مدیریت «نفس»، همان حقیقت صبر است
صاحب تفسیر مشکاة گفت: مدیریت نفس در سه حوزه، ابتلا، طاعات و معاصی، به گونه‌ای که این بی‌تابی و ناآرامی و تحمل‌ناپذیری در وجودش به آرامش و قرار و پذیرش برسد، همان حقیقت صبر است.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری صاحب تفسیر مشکاة و مفسر قرآن کریم، در نشست مجازی که امروز ۲۳ اسفندماه، با موضوع «نفس انسان» برگزار شد، اظهار کرد: نفس انسان، اگر رام و تربیت نشده باشد، فطرتاً در مقابل پذیرش برخی چیزها مقاومت می‌کند و از قبول آن سر باز می‌زند. بلا و ابتلا از جمله این مسائل است، زیرا نفس انسان در برابر مصیبت‌ها ناآرام است و آشفته و پریشان و سردرگم می‌شود.
وی ادامه داد: در طاعات الهی نیز نفس چنین حالتی دارد. نفسی که ساعت‌ها وقتش را پای شبکه‌های مجازی گذاشته و در تمام زوایای آن سیر کرده، اینک که زمان ادای نمازش رسیده، نماز خواندن برایش بسیار دشوار است. همچنین موضع دیگر، منع کردن نفس از لذت‌ها و شهوت‌هاست. در اینجا نیز نفس بی‌تابی می‌کند و خوش می‌دارد بدون منع و حدومرز، از خطوط قرمز الهی بگذرد و مرتکب معاصی شود.
انصاری تصریح کرد: مدیریت نفس در این سه حوزه، یعنی ابتلا و طاعات و معاصی، به گونه‌ای که این بی‌تابی و ناآرامی و تحمل‌ناپذیری در وجودش به آرامش و قرار و پذیرش برسد، همان حقیقت صبر است. اگر درست بنگریم، تمام زندگی در همین سه حوزه می‌گذرد.
این مفسر قرآن کریم گفت: کسب مهارت دوری از گناه برای همگان مهيّاست و به گروه خاصی اختصاص ندارد. ما نيز اگر در جهت پيراستگی نفس از زنگارهای گناه بکوشيم و به کشش‌ها و چشش‌های نفس اماره پاسخ منفی دهيم، خداوند بر علم و معرفت ما می‌افزايد و ما را در جهت پرهيز از گناه ياری می‌رساند. هم‌اکنون نيز بسياری از متدينان با اينکه به مقام عصمت نرسيده‌اند، نسبت به پاره‌ای از گناهان بی‌رغبت هستند. البته دايره عصمت آن‌ها محدوديت دارد، بر خلاف انبيا و اوليای الهی که دامنۀ عصمتشان گسترده است و تمام گناهان را زير پوشش قرار می‌دهد.
وی در خصوص نقش عفت در تربیت نفس انسان، بیان کرد: عفت به معنای مهارت کامل انسان در مهار نفس است. از میان تمام عفت‌ها، عفت شکم و عفت غرائز جنسی دو توانمندی مهم و دشوار و کارآمد است. پیامبر اکرم(ص) در این باره می‌فرماید: «أَحَبُّ الْعَفَافِ إِلَى اللهِ تَعَالَى عَفَافُ الْبَطْنِ وَ الْفَرْجِ؛ محبوبترین عفت نزد خداوند تعالی، عفت شکم و غرائز جنسی است.»
انصاری افزود: بنابراین این غرایز در سرنوشت انسان بسیار تعیین کننده هستند. یعنی همان طور که می‌تواند اسباب رشد و کمال انسان را فراهم کند، می‌تواند باعث سقوط و زوال آدمی گردد. اگر انسان این غرایز را در مجرای خودش به کار بندد و جریان دهد، لذت حلال میبرد و این لذت او را برای انجام کارهای مهم و دشوار یاری می‌رساند. انسان مؤمن و متدین، غیر از راهی که خداوند برای ارضای غریزه جنسی‌اش به او نشان داده، راه دیگری را طی نمی‌کند و می‌کوشد که حتی فکر زنا را از خود دور نگاه دارد و اینگونه می‌تواند نفس خود را تربیت کند و در راستای کمال گام بردارد.
انتهای پیام
