زمزمه عارفانه عرفه در سایه شمس الشموس

روز نهم ذی‌الحجه، روز عرفه و از بافضیلت ترین روزهایی است که خداوند در این روز مانند شب‌های قدر به بندگان خود نظر ویژه دارد. روزی است كه حق‌ تعالی بندگان را به عبادت و طاعت خويش فراخوانده و سفره‌های احسان خود را برای آن‌ها گسترانيده است. در اين روز حجاج در محلی به نام عرفات توقف می‌كنند و به دعا و نيايش می‌پردازند و پس از برگزاری نماز ظهر و عصر به مكه مكرمه بازمی‌گردند.

درباره وجه تسميه عرفات مواردی مطرح است: نخست اينكه جبرئيل هنگامی كه مناسک را به حضرت ابراهيم(ع) می‌آموخت، وقتی به عرفه رسيد، به او گفت «عرفت» و او پاسخ داد آری. عده‌ای نيز وجه تسميه عرفات را از آن جهت می‌دانند كه مردم از اين جايگاه به گناه خود اعتراف می‌كنند. عده‌ای نيز دليل اين نامگذاری را تحمل رنجی می‌دانند كه برای رسيدن به آن بايد متحمل شد. چرا كه يكی از معانی «عرف» صبر و شكيبايی و تحمل است.

امروز یکی از روزهایی است که زائران برای تشرف به حریم رضوی انتخاب کرده بودند شاید هم برای تشرف در چنین روزی انتخاب شده بودند تا در این روز همنوا با زائران حریم حسینی و صحرای عرفات در جوار بارگاه منور رضوی باشند و در کنار مضجع شریف امام معصوم(ع) دعای عرفه را در جمع سایر دوست داران و ارادتمندان به ساحت مقدس اهل بیت زمزمه کنند.

مشهد در چنین روزهایی میزبان خیل عظیم زائران است. بسیاری از عاشقان و ارادتمندان به ساحت اهل بیت عصمت و طهارت که آرزو داشتند، در چنین روزی عرفات باشند و یا در حرم سیدالشهداء(ع) دعای عرفه را زمزمه کنند و به هر دلیلی از این حضور بازمانده‌اند، بودن در جوار حریم رضوی را برگزیده و در این روز به مشهد مشرف شده‌اند.

سراسر حریم قدسی مملوء از زائرانی بود که هریک گوشه و کناری از حرم را برای نیایش به درگاه معبود ازلی گزیده بود و در آن جمعیت خلوتی با پروردگار داشت و صدایش را با جمع یکی کرده و زمزمه می کرد: «الْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِى لَيْسَ لِقَضائِهِ دافِعٌ...».

نیایش با حمد الهی آغاز و با اظهار اشتیاق به سوی پروردگار ادامه می‌یابد. «اللّٰهُمَّ إِنِّى أَرْغَبُ إِلَيْكَ وَأَشْهَدُ بِالرُّبُوبِيَّةِ... . بار خدایا، به‌سوی تو اشتیاق دارم و به پروردگاری تو گواهی می‌دهم، اقرار کننده‌ام که تو پروردگار منی و بازگشت من به‌سوی تو است، وجودم را با نعمتت آغاز کردی، پیش از آنکه موجودی قابل ذکر باشم و مرا از خاک پدید آوردی، سپس در میان صلب‌ها جایم دادی، درحالی‌که از حوادث زمانه و رفت‌وآمد روزگار و سال‌ها ایمنی بخشیدی».

فرازهای دعا یکی پس از دیگری در فضای این حریم قدسی طنین‌انداز می‌شود و هر زائر به تمنایی در حال زمزمه این دعای شریف است. زمزمه دعایی که میراث ماندگار سید و سالار شهیدان است، روزی که حضرت آن را بر زبان جاری کرد و حج نیمه تمام خود را در کربلا با قربانی خود و فرزندانش به اتمام رساند. دعایی که بسیاری از آموزه‌های اخلاقی در آن گنجانده شده و یادآور نعمات بی‌شمار الهی است.

و در فراز پایانی زمزمه می‌کند که دعا را که معبودم چگونه نیازمند نباشم و حال آن‌که مرا در نیازمندان نشاندی، یا چگونه نیازمند باشم، در صورتی که تو به جودت بی‌نیازم کرده‌ای و تویی که معبودی جز تو نیست، خود را به هر چیز شناساندی، پس چیزی جاهل به تو نیست و تویی که خود را در هر چیز به من شناساندی، پس تو را در هر چیز نمایان دیدم و تویی نمایان برای هر چیز، ای که به رحمانیتش چیره شد، در نتیجه عرش در ذاتش پنهان گشته، آثار را با آثار نابود کردی و اغیار را به احاطه‌کنندگان افلاک انوار برانداختی، ای که در سراپرده‌های عرشش پرده‌نشین از این شد که دیده‌ها او را دریابد، ای آن‌که به کمال زیبایی‌اش تجلی کرد، پس تحقق یافت عظمتش از روی استیلا و برتری، چگونه پنهان شوی و حال آن‌که نمایانی، یا چگونه غایب شوی و حال آن‌که دیده‌بانی و حاضری، همانا تو بر هر کاری توانایی و ستایش ویژۀ خدای یگانه است.

و با «وَالْحَمْدُ لِلّٰهِ وَحْدَهُ» و ستایش پروردگار نیایش پایان می‌یابد و اما پایان این نیایش و حمد آغازی برای دعا و تضرع به درگاه الهی است، زائرانی که پس از زمزمه عرفه با شناخت و ستایش حضرت حق  این بار به اجابت امیدوارتر هستند. امیدی که از برکت این روز با فضیلت و زیر سایه شمس الشموس نشأت گرفته است و با این امید سرشار از اجابت همه با هم زمزمه دعای ظهور منجی را در حریم رضوی زمزمه و به عرش الهی می‌رسانند.