عبودیت راز ماندگاری نهضت امام حسین(ع) است

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی قربانی، محقق و دین‌پژوه، در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، با اشاره به تأثیر واقعه عاشورا بر جامعه اسلامی، اظهار کرد: امام حسین(ع) به اطرافیانش نگاهی نکرد، بلکه نگاهش اینگونه بود که در راستای احیای معارف دینی مأمور به انجام وظایفی است که به آنها عمل کرد، یعنی در حیطه مسئولیت دینی، شرعی، عرفی و اعتقادی باید اقداماتی را انجام می‌داد که انجام داد و توجهی به دیدگاه دیگران نداشت.

این پژوهشگر ادامه داد: در زمان سیدالشهدا(ع) افراد بسیار خوبی که اهل تزکیه بودند حضور داشتند، اما حادثه عاشورا افراد حسینی و عاشورایی می‌خواست که در آن زمان جز ۷۲ نفر، افراد دیگری پیدا نشدند؛ لذا امام صادق(ع) می‌فرماید: مانند اصحاب امام حسین(ع) نه آمد و نه خواهد آمد و حتی اصحاب امام زمان(عج) هم مثل اصحاب امام حسین(ع) نخواهند بود، زیرا اصحاب امام حسین(ع) آمدند، شهید شدند و زنانشان هم به اسارت گرفته شدند، در حالی‌که اصحاب امام زمان(عج) چنین حالتی ندارند.

قربانی با بیان اینکه سیدالشهدا(ع) در حد عاشورایی به وظایف خود عمل کرد، افزود: در واقع فکر و اندیشه ما اینگونه است که کسی که در جمع امتیاز بگیرد، برنده است و کسی که شکست بخورد بازنده است، اما دیدگاه ارزشی و قرآنی اینگونه نیست، بلکه دیدگاه این است که «وَلا تَحسَبَنَّ الَّذينَ قُتِلوا في سَبيلِ اللَّهِ أَمواتًا بَل أَحياءٌ عِندَ رَبِّهِم يُرزَقونَ». در واقع مفاهیم و حقایق را ارزش‌ها، قیمت‌گذاری می‌کنند نه فهم عرفی ما انسان‌ها، پس درست است که امام حسین(ع) در آن قطعه از زمین و زمان شکست خورد، اما برحسب ارزش‌ها و پایداری ارزش‌ها برنده و فاتح است.

وی بیان کرد: لذا خداوند در قرآن می‌فرماید شما مردم، مرگ را انتها می‌دانید، اما مرگی که در راه خدا باشد اول حیات است، پس ارزش‌گذاری مفاهیم و حقایق براساس ارزش‌هاست و این‌هاست که بها می‌دهد، لذا شاید نگاه مردم موافق حرکت سیدالشهدا(ع) نباشد، اما چون در راستای احیای ارزش‌ها، سنت پیامبر(ص)، اسلام و معارف دینی بوده، ارزش خود را داشته و خواهد داشت.

این قرآن‌پژوه با اشاره به راز ماندگاری این واقعه و علل شعله‌ور ماندن این چراغ، تصریح کرد: البته که ماندگاری نهضت سیدالشهدا(ع) دست ما نیست و نباید گمان کنیم که بدون دعوت بر سر سفره ایشان نشسته‌ایم، بلکه هیچ‌یک از این اتفاقات بی‌دعوت نیست و در واقع راز ماندگاری حرکت سیدالشهدا(ع) اتصال ایشان به خداوند متعال است و زمانی‌که این اتصال ایجاد شود عزاداری سیدالشهدا(ع) که آغازش از زمان پیامبر(ص) بوده و به‌صورت رسمی نیز از زمان فرزندان آل بویه که علاقه خاصی به خاندان پیامبر(ص) داشتند شکل گرفته است ماندگار می‌شود.

مدرس حوزه و دانشگاه گفت: با توجه به اینکه حضرت سیدالشهدا(ع) تمام دارایی خود را در راه دین از دست داد، عزاداری‌هایی که انجام می‌دهیم کم‌ترین کاری است که می‌توانیم عرض ارادت خود را به خاندان اهل بیت(ع) نشان دهیم. خداوند دارای همه صفات جمال و جلال است، گاهی ظهور جمال حق و گاهی نیز جلال حق ظهورش بیشتر است. این جلوه‌های ذات الهی نمودها و ظهورهای مختلفی دارد و ائمه(ع) هم به مثابه ذات الهی هستند، منتهی یکی در مضامینی قرار گرفته است که در میدان جنگ نبرد رفته و دیگری در جلوه حق، یکی به‌صورت کریم و یکی به‌عنوان رضا و دیگری نیز به‌عنوان محبوس و یکی هم به‌عنوان منتغم معرفی و مشاهده می‌شود.

این محقق قرآن کریم بیان کرد: لذا امام حسین(ع) و تمام ائمه ما با امیرالمؤمنان(ع) هیچ فرقی ندارند و همگی مجالی نور الهی هستند، اما اینکه ادراک ما ادراک قدرتمندی نیست، به دلیل ضعف تلقی ماست و تعبیر من نیز آن است که این‌ بزرگواران آیینه تمام‌نمای ذات الهی هستند.

قربانی اظهار کرد: در رابطه با این افراد، احادیث بسیاری داریم که باید درباره آن‌ها تحقیقات و کارهای بیشتری صورت گیرد، اما نکته‌ای که در این راستا وجود دارد آن است که در قرآن از آن به عنوان «ظل» یاد می‌شود و خداوند می‌فرماید:«أَلَمْ تَرَ إِلَىٰ رَبِّكَ كَيْفَ مَدَّ الظِّلَّ وَلَوْ شَاءَ لَجَعَلَهُ سَاكِنًا ثُمَّ جَعَلْنَا الشَّمْسَ عَلَيْهِ دَلِيلًا». حقیقتاً سیدالشهدا(ع) مقام اصالتی و ظلیتی دارد. عمده زندگی سیدالشهدا(ع) در کنار پدر و جدشان بوده است و این همان مقام ظلیت است و تا سال 50 که معاویه از دنیا رفت، امام حسین(ع) در کنار برادرش امام حسن مجتبی(ع) زندگی کرد.

وی بیان کرد: مقام ظلیت تا سال 50 برای ایشان حفظ شد و این محدوده کوتاه که منجر به اختلافات شدید و حکومت معاویه و یزید و چالش‌های بزرگی که به‌دنبال آن به وجود آمد، باعث شد که سیدالشهدا(ع) که اصالت یافته بود، پس از برادرش به امامت رسید و لذا باید مقام ظلیت ایشان را، کنار پدر، مادر و برادر بزرگوارشان هم ببینیم و از همین جهت است که ایشان موقعیت ویژه‌ای دارند.

این قرآن‌پژوه گفت: در واقع آنچه که باعث احیای دین پیامبر(ص) شد حدیث خواندن امام حسین(ع) و بر روی منبر رفتن ایشان نبوده، بلکه آنچه باعث هدایت امت پس از حضرت سیدالشهدا(ع) شده و بیشترین تأثیر را در رابطه با اسلام داشته، نهضت حضرت سیدالشهدا(ع) است، لذا جا دارد که بیش از پیش در این زمینه کارهای تحقیقاتی و پژوهشی انجام دهیم.

بدون نهضت عاشورا، نام و نشانی از اسلام باقی نمی‌ماند

قربانی تأکید کرد: حقیقتاً که بدون این نهضت، مقاومت و حرکت امام حسین(ع) قطعاً نام و نشانی از اسلام باقی نمی‌ماند. عزاداری‌ها و حرکت‌های مردمی در قالب محافل، روضه‌های خانگی و... که در راستای ابراز ارادت به خاندان اهل بیت(ع) صورت گرفته نوعاً حرکت‌های خودجوش بوده و سازمان‌یافته نبوده است و طبیعتاً در حرکت‌های خودجوش، برخی از ابراز سلیقه‌های شخصی و مطالبی که با مبانی دینی خوشایند نیستند وارد می‌شوند که این موضوع در طول تاریخ نیز وجود داشته است.

وی افزود: اما نکته‌ای که در این راستا اهمیت دارد آن است که باید اینگونه حرکت‌هایی که برخی افراطی و برخی نیز انحرافی هستند و از روی نقشه‌های خاصی وارد این مجالس شده‌اند، البته همگی از روی ارادت است، با راهنمایی، مهربانی و بیان استدالال برطرف شوند نه اینکه آن‌ها مرتد و بی‌دین خوانده شوند و طرد شوند، زیرا افتخار مردم است که بر سر سفره امام حسین(ع) بنشینند و این سفره تنها سفره‌ای است که در آن قومیت و اقلیت معنا ندارد.

این قرآن‌پژوه در پایان گفت: از این‌‎رو تنها کاری هم که می‌توان در این راستا انجام داد این است که به اینگونه انحرافات تذکر دهیم، از ورود برخی از آن‌ها جلوگیری کنیم و یقین بداریم که این عزاداری‌ها به‌صورت سازمان یافته نیستند و همچنین باید توجه داشته باشیم که به بهانه جلوگیری از ان انحرافات، عده‌ای از سر این سفره رانده شوند که همه این اقدامات نیز باعث ماندگاری نهضت حسینی می‌شود و باید در این راستا جذب حداکثری کرد.