انقلاب اسلامی؛ فرآورده ناب اسلام و اهل‌بیت(ع)

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد نوروزی، عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، شامگاه 18 بهمن‌ماه، در نشست تخصصی مبانی نظری اندیشه تمدن انقلاب اسلامی با موضوع «مبانی گفتمان انقلاب اسلامی در اندیشه آیت‌الله مصباح یزدی» که به همت آستان قدس رضوی و به صورت مجازی برگزار شد، اظهار کرد: انقلاب اسلامی زمانی در عصر قبل از انقلاب به پیروزی نزدیک و زمانی به یک افق تمدنی نزدیک خواهد شد که به یک گفتمان تبدیل شود. البته در اینجا منظور از گفتمان در معنای اصطلاحی که در معرفت‎شناسی وجود دارد، نیست بلکه مراد از گفتمان، نظام معنایی است که در حقیقت افراد این جامعه در درون این گفتمان بر سر یک سری اصول مبانی اشتراک نظر پیدا می‌کنند و طبیعتاً بر مبنای آن خرده گفتمان‌هایی که قبل از انقلاب مطرح شد را به حاشیه برد و همین امر مهم‌ترین نکته‌ای بود که موجب شد که انقلاب اسلامی شکل گیرد و استمرار پیدا کند.

وی ادامه داد: در واقع مهمترین مسئله‌ در اندیشه آیت‌الله مصباح، بحث ولایت‌فقیه است و یکی از بهترین و مهم‌ترین مسئله‌ای که طی 25 سال اخیر در زندگی ایشان دیده می‌شود، مسئله «طرح ولایت» است که در حقیقت ایشان از این طرح به عنوان «آشنایی با مبانی اندیشه‌ اسلامی» یاد می‌کردند.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) عنوان کرد: در طرح ولایت اگر به مبانی انقلاب اسلامی توجه کنیم و بخواهیم مبنای نظریه انقلاب اسلامی را مورد بررسی قرار دهیم که دارای چه نظریاتی است، باید از معنای هستی‌شناسی آغاز کنیم تا به شکوفه این درخت تنومند اسلام که ولایت‎فقیه است و فرآورده این شکوفه نیز همان انقلاب اسلامی است، دست پیدا کنیم، اما این در حالی است که گویا دشمنان این نظریه تلاش کرده‌اند بنیان‌ها و شاخ‌ و برگ‌های این نظریه را مورد هجمه قرار دهند.

نوروزی اظهار کرد: نگاه آیت‌الله مصباح به انقلاب اسلامی نگاهی بود که در کتاب‌های طرح ولایت خود به خوبی این موضوع را بیان کرده‌اند، منتهی مبنای قریب انقلاب اسلامی به نظر من در حوزه فلسفه سیاست است، اما اگر مبانی قریب گفتمان انقلاب اسلامی در اندیشه آیت‌الله مصباح را مورد بررسی قرار دهیم، طبیعتاً اولین مبنا که نقطه عظمت بحث درباره مباحث سیاسی، انقلاب اسلامی و پشتوانه تئوریک آن به‌چشم می‌خورد، بحث نسبت میان دین و سیاست است و این عالم بزرگوار نیز در فصل اول کتاب حقوق و سیاست خود این بحث را مطرح کرده‌اند.

شاخصه‌های گفتمان انقلابی

وی خاطرنشان کرد: یکی از شاخص‌های گفتمان انقلاب اسلامی که ریشه در مبانی فلسفی دارد، پیوستگی دین و سیاست است، پیش از انقلاب، نظام‌های دیگری که حکومت می‌کردند در تلاش بودند که خدا را از مناسبات زندگی اجتماعی بشر حدف کنند، اما با پیروزی انقلاب اسلامی، تلاش کرد، معنویت دین را وارد عرصه زندگی کند و در این مسیر هم موفق عمل کرد، از این رو می‌توان یکی از بنیان‌های گفتمان انقلاب اسلامی را بحث پیوستگی دین و سیاست و نقش سکولاریزم دانست.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ادامه داد: به نظر من در آثار آیت‌الله مصباح به عنوان یک متفکری که شارح انقلاب اسلامی که توسط حضرت امام(ره) بنیانگذاری شد، به ایده‌پردازی و تولید نیازهایی پرداخت که نظریه انقلاب اسلامی نیز در جهت پویایی و حیات خود نیازمند به اینگونه ایده‌ها بود.

نوروزی دومین شاخصه گفتمان انقلاب اسلامی را حکومت دانست و افزود: در حقیقت گفتمان انقلاب اسلامی در مواجه با رژیم طاغوت از طرفی نیز با دو نظریه مشروعیت در مقابل نظریه وراثت مواجه است که نظریه مشروعیت معتقد است حاکمیت از آن خداوند است، بنابراین در این میان ما با دو گفتمان اساسی مواجه می‌شویم که این دو گفتمان ‌را می‌توان گفتمان انقلاب اسلامی و گفتمان نظام طاغوتی عنوان کرد.

نظریه مشروعیت، سومین شاخصه گفتمان انقلابی

وی اظهار کرد: سومین شاخصه گفتمان انقلابی را می‌توان نظریه مشروعیت دانست که این نظریه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و هرگاه نظریه مشروعیت به‌دلیل برخی از شبهات و یا هر مسئله دیگری دچار بحران شود، این نظریه می‌تواند به اینگونه شبهات پاسخ دهد و در نهایت به بهبودی آن جامعه منجر خواهد شد، در حقیقت آنچه که در نظریه مشروعیت وجود دارد، نظریه انتساب است که شخصیت‌هایی چون امام راحل و مقام معظم رهبری نسبت به این مسائل دیدگاه‌هایی را مطرح کرده‌اند و به دنبال این افراد نیز فردی مانند آیت‌الله مصباح را می‌توان از نظریه‎پردازان و شارحان این نظریه به‎شمار آورد.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) گفت: مبنای چهارمی که از دل این مشروعیت برمی‌خیزد، نظریه «ولایت‎فقیه» است و با تحلیلی که حضرت امام(ره) در این خصوص دارند و با آن اختیاراتی که برای آن در نظر گرفته‌اند و همچنین دلایل عقلی که می‌توان برای این امر مطرح کرد، مبنای دیگری که قاعدتاً هم در فلسفه‌های سیاسی مورد توجه قرار می‌گیرد و طبیعتاً گفتمان انقلاب اسلامی نیز نمی‌تواند نسبت به این امر بی توجه باشد، الگوی حاکمیتی است، بدین منظور که هر متفکر و فیلسوف سیاسی در خصوص اینگونه اندیشه‌های سیاسی میاحثی را عنوان کرده است.

دستیابی به افق تمدن بر مبنای بیانیه گام دوم انقلاب

نوروزی بیان کرد: به نظر می‌رسد که با توجه به تحلیل این نگاه گفتمانی باید گفت که امروزه ما در جایگاهی هستیم که بر مبنای بیانیه گام دوم انقلاب که مهم‌ترین مؤلفه این بیانیه، نظریه نظام انقلابی است، به‌سمت افق تمدنی پیش می‌رویم، در این نظریه مهم‌ترین مؤلفه بعد فکری و یا همان ایدئولوژی است و آن ایدئولوژی نظریه نظام انقلابی که منجر به انقلابی شد که 4 دهه استمرار پیدا کرد، دستاوردهایی را به‌دنبال داشته و بناست ما را به افق تمدنی برساند، نظریه مبنای تئوریک اسلام ناب است که در این صورت این اسلام وقتی در قالب نظریه‌ای تحت عنوان تئوریک یک نظام قرار گیرد، ولایت‎فقیه می‌شود و به ‏نوعی می‌توان این نظریه را رقیب اسلام متحجر و اسلام لیبرالی به‌شمار آورد.

وی تصریح کرد: زمانیکه ما از نظریه نظام انقلابی سخن می‌گوییم، در حقیقت واژه نظام به معنی مجموعه مولفه‌هایی که مرتبط با یکدیگر هستند و غایتی را دنبال می‌کنند، در این میان ابعادی چون ایدئولوژی، کارگزاری و رهبران زیرمجموعه، ساختار، مردم‌سالاری دینی و مردم، از جمله مولفه‌هایی هستند که این نظام آن‌ها را دنبال کرده و برای رسیدن به آن تلاش می‌کند.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) گفت: طبیعتاً در طی 4 دهه انقلاب اسلامی و میل ما به انقلاب تمدنی، ایدئولوژی‌های رقیب تلاش کرده‌اند که تحلیل‌ها و تفسیرهایی را از دین ارائه کنند، تا طبیعتاً به هدف نهایی خود یعنی انقلاب اسلامی را در ذیل مدرنیته و بنیان‌های فکری سکولاریسم غربی تحلیل و تفسیر و به نوعی ما را از مسیری که امام(ره) برای ما ترسیم کرده، دور کنند.

نوروزی عنوان کرد: با توجه به این اقدامات شجاعانه‌ای که امام راحل در مسیر خود داشتند، باید گفت که آیت‌الله مصباح یزدی هم اینگونه بودند و هنگامیکه اندیشه سکولار وارد متن شدند، شجاعانه در مقابل این حرکت ایستادند و توانستند فضای سنگین سکولاریسم را با ارائه تحلیل‌ها و تبیین‌های خود در خصوص نظریه انقلابی، بشکنند.

وی خاطرنشان کرد: یکی از شاخص‌های آیت‌الله مصباح این بود که در عرصه تبیین بعد ایدئولوژی نظام و در جهت برآوردن نیاز اساسی جامعه که تربیت نیروی انسانی است، تلاش کردند، چرا که به هرحال گفتمان انقلاب اسلامی در مرحله نظریه انقلابی یک بعد ایدئولوژی دارد که بزرگانی چون امام راحل و مقام معظم رهبری و آیت‌الله مصباح در این مسیر قرار گرفته‌اند.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) اظهار کرد: طبیعتاً انقلاب اسلامی اگر بخواهد به افق تمدنی دست پیدا کند، باید کارگزاری با این ویژگی‌های داشته باشد و اگر هریک از این مؤلفه‌ها عینیت پیدا نکند، شاهد آسیب‌هایی هستیم که در بیانیه گام دوم انقلاب مورد توجه قرار گرفته است.

نوروزی تأکید کرد: بنابراین انقلاب اسلامی یکی از فرآورده‌های ناب اسلام و اهل‌بیت(ع) است که این فرآورده‌ها را در اسلام دیگری مشاهده نمی‌کنیم و در حقیقت فرآورده‌ای است که ما وقتی به اعماق آن رجوع می‌کنیم، به مبانی کلان هستی شناختی، معرفت شناختی، انسان شناختی و مبانی میانه آن که فلسفه حقوق، سیاست اخلاق است، دست پیدا می‌کنیم.

نوروزی بیان کرد: با این وجود باید گفت که از ابتدای انقلاب تا امروز این تفکرات و اندیشه‌ها از جامعه ما جدا نبوده است، چرا که دغدغه این عالم بزرگ حفظ ارزش‌های اسلامی بوده و تا امروز نقش پررنگ ایشان را در جامعه شاهد بوده‌ایم و برای استمرار یافتن این مسیر تا رسیدن به هدف غایی که همان تمدن اسلامی است به این اندیشه‌ها نیاز داریم و ضرورت دارد، همچنان این اندیشه‌ها را به عنوان چراغ راه خود قرار دهیم.

وی بیان کرد: انقلاب اسلامی زمانی به پیروزی رسید که به گفتمان تبدیل شد و اندیشه‌ای در آن غالب شد و این اندیشه غالب را می‌توان مبانی مستحکم عقلی دانست که مورد نیاز جامعه امروز است که در جاهلیت قرن حاضر به سر می‌برد و این نظریه از سوی امام راحل(ره) و توسط متفکران بزرگی مانند آیت‌الله مصباح یزدی حراست و مرزبانی شد، از این رو امیدواریم که در وضعیت کنونی، هدایت‌های مقام معظم رهبری ما را به افق تمدنی و ظهور منجی بشریت رهنمون کند.