حب به خداوند، محبت ابتدایی انسان‌های وارسته است

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری، صاحب تفسیر مشکاة و مفسر قرآن، در نشست مجازی که امروز 29 آبان‌ماه، با موضوع «حب و بغض» برگزار شد، اظهار کرد: بسیاری از تصمیم‌ها و واکنش‌های انسان‌ها بر مدار حب و بغض می‌چرخد، یعنی نحوه قضاوت و عملکردشان درباره چیزی که آن را دوست می‌دارند و به آن تعلق خاطر و وابستگی پیدا کرده‌اند با آنچه که محبوبشان نیست و از آن نفرت و کینه در دل دارند، متفاوت است. 

وی ادامه داد: این تأثیر تا آنجایی است که ‌انسان‌ها در نشان‌ دادن حب و بغض خود، اصول عقل و شرع را هم زیر پا می‌گذارند و برخلاف توصیه‌های خردمندان عمل می‌کنند، یعنی این حب و بغض به رفتار انسان جهت می‌دهد و مسیر وی را دستخوش تغییر می‌کند. آدمی به واسطه این احساسات درونی، به سویی متمایل می‌شود که شایسته نیست و به نحوی مقصد خود را تغییر می‌دهد که از صلاح و ثواب دور می‌شود. بغض، کینه و محبت نباید عامل خروج انسان از عدالت شود، حتی اگر آن کینه یا محبت، بجا و پسندیده باشد. زیرا انسان الهی ملزم است که در تمام احوال، عاقلانه و عالمانه و عادلانه عمل کند آنچه امام می‌فرماید آسیب‌شناسی دقیقی از مسئله حب و بغض است.

انصاری گفت: اگر این دو صفت را در کنار هم ببینیم و آن‌ها را از یک زاویه بنگریم، می‌بینیم که امام بغض و ظلم را با هم گره می‌زند و حب و گناه را با هم؛ یعنی بدانید که در خیلی از زمان‌ها بغض و کینه، شما را به ظلم فرامی‌خوانَد و حب و عشق، شما را به دام گناه و خطا می‌اندازد. بسیار مراقب باشید، چون این دو حالت، آستانه خروج از عدالت و اطاعت است. آنگاه که در موضع عداوت و بغض می‌نشینید، آمادگی آن را دارید که بتازید و حمله کنید و مرز انصاف را زیر پا بگذارید. آن هنگام هم که محبت در دلتان نشست، آماده‌اید که حدود خدا را ندیده بگیرید و زشتی‌ها را زیبا ببینید.

این مفسر قرآن کریم ادامه داد: آنچه امام علی(ع) می‌گوید از کوچک‌ترین مسائل خانوادگی تا بزرگ‌ترین چالش‌های سیاسی را دربر می‌گیرد و در تمام این حوزه‌ها کارایی و اثر دارد. انسان‌هایی که می‌خواهند از مصائب حب و بغض افراطی در امان باشند و این تأثیر منفی را در جان خود به حداقل برسانند، باید محبت و عداوت خود را تحت حاکمیت محبت و عداوت الهی قرار دهند. 

وی تصریح کرد: یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های روحی و روانی انسان که ممکن است به رفتارهای او جهت منفی دهد و او را از جاده اعتدال خارج ‌کند، حُب و بغض به دیگران است. برخی انسان‌ها تنها به کسانی که آن‌ها را دوست می‌دارند، محبت می‌ورزند و عدالت و انصاف را در حقشان رعایت می‌کنند. درمقابل در ارتباط با کسانی که دل خوشی از آن‌ها ندارند، عدالت و انصاف را رعایت نمی‌کنند و حدود انسانی را زیر پا می‌گذارند. متأسفانه حب و بغض در شناخت و معرفت انسان نیز تأثیر می‌گذارد، انسان‌ها معمولاً به آنچه خوششان بیاید آغوش می‌گشایند و آن را در ذهن و ضمیر خود می‌پرورانند؛ اما در قبال هرچه که ناخوش و ناپسند بشمارند، موضع می‌گیرند و شناخت و معرفت صحیحی از آن‌ها نمی‌یابند.

انصاری در پایان بیان کرد: حق‌تعالی در چنین فضایی اهل ایمان را به رعایت یکی از اخلاقی‌ترین رفتارها یعنی عدالت‌ورزی با دشمنان و بدخواهان فرا می‌خواند. خداوند سبحان از مسلمانان می‌خواهد که به‌دور از هرگونه خوشایند و ناخوشایند از کسی یا چیزی و بدون تأثیر پذیرفتن از حب و بغض و سلیقه‌ورزی شخصی یا گروهی، عدالت و انصاف را در حق یکدیگر و در حق دشمنان و بدخواهان و کینه‌توزان رعایت کنند. البته اگر سرچشمه حب و بغض آدمی، رضایت و ناخشنودی خداوند باشد، هیچ‌گاه موجب بی‌انصافی و خروج از جاده عدالت نمی‌شود و آدمی را از شناخت و معرفت صحیح خارج نمی‌کند. البته حب و بغض انسان‌های وارسته در زندگی، بعد از حب و بغض به خداوند است؛ یعنی ابتدا محبت به خداوند در دل آن‌ها شکوفا می‌شود و آنگاه محبت به دیگران در شعاع محبت الهی مسیر خود را پیدا می‌کند.