تفاوت نبوت و رسالت و امامت در چیست؟

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری، صاحب تفسیر مشکاه و مفسر قرآن در نشست مجازی که امروز ۴ بهمن‌ماه، در خصوص «امامت، رسالت و نوبت» برگزار شد، بیان کرد: مقام نبوت صرفاً دریافت نبأ و خبر از سوی خداوند است. مقام رسالت هنگامی شکل می‌گیرد که نبی، مأمور به رساندن پیام حق به بندگان می‌شود. مقام امامت که جایگاه برتر پس از مقام رسالت است، مقامی است که تمام وجود امام اعم از گفتار و رفتار و سکوت او، الگوی تمام عیار و آینه تمام‌نمای مقاصد خداوندی است.

وی ادامه داد: پس این‌گونه نیست که هر رسولی به مقام امامت برسد. در قرآن فقط درباره دو رسول بزرگ الهی یعنی حضرت ابراهیم(ع) و نبی مکرم اسلام(ص) مقام امامت مسجل و مسلم است. درآیه شریفه آمده است که خداوند سبحان، حضرت ابراهیم(ع) را با لحن صریح به مقام امامت نصب می‌کند و در آیه ۱۲۴ سوره بقره می‌فرماید: «وَإِذِ ابْتَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ ۖ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا ۖ قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي ۖ قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ؛ و [یاد کنید] هنگامی که ابراهیم را پروردگارش به اموری[دشوار و سخت] آزمایش کرد، پس او همه را به طور کامل به انجام رسانید، پروردگارش [به خاطر شایستگی ولیاقت او] فرمود: من تو را برای همه مردم پیشوا و امام قرار دادم. ابراهیم گفت: و از دودمانم [نیز پیشوایانی برگزین]. [پروردگار] فرمود: پیمان من [که امامت و پیشوایی است] به ستمکاران نمی رسد.»

انصاری گفت: بدین‌ترتیب حضرت ابراهیم(ع) بعد از مقام رسالت برای تمام مردم حجت الهی شده و تمام افکار و گفتار و رفتار و حرکات و سَکنات او به الگویی کامل تبدیل می‌شود؛

همچنین حضرت سبحان درباره نبی‌مکرم اسلام(ص) می‌فرماید: «لَقَدْ کانَ لَکُمْ فی‏ رَسُولِ اللهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ؛ به‌تحقیق برای شما در رسول خدا الگوی نیکویی است.» اسوه به‌معنای الگوست و پیامبر(ص) در این آیه به ‌طورمطلق الگو معرفی شده است که باید در همه زمینه‌ها از ایشان پیروی کرد. این جایگاه فقط شایسته کسی است که به مقام امامت رسیده باشد.

چرا نبوت فقط به مردان اختصاص داشته است؟

صاحب تفسیر مشکاه بیان کرد: دشوارترین و پیچیده‌ترین منصب اجتماعی، رسالت انبیای الهی است و از همین رو خداوند این وظیفه سخت و سنگین را از دوش زنان برداشته و بر دوش مردان شایسته گذاشته است. چالش‌های توان‌فرسای این منصب با خصوصیات روحی و جسمی زنان سازگاری ندارد؛ و الّا نبوت و رسالت حقی از حقوق انسانی نیست كه پنداشته شود حقی از زنان ضایع شده است.

وی افزود: وظیفه‌ای الهی است كه خداوند به خاطر سنگینی اجرایی، آن را به برخی از رادمردان عرصه توحید می‌سپارد و در آیه ۱۲۴ سوره انعام فرموده است: «وَإِذَا جَاءَتْهُمْ آيَةٌ قَالُوا لَنْ نُؤْمِنَ حَتَّىٰ نُؤْتَىٰ مِثْلَ مَا أُوتِيَ رُسُلُ اللَّهِ ۘ اللَّهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسَالَتَهُ ۗ سَيُصِيبُ الَّذِينَ أَجْرَمُوا صَغَارٌ عِنْدَ اللَّهِ وَعَذَابٌ شَدِيدٌ بِمَا كَانُوا يَمْكُرُونَ؛ و چون آیتی برای (هدایت) آنها آمد گفتند: ما ایمان نیاوریم تا مانند آنچه به رسولان خدا داده شد به ما نیز داده شود. خدا بهتر می‌داند که در کجا رسالت خود را مقرر دارد. به زودی مجرمان را خدا خوار سازد و عذابی سخت به واسطه مکری که می‌اندیشیدند بر آنان فرو فرستد.»