سنجش اعمال فردی و اجتماعی انسان‌ها در روز قیامت

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری، صاحب تفسیر مشکاة، شامگاه گذشته، ۲۳ مهرماه در جلسه تفسیر سوره «زمر» که به مناسبت دهه آخر صفر برگزار و به صورت زنده از سامانه موسسه بیان هدایت نور پخش شد، با اشاره به عبارت «وَنُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ» اظهار کرد: همه موجودات در نفخه اول جان می‌دهند، مگر آنکه خدا بخواهد، براساس روایات این استثناها فرشتگان، معصومین و شهدا هستند.

وی ادامه داد: هر حرکتی که در آفرینش شکل می‌گیرد، به اراده و مشیت الهی است و اگر اراده الهی به آن تعلق گیرد، اتفاق می‌افتد، حضرت پروردگار برای اثبات حاکمیت مشیت الهی، عبارت «إِلَّا مَنْ شَاءَ اللَّهُ »را بیان کرده تا انسان‌ها آگاه باشند که اگر این قواعد و قوانین آفرینش موجود است به اراده خداست نه اینکه وظیفه خدا باشد، این استثناء با آنچه در ذهن ما وجود دارد، متفاوت است.

انصاری با اشاره به آیه «وَنُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَمَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرَى فَإِذَا هُمْ قِيَامٌ يَنْظُرُونَ» تصریح کرد: بیان کردن «ان شاء الله» یعنی ما همه اعمال را به مشیت الهی واگذار کنیم، چرا که از هر نفس پس از این خود هم خبر نداریم، نام این عبارت ترکیبی از «استثنا المشیة» است.

اعلام عمومی حیات برای دادگاه قیامت

این مفسر قرآن با تبیین عبارت «ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرَى فَإِذَا هُمْ قِيَامٌ يَنْظُرُونَ» عنوان کرد: بعد از اعلام مرگ عمومی، زمانی فاصله می‌افتد و پس از آن یک اعلام عمومی دیگر می‌شود که در این اعلام به یکباره تمام انسان‌ها ایستاده و آماده می‌شوند و امر الهی را نظاره می‌کنند.

وی افزود: در دنیا انسان‌های معدودی هستند که برای امر الهی قیام می‌کنند، اما فردای قیامت همه بدون هیچ سستی در پی امر الهی هستند، در آن زمان زمین به نور پروردگار روشن می‌شود، مراد از «أرض»، زمین قیامت است، زمین فعلی تبدیل به زمین قیامت می‌شود و در آن زمان انسان‌ها روی آن قرار می‌گیرند.

انصاری بیان کرد: نور روز قیامت هم با نور دنیا متفاوت است و ناشی از نور خورشید نیست، ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که نورانیت کمی دارد، ظلمت‌های زیادی ما را احاطه کرده، ظلمت جهل و ظلمت خرافات و ظلم در این دنیاست و این دنیا بسیار تیره است و دم به دم این ظلمت وجود دارد و ظلم در آن متراکم شده است.

وی اظهار کرد: انسان روز قیامت به عالمی پا می‌گذارد که همیشه روز است، در واقع عالمی می‌آید که عین‎الیقین و حق‎الیقین را برای انسان می‎آورد، روشنی آن جهان چنین است.

فراگیری نور هدایت در عصر ظهور

صاحب تفسیر مشکاة خاطرنشان کرد: عامل آن نور در روز قیامت علم و هدایت الهی است، به همین منظور از تأویلاتی که برای این آیه مطرح می‌شود، این است که این آیه از آیات مهدویت و ظهور است، در دنیا به مقدار استعداد دنیا و انسان‌ها با ظهور امام عصر(عج) نور هدایت عالم را روشن می‌کند.

انصاری بیان کرد: در قیامت کتاب الهی و کتاب عمل انسان‌ها، نهاده می‌شود و پیامبران و اولیای الهی به صحنه می‌آیند و قضاوت انجام می‌شود، آنجا بناست خداوند تمام آیین‌دادرسی را پیاده کرده و نشان دهد، البته بررسی اعمال هر انسان برای او و گواهانش بوده و از دیگران پوشیده است.

وی اضافه کرد: در دادگاه الهی تک‌تک امت‌ها و پیامبرانشان حاضر می‌شوند و از تمام زحمات پیامبران سوال می‌شود و شهدا شهادت می‌دهند، آنجا براساس معیار حق حکم می‌شود، تمام قول و فعل انسان در آنجا مهیا است و کتاب عمل فردی و اجتماعی انسان در آنجا باز می‌شود.

این مفسر قرآن با اشاره به عبارت «وَقُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْحَقِّ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ» تصریح کرد: این عبارت  به انسان دلگرمی می‌دهد که در قیامت حتی به ظالم‌ترین ظالمان عالم هم ظلم نمی‌شود و به حدی عدالت در قضاوت وجود دارد که انسان هر چه انجام داده را به ظرافت کسب می‌کند.