نبود سواد رسانه‌ای، فرهنگ اسلامی را به خطر می‌اندازد
مسئول روابط عمومی حوزه علمیه خراسان گفت: اگر کاربران بدون آگاهی و سواد رسانه‌ای وارد فضای مجازی شوند، نه‌تنها سبک زندگی اسلامی، بلکه بنیان‌های فرهنگی جامعه نیز دستخوش تغییر و اضمحلال می‌شود.
با گسترش روزافزون شبکه‌های اجتماعی و حضور پررنگ کاربران، به‌ویژه نسل جوان، در این فضاها، بسیاری از ارزش‌های فرهنگی و دینی در معرض دگرگونی قرار گرفته‌اند. یکی از مهم‌ترین ابعاد این تغییرات، تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر ادبیات گفتاری و ادب اسلامی است؛ موضوعی که کمتر مورد توجه قرار گرفته اما آثار آن در سبک زندگی، نوع تعاملات اجتماعی و حتی باورهای دینی افراد به‌وضوح قابل مشاهده است.
خبرگزاری ایکنای خراسان‌رضوی، درباره این موضوع گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام حسین ابراهیمی، مسئول روابط‌عمومی حوزه علمیه خراسان، انجام داده است که در ادامه می‌خوانیم؛
ایکنا_ چگونه شبکه‌های اجتماعی بر ادبیات گفتاری تأثیر دارند؟
یکی از تأثیرات شبکه‌های اجتماعی بر سبک زندگی اسلامی، مسابقه لایک جمع‌کردن و جلب توجه است که منجر به تغییر در ادبیات و گفتارها از جملات متین، گفتار اسلامی، سبک درست صحبت‌کردن و ادب دینی، به‌سوی ادبیاتی می‌شود که در سبک زندگی امروزی در شبکه‌های اجتماعی جذاب است و گاهی ممکن است شامل فحاشی یا استفاده از کلمات رکیک باشد. این تغییر در ادبیات و گفتارها می‌تواند به‌تدریج بر فرهنگ عمومی تأثیر بگذارد و لازم است با آگاهی و برنامه‌ریزی مناسب، از این تغییرات جلوگیری کنیم و ادب اسلامی را در فضای مجازی گسترش دهیم؛ همان‌طور که مقام معظم رهبری بارها بر گسترش ادب اسلامی در فعالیت‌های فضای مجازی تأکید کرده‌اند.
شبکه‌های اجتماعی به‌طور فزاینده‌ای جوانان را به سمت تغییرات عمیق در ادبیات و فرهنگ هدایت می‌کنند. یکی از نتایج این تغییرات، اضمحلال ادبیات فارسی است که یکی از سرمایه‌های بزرگ ما به‌شمار می‌رود. آنچه امروز در ادبیات جوانان مشاهده می‌شود، تحت تأثیر رسانه‌های نوین، دچار تغییراتی شده است. این تغییرات فقط به ادبیات فارسی محدود نمی‌شود، بلکه ادب اسلامی نیز تحت تأثیر آن قرار گرفته است. ادب فارسی ما، غنی و درهم‌تنیده با آداب دینی است و این تغییرات می‌تواند بر فرهنگ ایرانی و اسلامی ما تأثیر منفی بگذارد.
ایکنا_ چگونه از این آسیب‌ها جلوگیری کنیم؟
اگر افراد به‌صورت هوشمندانه، با برنامه‌ریزی و سواد رسانه‌ای وارد این فضا نشوند، نه فقط فرهنگ ایرانی، بلکه فرهنگ اسلامی نیز دستخوش تغییر و اضمحلال می‌شود. در فضای شبکه‌های اجتماعی، گاهی اوقات مسابقاتی برگزار می‌شود که هدف آن جلب توجه بیشتر مخاطبان است. این مسابقات، چه در اینستاگرام و چه در دیگر پلتفرم‌ها برگزار شود، می‌تواند به تولید محتوای سخیف و استفاده از ادبیات رکیک منجر شود. در چنین شرایطی، نه تنها اصول فرهنگ دینی رعایت نمی‌شود، بلکه اصل گفتار اصیل ایرانی نیز نادیده گرفته می‌شود.
برای ورود به شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های نوین، ابتدا باید درک درستی از فرهنگ و ارزش‌های دینی خود پیدا کنیم. این موضوع نیازمند مطالعاتی در این عرصه است تا آگاهانه وارد این فضاها شویم و از تأثیرات آن‌ها بر زندگی خود مطلع باشیم. مهم است که خود را بازیابی کنیم و به اصول و باورهای دینی پایبند باقی بمانیم.
ایکنا_ آیا سبک زندگی افراد با ورود به فضای مجازی دستخوش تغییر می‌شود؟
اگر ما به‌عنوان افرادی معتقد، سبک زندگی اسلامی را مدنظر داشته باشیم، این سبک زندگی شامل حجاب، نماز، پوشش دینی، ادبیات دینی و آداب اسلامی است. با این حال، در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، این اصول ممکن است دستخوش تغییرات شوند. به همین دلیل، باید حواسمان به این موضوع باشد که نباید از خود بیگانه شویم.
متأسفانه شاهد بوده‌ایم افرادی که به احکام دینی پایبند بودند، پس از چند سال فعالیت در شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام یا توییتر، نه فقط دستورات دینی را رها کرده‌اند، بلکه به دین‌گریزی و حتی دین‌ستیزی نیز روی آورده‌اند. این نشان‌دهنده تأثیرات عمیق و منفی شبکه‌های اجتماعی بر شئون مختلف دینی فرد است.
این تأثیرات، مشابه داستان معروف «قورباغه آب‌پز» است؛ اگر قورباغه‌ای را ناگهان در آب داغ بیندازید، فوراً بیرون می‌پرد؛ اما اگر به آرامی آب را گرم کنید، قورباغه به‌تدریج به آن عادت می‌کند و در نهایت آب‌پز می‌شود. این مثال به‌خوبی نشان می‌دهد که تأثیرات خزنده و نرم شبکه‌های اجتماعی چگونه می‌تواند بر هویت فردی و اجتماعی کاربر تأثیر بگذارد.
برای نمونه، در مورد حجاب، اگر بخواهید حجاب فرد محجبه را از او بگیرید، قطعاً با مقاومت وی مواجه می‌شوید؛ اما در شبکه‌های اجتماعی، فرد محجبه ممکن است به‌تدریج تحت تأثیر تغییرات محیط قرار گیرد و با تغییر پروفایل و تلاش برای ثبت لایک بیشتر، به جایی برسد که تصویر نهایی‌اش با آنچه که ابتدا بود، تفاوت زیادی داشته باشد. این تغییرات تدریجی می‌تواند باعث احساس بیگانگی در وی شود.
بنابراین، نکته مهم در استفاده از شبکه‌های اجتماعی این است که آثار و تأثیرات آن‌ها را بشناسیم و آگاهانه و با برنامه‌ریزی دقیق و هدفمند وارد این فضاها شویم.
ایکنا_ چه توصیه‌ای برای جوانان و خانواده‌ها در زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی دارید؟
به جوانان توصیه می‌کنم که قبل از ورود به این شبکه‌ها، برنامه‌ای مشخص داشته باشند و بدانند که چه استفاده‌ای از این فضا دارند. نمی‌گویم که چند ساعت باید در شبکه‌های اجتماعی وقت صرف کنید، بلکه مهم‌تر از آن این است که بدانید چقدر از وقت خود را به این فضا اختصاص خواهید داد و چه اهدافی را دنبال می‌کنید.
برای ورود به شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی، باید به‌دقت برنامه‌ریزی کنید. فرض کنید شما می‌خواهید روزانه ۶ ساعت در این فضا وقت صرف کنید. سؤال اصلی این است که در این ۶ ساعت چه کارهایی می‌خواهید انجام دهید؟ آیا صرفاً وب‌گردی و صفحه‌گردی، از این صفحه به آن صفحه و سرزدن به حساب‌های مختلف در اینستاگرام یا اکسپلور است؟ اگر پاسخ شما مثبت باشد، باید بدانید که قطعاً دچار آفت‌ها و آسیب‌های متعددی می‌شوید. حداقل آسیب این است که شما بالاترین سرمایه خود، یعنی عمرتان را در این فضا از دست می‌دهید و چیزی در مقابل آن به دست نمی‌آورید.
بنابراین برنامه‌ریزی بسیار مهم است؛ اگر به دیگران بگویید که هدف شما از حضور در این فضا چیست، مثلاً بگویید که می‌خواهید برای یک پروژه کاری از این شبکه‌های مجازی استفاده کنید یا صفحه‌ای را مدیریت کنید که هدف مشخصی دارد، این هدف بسیار ارزشمند است. یا اگر هدف شما کسب درآمد از فعالیت در شبکه‌های اجتماعی باشد، این نوع برنامه‌ریزی نیز مثبت خواهد بود.
در ادبیات دینی و کتب اخلاقی، یکی از موارد مهمی که با کلمات بسیار ساده گفته شده، این است که «نفست را کار دستش بده وگرنه آن کار دستت می‌دهد.» این جمله به ما یادآوری می‌کند که باید فعال باشیم و بیکار و بی‌برنامه نباشیم. اگر بی‌برنامه باشیم، دیگران برای ما برنامه‌ریزی خواهند کرد و شیطان، فضاهای خالی را پر خواهد کرد.
این نکته مهمی است که حتی به نوجوانان باید گفت: به‌عنوان یک انسان با شخصیت، وقتی وقت خود را با هدف صرف کنند و هدفمند باشند، می‌توانند حضور مفید و سالمی در فضای مجازی داشته باشند. برنامه‌ریزی کنید که از فضای مجازی چه استفاده‌ای دارید؛ آیا هدف بهره‌مندی از اطلاعات علمی، فردی یا اقتصادی است؟ این رویکرد قطعاً مثبت بوده و ارزشمندتر از وقت گذراندن بدون برنامه در این فضا است.
انتهای پیام
