فردوسی در شاهنامه اسلام را به شکل خردورزانه ترویج کرده است
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: فردوسی در شاهنامه اسلام را به شکل خردورزانه ترویج کرده است، به‌عنوان مثال هنگامی‌که از طهمورث و دیگر پادشاهان ایران نام می‌برد، همواره بر ایزدپرستی، خداپرستی و خردگرایی تأکید دارد که این‌ها از حکمت‌های شاهنامه فردوسی است.
حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی با بیان اینکه خراسان رضوی و شهر مشهد، شهر امام رضا(ع) است، اظهار کرد: امام رضا(ع) برای تمامی جهان اسلام و تشیع اهمیت دارد، اما چون مزار شریف ایشان در این استان واقع شده است، توجه به این موضوع بسیار مهم است. در این شهر قدسی اگر کسی از بنده بپرسد دال مرکزی منظومه فکری امام رضا(ع) چیست، می‌گویم خردورزی، زیرا امام رضا(ع) در فرمایشات خود به عقل و خرد تأکید بسیار کرده‌اند و این موضوع در منابع روایی ما به وضوح آمده است.
وی با اشاره به اینکه شخصیت‌های بزرگی در استان خراسان رضوی به ویژه مشهد دفن شده‌اند، افزود: از جمله این شخصیت‌های بزرگ که در مشهد دفن شده‌اند، حکیم ابوالقاسم فردوسی است. برخی به اشتباه می‌گویند که اگر بخواهیم فردوسی را بزرگ کنیم، سایه‌ای بر امام رضا(ع) می‌افکند. این حرف نادرست است، امام رضا(ع) آن‌قدر بزرگ است که هیچکس نمی‌تواند بر او سایه بیفکند، لذا باید قدر فردوسی را بدانیم و اگر از من بپرسند دال مرکزی شاهنامه چیست، می‌گویم خردورزی. واژه خرد بیشترین تکرار را در شاهنامه دارد: «خرد بهتر از هرچه ایزد بداد».
خسروپناه در ادامه گفت: با توجه به حضور حکیمی چون فردوسی، در جلساتی با رئیس دانشگاه فردوسی تأکید داشته‌ایم که دانشگاه فردوسی را باید به‌عنوان «دانشگاه حکیم فردوسی» معرفی کنیم. فردوسی در شاهنامه اسلام را به شکل خردورزانه ترویج کرده است، به عنوان مثال هنگامی‌که از طهمورث و دیگر پادشاهان ایران نام می‌برد، همواره بر ایزدپرستی، خداپرستی و خردگرایی تأکید دارد که این‌ها از حکمت‌های شاهنامه فردوسی است، بنابراین، شما در حوزه کار خود مخصوصاً گفتمان‌سازی باید تلاش کنید مفهوم خردورزی و حکمت‌ورزی را ترویج دهید.
واژه‌های خرد و عقل در غرب نیز مطرح هستند
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه واژه‌های خرد و عقل در غرب نیز مطرح هستند بیان کرد: در دوره رنسانس، خردگرایی جای ایمان‌گرایی را گرفت و تصور بر این بود که این دو با یکدیگر جمع نمی شوند، دکارت در دوران خویش عقل نظری را بیان کرد و گفت: «من می‌اندیشم پس هستم». در دوران کانت عقل عملی مطرح شد و این فکر شکل گرفت که عقل نظری ارزشی ندارد، سپس ماکس وبر عقل معاش و عقل معاد را مطرح کرد.
وی ادامه داد: در اسلام علاوه بر عقل نظری، عقل عملی، عقل معاش و عقل معاد را نیز قبول داریم و هنگامی‌که این چهار عقل در کنار یکدیگر قرار گیرند، خداوند آنها را به اولوا الالباب تعبیر می‌کند. حکمت، دانش و یا کنشی است که زاییده خرد ناب است. حکیم ابوالقاسم فردوسی شخصیتی است که عقل معاد، عقل معاش، عقل نظری و عقل عملی را قبول دارد و این از مکتب اهل بیت(ع) است که این مکتب، مکتب امیرالمؤمنین(ع) است که از قرآن آمده و اهل بیت(ع) آن را ترویج کرده‌اند.
وی در ارتباط با ظرفیت های جهاددانشگاهی و الگوی حکمرانی آن، بیان کرد: جهاد دانشگاهی یک ظرفیت و بلوغ خاصی پیدا کرده است که اکنون می‌توان الگوی حکمرانی آن را مدون، مصوب و ابلاغ کرد، جهاددانشگاهی در حوزه‌های علم و فرهنگ تلاش‌های قابل توجه و ارزشمندی داشته است.
خسروپناه با تأکید بر ضرورت ترویج مفهوم خردورزی و حکمت ورزی اظهار کرد: بنابراین، بسیار مهم است که جهاددانشگاهی خراسان رضوی بر این مأموریت یعنی ترویج مفهوم خردورزی، حکمت‌ورزی و قبول داشتن عقل‌های مختلف که از مکتب اهل بیت(ع) نشئت گرفته است، تأکید بیشتری داشته باشد و آن را دنبال کند.
وی با تأکید بر ضرورت تدوین الگوی حکمرانی جهاددانشگاهی و توفیقات هلال احمر افزود: این موضوع اهمیت دارد که جمعی از پیشکسوتان و جوانانی که در جهاددانشگاهی فعالیت می‌کنند، بر اساس فرآیند حکمرانی، در حوزه‌های علم و فرهنگ، این الگوی حکمرانی را تدوین کنند، ما تأکید داریم که این الگوی حکمرانی نهادهای مختلف، از جمله جهاددانشگاهی و هلال احمر، تدوین شود، هلال احمر نیز توفیقات خوبی داشته است و با کمک فعالان مردمی، کارهای بزرگی انجام داده است. جهاددانشگاهی از جهتی وسعت کارش بیشتر است، زیرا علاوه بر تولید علم، به دنبال تجاری‌سازی دانش نیز هست و با اینکه بودجه قابل توجهی از دولت نمی‌گیرد و عمدتاً استقلال درآمدی دارد، توانسته است ظرفیت‌های خوبی ایجاد کند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری در مورد جهاددانشگاهی بیان کرد: حضرت آقا نیز می‌فرمایند که جهاددانشگاهی، فرهنگ است و این فرهنگ حتی در فعالیت‌های صنعتی یا حوزه سلامت نیز مشهود و در نتیجه مهم است و ارزش والایی دارد که تیمی برای تدوین این الگوی حکمرانی تشکیل شود. فرآیند تدوین الگوی حکمرانی جهاددانشگاهی باید شامل تجربه‌نگاری از نیروهای قدیمی‌تر باشد تا بررسی کنیم چگونه جهاددانشگاهی شکل گرفت، مستقر شد، مقبولیت پیدا کرد و به تولید علم رسید، همچنین باید بدانیم که علم چگونه تجاری‌سازی شده است.
وی در خصوص با درگیری‌های موجود بین جناح‌های سیاسی اظهار کرد: واقعاً حیف است که مجموعه‌ای مانند جهاددانشگاهی درگیر دعوای سیاسی چپ و راست میان اصولگرایان و اصلاح طلب ها شود که این دعوا و درگیری ها جز وارد کردن ضربه به کشور هیچ فایده‌ای ندارد، ما یک ظرفیت علمی داریم که دستاوردهای خوبی به همراه داشته است.
خروجی و آثار فعالیت‌های جهاددانشگاهی باید برای عموم مردم باشد
خسروپناه در ارتباط با جهاددانشگاهی خراسان رضوی گفت: گستره فعالیت‌های جهاددانشگاهی خراسان رضوی در زمینه‌های امنیت غذایی، کشاورزی، گردشگری، سلامت و پزشکی بسیار وسیع و به نظر من این گستره، یک گستره ملی است نه صرفاً استانی. اگر جهاددانشگاهی در خراسان رضوی صدها کار خوب انجام دهد، اما مردم از آن بهره‌مند نشوند، این مطلوب نیست، البته کارهای بسیار ارزشمندی برای نخبگان انجام می‌شود، اما خروجی و آثار آن باید برای عموم مردم باشد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به فعالیت‌های جهاددانشگاهی خراسان رضوی در مناطق محروم، بیان کرد: بسیار خوشحال‌کننده است که افراد در جهاددانشگاهی خراسان رضوی در مناطق محروم و حاشیه شهرها به کار فرهنگی، آموزشی و توجه به سلامت بچه‌ها می‌پردازند. این کارها نوآورانه، ابتکاری و بسیار ارزشمند هستند، توانمندی‌هایی که حتی از طریق مهندسی معکوس به دست آمده‌اند نیز بسیار ارزشمند هستند و نباید این توانمندی‌ها را کم ببینیم، به‌ویژه اینکه بیشتر افراد جوان هستند و با شور و نشاط جوانی این کارها را انجام می‌دهند و باید الگوبرداری شود.
وی ادامه داد: این کارهای فرهنگی باید گزارش داده شده و تجربه‌نگاری شوند تا سایر جهاد دانشگاهی‌ها در استان‌های دیگر نیز از آن استفاده کنند، من در سفرهای استانی که در یک سال و نیم اخیر به ۲۰ استان داشتم، متوجه شده‌ام که شاید جهاددانشگاهی بسیاری از استان‌ها از کارهای یکدیگر با دقت مطلع نیستند و افرادی که در جلسات گزارش می‌دهند که چه کارهایی انجام می‌دهند. آنها می‌پرسند که چگونه می‌توانیم در کارهای فرهنگی در میان توده مردم موثر باشیم که شما می‌توانید با این الگوی کارهای فرهنگی انجام شده به خوبی به آنها پاسخ داده و همچنین از ظرفیت‌های موجود در دیگر مراکز جهاددانشگاهی استفاده کنید.
ضرورت تعامل میان مراکز جهاددانشگاهی استان‌ها
خسروپناه با تأکید بر ضرورت تشکیل سامانه یکپارچه و تعامل میان مراکز جهاددانشگاهی استان ها افزود: به نظرم تعامل با استان‌ها باید مستقل از تعامل با تهران باشد و شاید لازم باشد سامانه‌ای شکل بگیرد یا تدابیری اندیشیده شود تا این تعامل تسهیل شود، مراکز جهاددانشگاهی استان‌های دیگر نیز ظرفیت‌های مناسبی دارند و می‌شود با تعامل با یکدیگر پیشرفت‌های خوبی در حوزه فرهنگ و علم در کشور رقم زد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به قدمت جهاددانشگاهی در مقایسه با دیگر نهادها مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی، اظهار کرد: زحمات ۴۴ ساله جهاد دانشگاهی در مقایسه با شورای عالی انقلاب فرهنگی که سابقه 40 ساله دارد، عمر کمی نیست و نشان‌دهنده تفکر عاقلانه و بالغی است که در ابتدای انقلاب در راستای تأسیس جهاددانشگاهی شکل گرفت و در نهایت، امیدواریم با تدوین الگوی حکمرانی، جهاددانشگاهی بتواند به نحو احسن به اهداف خود دست یابد و خدماتش را به جامعه گسترش دهد.
وی بیان کرد: من با بسیاری از افراد قدیمی جهاددانشگاهی جلساتی داشته و ساعت‌ها به صحبت‌هایشان گوش داده‌ام. در این دوره دبیری بنده در شورای عالی انقلاب فرهنگی، زمان زیادی در این زمینه صرف شد، اما حیف است که این تجربیات ثبت نشوند، باید تجربه‌نگاری انجام شود و این مطالب به کتاب تبدیل شوند. برای برخی از دوستان، مانند دکتر بهاروند و مرحوم آشتیانی، کتاب‌هایی نوشته شده است، اما برای دیگر عزیزان نیز باید تجربه‌نگاری صورت گیرد.
خسروپناه با اشاره به برنامه‌های خود برای برگزاری جلسات با رؤسای نهادهای مختلف گفت: در برنامه‌های بنده این هست که رؤسای جهاددانشگاهی را از ابتدای انقلاب تاکنون به یک جلسه سه یا چهار ساعته دعوت کنم. بنده با وزرای آموزش و پرورش از ابتدای انقلاب تاکنون جلسه گذاشته‌ام و فارغ از اینکه جناح سیاسی‌شان چیست می‌خواستم بدانم آیا دغدغه‌های آموزش و پرورش مشترک است یا خیر؟ همچنین جلساتی با وزرای علوم داشته ایم و این جلسات خیلی خوب و موثر بوده‌اند، وزرای فرهنگ، ارشاد و ورزش نیز در حوزه کار ما مؤثر هستند، جهاددانشگاهی نیز در برنامه ما قرار دارد که با این افراد جلساتی برگزار و از تجربیات آنها استفاده می‌کنیم.
