İslam tarihinin derinliklerinden değerli hatıralar
El Arabi El Cedid sitesinin haberine göre, bu tür ilahilerin ülkede yayılmasında tasavvuf tarikatlarının büyük etkisi olmuştur.
İslam toplumunda dini ilahiler halk kültürünün önemli bir parçasıdır. Bu ilahiler, dini ve irfanî kavramların farklı nesillere aktarılmasında her zaman önemli olmuş dini toplantı ve etkinliklerin revaçta olmasına vesile olmuştur.
Yemen’de dini ilahilerin tarihçesi çok eskilere kadar uzanır. O zamanlarda İlahiler eski uygarlıkların geleneksel ibadetinin bir parçası sayılırdı. Yemenlilerin islam dinine geçmesinin ardından bu ilahiler hem ruh hali hem de ezgilerin genel üslubu açısından birçok değişikliğe uğramıştır. İlahiler İslami içerikler kazanmıştır.
Yemenliler İslami adab çerçevesinde bu zengin mirası koruyarak günümüze kadar gelmesine yardımcı olmuştur. Her dini olay, özel bir manevi atmosferle ilişkilendirilir. Ayrıca evlilik veya cenaze törenleri gibi bazı durumlarda toplumsal geleneklerde bu ilahiler, ruh haline uygun temalarla icra edilmiş ve halen revaçtadır.
Yemen’de dini ilahiler Zerb ve Mürsel olmak üzere iki şekilde icra edilir. Sana çevresinde Mürsel tarz yaygın iken Zerb tarzı tasavvuf tarikatlarında revaçtadır. Ayrıca Yemen’in farklı yörelerinde okunan ezgilerde de unutulmamalıdır.
Yemen’de dini müzik bağımsız olarak şekillenerek farklı bir ideolojik boyut kazandı. Sana’da bu ilahiler ezgili bir şekilde söylenen duaların rengine büründü.
Yemen’deki dini ilahiler konusunda dikkat çekici olan yeniliklerin 19. yüzyılın ikinci yarısında yapılmış olmasıdır. Dini ilahiler geleneği bozma konusunda diğer musikilere göre daha cesurdu. Sufiler Yemen’in birçok bölgesinde dini ilahilerin oluşmasında önemli rol oynamışlardır. Sana bir istisna olarak kendi lirik yapısını oluşturdu. Bu ilahiler Şam ve Mısır’daki muadilleri ile geniş bağlar oluşturdu. Ama Nerhavend makamı daha çok revaç buldu.
Geleneksel olarak dervişler ve sufiler tarafından şehir merkezlerinden uzak köylerde ve yörelerde ilahiler yaygınlaştırılırdı. Öyleki bu ilahiler ramazan gecelerinin yaygın geleneklerinden biri haline geldi.
Bu din ilahilerin birkaçına değineceğiz:
Alemul Sırrı Mina (bizden gizli değil)
Bu dini ilahi, sözlerini ve müziğini besteleyen Yemenli Cabir Rızkı ile bağlantılıdır. Genel olarak bu ilahi, zikir ve duaların karışımı olup Yemen dini ilahileri arasında benzersizdir.
El Vahid El Ehad
Bu ilahi ezgili olup Yemen tarihinde alışılmışın dışındadır. Ülkedeki ünlü ilahilerden biridir. Sana’da çok söylenmekle birlikte Hadramut’ta sufiler arasında da yaygındır.
Yemen’deki dini ilahiler özellikle Sana’da yabancı unsurlardan etkilenmiştir.
Allah Allah Rabbena
Yemen’in orta ve güney bölgelerinde okunan ve bilinen ilahilerdendir. Özelliği ise ezgilerin sade olması ve seyirci veya dinleyinin ilahiye eşlik etmesine olanak sağlamasıdır.
Bu nağmelerin özelliklerinden biri hızlı bir ritim ile övme ve yüceltmedir. Bu ilahi meşhur olup dini günlerde ve sufilerin toplantılarında söylenir.
4136348
En çok konuşulan başlıklar 