صحیفه سجادیه، گنجینهای از دعاهای عارفانه و آموزههای اخلاقی امام سجاد(ع) است که در دل خود مبانی عمیقی از انسانشناسی و سلوک معنوی را جای داده است. در دورانی که حاکمیت بنیامیه مانع از ترویج معارف اسلامی بهصورت آشکار بود، امام سجاد(ع) با بهرهگیری از زبان دعا، عمیقترین مفاهیم اخلاقی و معرفتی را به شیعیان و جویندگان حقیقت منتقل کردند.
صحیفه سجادیه فراتر از یک کتاب دعا، گنجینهای از معارف اخلاقی، عرفانی و انسانشناسی است. امام سجاد(ع) در شرایطی که امکان بیان آموزههای دینی بهصورت مستقیم وجود نداشت، با زبان نیایش، عمیقترین مفاهیم عبودیت، سلامت معنوی و اخلاق اسلامی را به شیعیان منتقل کردند.
به مناسبت پنجم ماه شعبان و میلاد با سعادت حضرت زینالعابدین(ع) و روز صحیفه سجادیه، خبرنگار ایکنای خراسان رضوی با حجتالاسلام والمسلمین سیدمهدی واعظ موسوی، پژوهشگر دینی گفتوگویی انجام داده است که در ادامه میخوانیم:
صحیفه سجادیه که شامل بیش از ۵۰ دعا از امام سجاد(ع) است، فراتر از یک مجموعه دعا، کتابی سرشار از حکمتهای تربیتی، اخلاقی و عرفانی است. امام سجاد(ع) در دوران خفقان و اختناق بنیامیه، امکان بیان معارف اسلامی به شکل مستقیم را نداشت، بنابراین، آموزههای ناب الهی را در قالب دعا مطرح کرد. این دعاها نهتنها بازتاب ارتباط عمیق عبد و معبود است، بلکه تصویری دقیق از جایگاه انسان در نظام آفرینش، وظایف اخلاقی او و راههای رسیدن به کمال را ارائه میدهد.
یکی از ویژگیهای برجستهای که امام زینالعابدین(ع) در صحیفه سجادیه به آن پرداخته، تبیین جایگاه عبودیت است. امام سجاد(ع) در دعاهای خود، عبودیت را نهتنها بهعنوان یک وظیفه شرعی، بلکه بهعنوان راهی برای شناخت بهتر خداوند و کسب آرامش روحی معرفی میکند.
در دعاهای این کتاب، مفاهیمی همچون تسلیم محض در برابر خداوند، توکل، اخلاص، استغفار، خشوع و محبت الهی بهوضوح دیده میشود. امام سجاد(ع) در دعاها بارها تأکید میکند که انسان بدون لطف و عنایت خداوند، هیچ توانایی و ارزشی ندارد و تنها در سایه عبودیت و بندگی میتواند به مقام قرب الهی دست یابد.
سلامت معنوی در نگاه امام سجاد(ع)، همانند سلامت جسمانی نیازمند مراقبت و پرهیز از عوامل آسیبزا است. همانگونه که برای حفظ سلامت جسم، تغذیه سالم و دوری از آلودگیها ضروری است، برای حفظ سلامت روح نیز باید از آلودگیهای اخلاقی و گناه دوری کرد.
صحیفه سجادیه راهکارهای متعددی برای سلامت معنوی ارائه میدهد که از مهمترین آنها میتوان به تقوای الهی، خودکنترلی، خودمدیریتی، استغفار و یاد خدا اشاره کرد.
همه دعاهای صحیفه سجادیه به گونهای مستقیم یا غیرمستقیم از قرآن کریم الهام گرفته شده است. بسیاری از مضامین و عبارات این دعاها برگرفته از آیات الهی است و نشان میدهد که امام سجاد(ع) در محیطی پرورش یافته که کاملاً آمیخته با قرآن بوده است.
اگر کسی بخواهد پژوهشی دقیق انجام دهد، میتواند با بررسی کلمه به کلمه صحیفه سجادیه، آیات مرتبط با هر دعا را استخراج کند و به این نتیجه برسد که این کتاب از لحاظ محتوا، ساختار و مفهوم، عمیقاً متأثر از آموزههای قرآنی است. امام سجاد(ع) خود نیز تأکید داشت که قرآن، یگانه راهنمای بشر است و حتی در سختترین شرایط نیز میتواند مونس و راهنمای انسان باشد. چنانکه فرمودند: «اگر در تمام کره زمین حتی یک نفر هم نباشد، اما قرآن همراه من باشد، احساس تنهایی نخواهم کرد.» این جمله نشاندهنده میزان پیوند عمیق امام سجاد(ع) با قرآن و نقش محوری آن در زندگی و اندیشه ایشان است.
انتهای پیام