بهبود روابط بین جامعه میزبان و گردشگران به تقویت صلح کمک می‌کند
آرش قهرمان با بیان اینکه بهبود مناسبات میان‌فردی در روابط بین جامعه میزبان و گردشگران می‌تواند به تقویت صلح کمک کند، گفت: یکی از اقتضائات این مسئله، تقویت نهادهای صنفی مستقل است که بتوانند قواعدی را برای این ارتباطات میان‌فردی ایجاد کند.
آرش قهرمان، عضو هیئت علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی، به مناسبت هفته گردشگری، درخصوص «تاثیر مناسبات سیاسی صلح آمیزی در عرصه بین‌الملل در شکل‌گیری بهتر اقتصاد گردشگری»، در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، اظهار کرد: گردشگری هم مولود و هم مولد صلح است. در بستری از امنیت شکل می‌گیرد و خود نیز بازتولید‌کننده امنیت است. به طور اساسی ورود گردشگر به فضاهای ناامن غیرقابل توجیه است. کشورهایی که مناسبات سیاسی صلح‌آمیز و خارج از تنش در عرصه بین‌الملل تعریف کرده‌اند، هرچه‌قدر که به این سمت پیش رفته‌اند، بهتر توانسته‌اند اقتصاد گردشگری پایه را در خود شکل دهند.
وی ادامه داد: این کشورها نه فقط از این حیث که توانسته‌اند مناسبات بین‌المللی خود را سامان دهند و کشورشان را به عنوان یک مقصد مطمئن برای گردشگری معرفی کنند، موفق‌تر بوده‌اند، بلکه از این جهت که قبل از آن به این امر موافق بوده‌اند که توسعه گردشگری مستلزم توسعه زیرساخت‌ها است و زیرساخت‌ها مستلزم سرمایه‌گذاری و همه این‌ها نیز در مقاصد امن اتفاق می‌افتد.
توسعه گردشگری از طریق مناسبات صلح‌آمیز
قهرمان با اشاره به اینکه کشورهایی که مناسبات صلح‌آمیز درونی و بیرونی بهتر و بیشتری دارند، می‌توانند زیرساخت‌های اجتماعی توسعه گردشگردی را پدید بیاورند، بیان کرد: مهم‌ترین مکانیزمی که باعث می‌شود گردشگری مروج صلح باشد از این جهت است که مقاصد گردشگر پذیر چون پذیرای گردشگرانی از گونه‌های مختلف فرهنگی هستند، به تدریج در آن مقاصد سطح بالاتری از تسامح و پذیرش اجتماعی، تنوع‌های فرهنگی و قومیتی پدید می‌آید. تاثیری که گردشگردی بر فرهنگ میزبانی دارد، فرهنگ میزبانی را به یک فرهنگ پذیرا و جامعه میزبان را یک جامعه عام‌گرا تبدیل می‌کند، چرا که جامعه این تفاوت‌ها می‌بیند و آن‌ها را کم‌کم می‌پذیرد.
عضو هیئت علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی افزود: جوامع بسته، مستغرق در باورها ارزش‌ها و هنجارهای خود هستند و تا زمانی که با بیرون از خود ارتباطی نداشته باشند، این خودشیفتگی جمعی در آن‌ها وجود دارد و این مسئله نمی‌تواند بستر مناسبی برای تعاملات اجتماعی باشد و صلح نیز محصول همین تمایلات اجتماعی است.
وی با اشاره به اینکه بهبود مناسبات میان‌فردی در روابط بین جامعه میزبان و گردشگران می‌تواند به تقویت صلح کمک کند، گفت: یکی از اقتضائات این مسئله، تقویت نهادهای صنفی مستقل است که بتوانند قواعدی را برای این ارتباطات میان‌فردی ایجاد کند. برای مثال اگر گاهی صحبت از سرقت موبایل زائران و یا گله‌هایی از برخی از نرخ‌گزاری‌ها به میان می‌آید، راه بهبود این موضوع این است که قاعده‌گذاری‌هایی به شکل درون‌زا از درون جوامع حرفه‌ای ایجاد شود.
قهرمان بیان کرد: مادامی که این قاعده‌گذاری‌ها بیرون‌زا باشد، یعنی نهادهای بیرونی بخواهند ضابطه‌گزاری، نرخ‌گزاری، قاعده‌گذاری‌های دستوری و سخت‌گیری‌های بلاوجهی که در فضای عرفی رایج است، اعمال کنند، وضع به همین صورت است، در واقع این قاعده‌گذاری‌ها هر قدر که از درون نهادهای صنفی بیرون بیاید و هرچه‌قدر که این نهادهای صنفی تقویت شوند تا مناسبات قدرت را بین ذی‌نفعان مختلف گردشگردی به نفع ذی‌نفع اصلی که بخش خصوصی است، تقویت کنند، بستر مساعدتری برای صلح فراهم می‌شود.
عضو هیئت علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی تصریح کرد: دولت خود یکی از ذی‌نفعان حوزه گردشگری است، بخش خصوصی هم همین‌طور، اما در نظام‌های سیاسی تمرکز‌گرا، دولت به اعمال غیرمسئولانه چارچوب‌های رابطه‌ای می‌‌پردازد و هرچه‌قدر این قواعد به جای درون‌زا بودن، از بیرون بخواهد تحمیل شود، بستری برای نزاع فراهم می‌شود.
سرمایه‌گذاری، رکن اصلی توسعه گردشگری است
وی درباره سیاست‌های صلح‌طلبانه مطرح شده در دولت جدید، بیان کرد: قاعدتاً دولتی که یک رویکرد مبتنی بر صلح را هم در جهان و هم در داخل دنبال می‌کند، می‌تواند بستر مناسبی را برای توسعه گردشگردی به همراه آورد و سبد مشتریان گردشگری را نیز به یک سبد متنوع‌تری تبدیل کند. البته در اینجا این سوال جدی نیز مطرح است که آیا بازار ایران برای شناخت نیازها و ترجیحات این گردشگران مستعد است و ما می‌توانیم این خدمات را به آن‌ها ارائه دهیم یا خیر.
قهرمان افزود: به عبارتی اگر از طرف دولت، درهای کشور گشوده شود، آیا زیرساخت‌های لازم به لحاظ فیزیکی، اجتماعی و فرهنگی برای این کار در اختیار است یا خیر. علاوه بر بحث زیرساخت‌ها که متوجه دولت‌هاست، تمام سازه‌های گردشگری در حوزه‌های مختلف اعم از اقامت، رستوران، سوغات و...، اقتضای سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی را دارد.
عضو هیئت علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی اظهار کرد: هیچ چیز در گردشگردی زیر بنایی‌تر از تقویت نهادهای مستقل صنفی نیست. این موضوع کلید اصلی مواجه شدن با مشکلات ناشی از تعریف قواعد برون‌زا است. ما نهادهای صنفی مستقل از حاکمیت که به عنوان یک نهاد میانی بتواند سخن بخش خصوصی را با حاکمیت مطرح کند، نداریم و من فکر می‌کنم مهم‌ترین خدمتی که دولت چهاردهم می‌تواند به حوزه گردشگری کند، تقویت همین نهادها، پذیرفتن استقلال آن‌ها و امکان سیاست‌گذاری‌ها در حوزه گردشگری توسط این نهادها و اجتناب از مداخله سیاست‌گذاری‌های بیرونی چه در سطح محلی و چه در سطح ملی، است.
وی با تاکید بر این وضعیتی که صنعت گردشگری با آن روبرو است، افزود: اگر ما نهادهای صنفی مستقل داشته باشیم، آن‌ها می‌تواند در سیاست‌گذاری کمک کنند و پیوست فرهنگی مناسب این حوزه را به دولت بدهند تا وضعیتی با ثبات بیشتر پدید آید. مسئله دیگر این است که در شرق کشور دو نهاد پژوهشی در این حوزه وجود دارد، پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی و دیگری پژوهشکده زیارت و گردشگری دانشگاه فردوسی، هر عیبی اگر در این نهادها وجود داشته باشد، بیشتر و بدتر است. این دو نهاد، خود مهمان پذیر و هتل دارند، چرا باید نهادی که سیاست‌گذاری‌هایش مبتنی بر پژوهش است خود، خلاف منافع بخش خصوصی عمل کند. این رفتارها نه به لحاظ اقتصادی و نه به لحاظ اخلاقی قابل توضیح و توجیه نیست.
میراث فرهنگی کمک‌رسان صلح است
در ادامه صادق کاظمیان، عضو هیئت مدیره جامعه بومگردی خراسان رضوی گفت: در بحث گردشگری، میراث فرهنگی بسیار دخیل و تاثیرگذار است. وقتی از یک درخت چند هزارساله به عنوان یک میراث فرهنگی توسط چند نسل مراقب می‌شود، به این معنا است که میراث فرهنگی به صلح کمک خواهد کرد. باتوجه به صحبت‌های دبیرکل سازمان جهانی گردشگری، گردشگری پایدار می‌تواند با ایجاد فرصت‌های شغلی، اقتصاد محلی جوامع را متحول کند، می‌تواند وابستگی اقتصادی را با همسایگان ترویج دهد و همکاری، توسعه و صلح ایجاد کند.
وی با اشاره به اینکه این مردم هستند که گردشگری را می‌سازند نه دولت‌ها، افزود: سفرهای گردشگری پیامی را به هردو طرف کشورها منتقل می‌کند که جامعه میزبان و گردشگر، نگاه متفاوتی به سرزمین مقصد دارند و این موضوع می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد.
کاظمیان ادامه داد: گسترش واحدهای بومگردی در سطح کشور که بالغ بر 3500 واحد در اکثر نقاط ایران است، زاویه جدیدی برای مردم کشور و گردشگر خارجی جهت معرفی و حفاظت فرهنگ‌های مختلف سرزمین ایران باز کرد. اقامت‌های بومگردی در مناطق مختلف کشور با آیین‌ها و فرهنگ‌های متنوع خود در تولید و فرستادن پیام صلح به گردشگران، نقش بسیار جدی دارد. ایجاد این مراکز حامل پیام معناداری مبنی بر این است که سرزمین ایران، ظرفیت‌های زیادی برای استفاده گردشگران فراهم می‌کند.
ایجاد تصویر و پیوند مثبت بین توریست و مقاصد گردشگری
عضو هیئت مدیره جامعه بومگردی خراسان رضوی در رابطه با ایجاد تصویر و پیوند مثبت بین توریست و مقاصد گردشگری، بیان کرد: در این موضوع دو بخش مکتوبی و ذهنی وجود دارد. در حوزه مکتوب، سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها می‌توانند بیان‌گر تجربه گردشگری در یک مقصد باشند. در بخش ذهنی نیز پیوند این مسئله با میراث فرهنگی، بسیار به این موضوع کمک می‌کند.
وی افزود: حضور گردشگر به امنیت و صلح بین جامعه محلی و گردشگر و نمایندگان حاکمیت نیز بسیار کمک می‌کند. بارها دیده شده است که جامعه‌ای دارای نزاع، به سمت جامعه‌ای پیش می‌رود که دستیابی به منافع، ایجاد اشتغال بیشتر و استفاده از منافع اقتصادی و صلح درون داشته باشد.
کاظمیان با اشاره به چالش‌های سرمایه‌ای در حوزه بومگردی، اظهار کرد: سرمایه‌گذاری جدید در برنامه هفتم هم توصیه شده است، اما پرسش نخست این است که آیا از سرمایه‌گذار موجود و سرمایه‌گذاری‌های پیشین، بهره‌برداری کرده‌ایم که دوباره می‌خواهیم سرمایه ملی را درگیر کنیم؟ عدد و رقم بهره‌برداری صحیح از سرمایه‌گذاری‌های موجود چیست؟ ضریب اشتغال در اقامتگاه‌های بومگردی روستاهای به چه میزان است؟ چه تعداد واحدهای اقامتی غیرمجاز حتی در روستاها داریم و خیلی موارد دیگرکه درنهایت در رقم بهره‌برداری درست از سرمایه‌گذاری‌های ما نقش مهمی دارند.
عضو هیئت مدیره جامعه بومگردی خراسان رضوی ادامه داد: نکته مهم دیگر این است که آیا سرزمین ما امکان پاسخگویی به این حجم از گردشگر را دارد یا نه؟ خصوصا در رابطه با گردشگری پایدار که موضوع بسیار مهمی است. روستاهای ما محل تولید بود نه محل مصرف. از نظر اقتصادی، زیست روستاها دست‌خوش تغییر می‌شود، یعنی کم کم از مکانی برای تولید، دامداری، کشاورزی و صنایع دستی، به حوزه‌های مصرف‌کننده تبدیل می‌شوند.
انتهای پیام
