت و نماز اداره‌کل آموزش و پرورش خراسان رضوی تصریح کرد: نکته دیگر توجه به ظرفیت عظیم فضای مجازی است که رهبری نیز در این خصوص تأکید کردند تا با قوت در فضای مجازی ورود شود، حال این سؤال مطرح است که آیا فعالان قرآنی نباید در این فضا ورود کنند؟ لذا به نظر می‌رسد که پیشگام‌ترین افراد در فضای مجازی باید فعالان قرآنی باشند.

وی تصریح کرد: خوشبختانه اداره‌کل قرآن و عترت وزارت آموزش و پرورش، با تشکیل قرارگاه مجازی و ایجاد پایگاه‌های زیرمجموعه اقدامات اساسی و بنیادی انجام داده است که از آن می‌توان به برگزاری دوره آموزشی سواد رسانه‌ای فعالان قرآنی اشاره کرد.

مهدوی‌خواه افزود: در حوزه فضای مجازی، باید باور داشته باشیم که برای ارتباط با هر نسل باید از دریچه نگاه همان نسل با ادیبان و سلایق همان نسل وارد شویم و مفاهیم را انتقال دهیم، چرا که راه‎کارهای قدیمی کارساز نیست، لذا توجه به فضای مجازی و بهره‌مندی از ابزار فناورانه و رسانه‌ها در پیشبرد فعالیت‌های قرآنی بسیار حائز اهمیت است که می‌تواند به تحقق منویات رهبری در فضای مجازی و گام دوم انقلاب کمک کند.

برنامه متولیان قرآنی با افق جهانی ترسیم شود

وی گفت: سومین موردی که متولیان و فعالان قرآنی باید مورد توجه قرار دهند، این است که افق نگاه و سطح مأموریت خود را محدود به یک شهرستان، استان و کشور نکنند، چرا که با مفاهیمی مانند انتظار و مهدویت سروکار داریم و امام عصر(عج) نیز محدود به ما شیعیان، مسلمانان و ایرانیان نیست، بلکه امام امت و موعود امم است، این یعنی باید به دنبال آن باشیم که برنامه‌ریزی در حوزه قرآن و اجرایی کردن آن در سطح جهانی باشد، نه اینکه محدوده و قشر خاص را در نظر بگیریم، بلکه افق و چشم‌اندازمان در توسعه قرآن جهانی باشد.

رئیس اداره امور قرآن، عترت و نماز اداره‌کل آموزش و پرورش خراسان رضوی بیان کرد: یک برنامه‌ریزی جهانی می‌تواند در حوزه فعالیت‌های قرآنی به عنوان یک مأموریت برای فعالان قرآن، عترت و نماز مطرح باشد.

مهدوی‎خواه اظهار کرد: در حوزه قرآن نیز همین‌گونه است، چرا که قرآن برای همه نازل شده است، پس محدود به قشر خاصی نیست، لذا این کتاب آسمانی که به عنوان «هذا بیان للناس» معرفی شده است را باید متولیان قرآنی برای مردم توسعه دهیم که این توسعه همه مردم جهان را در برمی‌گیرد، لذا ضرورت دارد یک برنامه بین‌المللی برای خود متصور شویم.

وی بیان کرد: اگر برنامه‌ای نداشته باشیم، نمی‌توانیم انقلاب را گسترش دهیم، بنابراین اگر چشم‌انداز جهانی درباره توسعه قرآن  وجود نداشته باشد، نمی‌توان برنامه‎ای طرح‌ریزی کرد، البته ملزوماتی در این خصوص وجود دارد که افزایش مهارت دانشی در زمینه تسلط بر آموزه‌های قرآنی و ارتقای زبان به منظور ارتباط با سایر کشورها از آن جمله است.

رئیس اداره امور قرآن، عترت و نماز اداره‏ کل آموزش و پرورش خراسان رضوی ابراز کرد: شناسایی افراد مسلط به زبان‌های مختلف و شبکه‎سازی در این‌باره، برای تبلیغ و ترویج آموزه‌های قرآنی نیز یکی از موارد پیشنهادی است که می‌تواند کمک به‎سزایی در توسعه فرهنگ قرآنی به سراسر جهان کند.

لزوم آموزش قرآن به نسل جدید با روش نوین

مهدوی‎خواه تصریح کرد: مأموریت بعدی در راستای گسترش فرهنگ قرآنی توجه به جوانان و نوجوانان است که در این حوزه با توجه به فرمایشات ائمه اطهار(ع) و تأکید آموزش علم در کودکی، باید به سمت نهادینه کردن آموزه‌های قرآن، عترت و نماز به نسل‌های جدید که در دهه‌های بعدی مدیران آینده خواهند بود، برنامه‌ریزی جدی‌تر داشته و تمرکز خود را روی این نسل‌ها بگذاریم.

رئیس اداره امور قرآن، عترت و نماز اداره‌کل آموزش و پرورش خراسان رضوی تصریح کرد: البته این امر باید بر طبق دانش روز، با توجه به زبان نسل امروز و تاکتیک‌های ارتباطی مؤثر و اثرگذار روی نسل جدید صورت گیرد تا به افق ترسیم شده در گام دوم انقلاب نزدیکتر شویم.

وی ادامه داد: چرایی عدم کاربردی شدن متن قرآن در جامعه به خاطر این است که تاکنون مباحث نظری قرآن به صورت کلی و غیرکاربردی ارائه شده است، به‌عنوان نمونه در آموزش و پرورش مخاطبمان دانش‌آموزان هستند و تنها آنان را ملزم به خواندن و نمره گرفتن کرده‌ایم.

مهدوی‌خواه افزود: متأسفانه قرآن را در حوزه مباحث نظری برای مردم از جنبه گره‌گشایی و کاربردی آموزش نداده‌ایم و اگر می‌خواهیم در این حوزه کاری انجام دهیم، باید پیوست‌های کاربردی، معیشتی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و سایر ابعاد آموزه‌های قرآنی را استخراج کنیم که اگر این اتفاق بیفتد، یکی از برکات خواندن قرآن از سوی دانش‌آموزان این است که می‌تواند اعتماد به نفس خود را بالا برده و لذا مهارت اجتماعی‌اش ارتقا پیدا می‌کند.

رئیس اداره امور قرآن، عترت و نماز اداره‌کل آموزش و پرورش خراسان رضوی بیان کرد: اگر کلی گویی کنیم، به عنوان نمونه بگویم قرآن بخوان دلت نورانی می‌شود، درست است که با خواندن قرآن دل انسان نورانی می‌شود، اما دانش‌آموز درکی از این بحث ندارد، لذا در این خصوص باید اقداماتی صورت گیرد تا مفهوم قرآن به صورت قابل درک برای همه افراد در جامعه پیاده‌سازی شود.

توسعه مفاهیم قرآنی با گره خوردن به نهادهای مردمی

در بخش دیگری از این گفت‌وگو، حجت‌الاسلام محمدتقی کاظمی‌نسب، معاون قرآن و عترت اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی بیان کرد: برنامه گام دوم انقلاب در واقع نقشه راهی فراروی برنامه‌های فرهنگی، قرآنی، هنری، سیاسی، اقتصادی و... است.

وی افزود: در برنامه گام دوم انقلاب به مباحث مختلفی از جمله معنویت و اخلاق نیز اشاره شده است که براساس فرمایشات رهبری، دستگاه‌های حکومتی وظیفه سنگینی بر عهده دارند که باید هوشمندانه و مسئولانه صورت گیرد، که البته این به معنی رفع مسئولیت از اشخاص و نهادهای غیرحکومتی نیست.

کاظمی‌نسب ابراز کرد: یکی از راهکارهای ترویج و سبک زندگی قرآنی توسعه مؤسسات، تشکل‌های مردم نهاد و مراکز قرآنی است، لذا اگر بخواهیم سبک زندگی قرآنی ترویج پیدا کند باید این نهادهای قرآنی توسعه یابد.

معاون قرآن و عترت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی تصریح کرد: هر کاری که به توده‌های مردمی گره بخورد، ماندگار و جریان‌ساز خواهد شد، مانند ایام محرم و صفر که مردمی و به صورت خودجوش مراسم‌ها برگزار می‌شود و برای اقامه عزای سیدالشهدا(ع) مردم خودشان پای کار هستند که اگر دولت بخواهد برای این مراسم ورود کند، اعتبار و هزینه لازم را ندارد.

وی اظهار کرد: بر این اساس قرآن هم باید به توده‌های مردم گره بخورد که البته برنامه حمایت، نظارت و هدایت بر عهده دستگاه‌های دولتی است که در این راستا از مؤسسات و تشکل‌های قرآنی از سوی دستگاه‎های دولتی حمایت و نظارت صورت می‌گیرد.

کاظمی‌نسب تصریح کرد: خداوند در قرآن کریم 240 مرتبه کلمه «ایها الناس» را آورده است، یعنی این کتاب برای مردم نازل شده است، بنابراین برای نهادینه‌سازی مفهوم قرآن در جامعه باید این کتاب الهی را به سمت نهادهای مردمی ببریم.

معاون قرآن و عترت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی ادامه داد: در این راستا متولیان قرآنی و دستگاه‌های دولتی باید زیرساخت‌ها را فراهم کنند که از آن می‌توان به ساخت مجتمع‌های قرآنی، صدور مجوز و تسهیل در صدور مجوز، مدیریت تشکل‌های  قرآنی اشاره کرد.

وی بیان کرد: با توجه به اینکه جامعه قرآنی ارتباط مستقیم با مردم دارند، لذا درخصوص عملیاتی شدن قرآن در بطن جامعه و کاربردی شدن کلام الهی در بین مردم نقش پررنگی دارند که البته این مسئله قبل از پیروزی انقلاب اسلامی رنگ و بویی نداشت.

کاظمی‌نسب تصریح کرد: طی 42 سال پس از پیروزی انقلاب و در مقایسه با قبل از آن که مؤسسه‌ای وجود نداشت، اکنون در استان 130 مؤسسه و 460 تشکل قرآنی با مجموعه تشکلات قرآنی آموزش و پرورش در استان مشغول فعالیت هستند که مردمی بوده و صدور مجوز 130 مؤسسه از سوی اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی صورت گرفته است که با استقبال خوبی از سوی مردم همراه هستند.