کد خبر: 4263473
تاریخ انتشار : ۱۴ بهمن ۱۴۰۳ - ۱۴:۰۳
در نشست «مدرسه زمستانه فقه نظام سیاسی» مطرح شد

فقه حکمرانی؛ مأموریت اصلی مدرسه عالی فقاهت

دبیر اجرایی فقه سیاست و حکمرانی با بیان اینکه مأموریت اصلی مدرسه عالی فقاهت، فقه حکمرانی است، گفت: راه‌اندازی مجله فقه حکمرانی، برنامه‌ریزی و اجرای همایش ملی فقه حکمرانی، برگزاری درس گفتار فقه حکمرانی با اساتید حوزه مشهد و کشوری نیز از جمله کارهای دیگر این مدرسه زمستانه است که  از ۱۸ تا ۲۲ بهمن‌ماه برگزار می‌شود.

عباسعلی مشکانی،  دبیر اجرایی فقه سیاست و حکمرانیبه گزارش ایکنا از خراسان‌رضوی، عباسعلی مشکانی، دبیر اجرایی فقه سیاست و حکمرانی، امروز، ۱۴ بهمن‌ماه در نشست خبری «دومین مدرسه زمستانه فقه نظام سیاسی» که در محل مدرسه عالی فقاهت برگزار شد، اظهار کرد: مدرسه عالی فقاهت از سه سال پیش شکل گرفته و به‌دنبال این است که مرجعی پاسخگو به نیازهای جامعه دینی امروز و نظام اسلامی در داخل و خارج باشد، اگر تمام قوانین و نهادها براساس اصل چهارم قانون اساسی باید مطابقت احکام شریعت عمل کنند، باید جایی باشد که فقیهان را در تراز جامعه دینی تربیت کنند که این مدرسه براساس مطالعات رهبر معظم انقلاب از حوزه‌های علمیه شکل گرفته و به دنبال این است مجتهدان آشنا به مسائل روز و مقتضیات زمان تحویل جامعه و نظام دهد.
 
وی افزود: حلقه‌های علمی اجتهادی مانند تعلیم و تربیت، فقه جزا، فقه وقف، فقه اجتماع و برخی حلقه‌های دیگر شکل گرفته و به‌تدریج بر حسب امکانات در اختیار، حلقه‌ها توسعه پیدا می‌کنند و قرار است در همه شاخه‌های علوم اسلامی دانشمندانی در اختیار جامعه دینی قرار دهیم.
 
این استاد فقه سیاست با اشاره به اینکه چالش‌های جامعه مورد توجه است، ادامه داد: در صدد این بودیم که خلأ موجود را پر کنیم که یکی از حلقه‌های فعال مدرسه فقه سیاست و حکمرانی است و اساتید از مشهد و قم و شهرهای دیگر حضور پیدا کرده و مباحثات علمی را دنبال می‌کنند. مدرسه عالی فقاهتی تمدن‌ساز است و منابع انسانی و مجتهدان را تربیت می‌کند تا نرم‌افزار شکل‌گیری تمدن نوین را تهیه کنند. یکی از چالش‌ها مسئله حکمرانی اسلامی است، ما قوانین عالی مطابق با شریعت اسلامی داریم، اما پیاده‌سازی قوانین نیاز به تدابیر جدید دارد. حکمرانی رویکردی است که در مدرسه دنبال می‌شود. ما فقه تعلیم و تربیت داریم و احکام شرعی را استخراج می‌کنیم، اما پیاده کردن احکام نیاز به ساز و کار دارد.
 
مشکانی گفت: مفهوم حکمرانی، اعمال حساب شده قدرت و هم‌افزایی بازیگران مختلف با محوریت حکومت برای پیاده‌سازی قانونی از طریق شکل‌گیری زنجیره سیاست راهبردی است. حکمرانی سه مرحله سیاست‌گذاری، تنظیم‌گری و تصدی‌گری دارد و معتقدیم اگر فقیه بخواهد به صدور فتوای کلی بسنده و حکم کلی شریعت را بیان کند به اهداف تعیین شده از ناحیه خداوند از جمله اقامه دین نمی‌رسد، بلکه فقیه باید خود بر اجرای قانون نظارت کند، فقیه باید ناظر بر چالش‌ها و اجرای قانون باشد و همچنین بر اینکه سیاست کلی در جهت اجرا تدوین شون، نظارت کند.
 
وی بیان کرد: یک ضلع، حکومت، ضلع دیگر نهادهای مردمی و ضلع دیگر خود مردم هستند، مردم باید به میدان آیند و حکمرانی اگر بخواهد پسوند اسلامی بگیرد باید نظریه امامت را داشته باشد و وقتی می‌گوییم حکمرانی اسلامی، یعنی امام مؤمنین در رأس جامعه بوده و رابطه او با مردم دلدادگی است. وقتی امام خمینی(ره) وارد تهران شد، مشاهده کردیم که چگونه خیابان‌های تهران مملو از جمعیت شده بود و از معجزات انقلاب اسلامی این است که مردم را در همین مسیر نگه داشته است. وقتی حضرت آقا به میان مردم می‌آمد، می‌دیدیم که در دیدار عمومی چقدر مردم از عمق جان اظهار عشق به رهبر داشتند که باید این رابطه الهی در جهت اجرا و اقامه دین بسیج شود. در تعبیر حکمرانی اسلامی می‌گوییم روش اعمال شراکتی قدرت بر پایه نظریه امامت و امت است و در حکمرانی بشری این امر را نمی‌بینیم.
 
مشکانی تصریح کرد: حکمرانی اسلامی یک نخ تسبیح است که دانه پراکنده را جمع و انرژی را هم‌افزایی می‌کند، هدف حکمرانی اسلامی بسیج منابع، ساختارها، فرایندها، منابع اسلامی و روش‌ها است، بسیج مردمی و حرکات مردم، پایه و اساس حکمرانی اسلامی است، منتهی با ولایت فقیه. خداوند در قرآن  می‌فرماید: ما کتاب‌های اسلامی فرستادیم و پیامبران را مبعوث کردیم تا مردم حرکت کرده و عدالت را در جامعه پیاده کنند. تأکید بر قیام مردم است و اکنون به عیان شاهد هستیم که باند تبهکار صهیونیست وقتی در برابر گروه حماس قرار می‌گیرد سر فرود آورده و تمام شرایطی که رقیب خود می‌خواهد را در اختیار او گذاشته و بدون ذره‌ای موفقیت غزه را تحویل می‌دهد، زیرا مردم‌پایه است. این‌همه فشار و مرگ برای زنان و کودکان بود، اما مردم ایستادگی کردند و پای انقلاب و حرکت خود ماندند تا به پیروزی رسیدند، مردم ما نیز ذره‌ای از سلاح حکومت منحوس پهلوی را نداشتند، اما ایستادگی کرده و پیروز شدند که وعده الهی است.
 
وی گفت: فقه حکمرانی مدنظر ما است، علم به ضوابط و روش‌های فقهی، اقامه و اجرای احکام در راستای اداره جامعه با محوریت حکومت، نهادهای مردمی و مردم است و با راهبری رهبر فقیه و فرزانه، قوانین اسلامی پیاده‌سازی می‌شود‌. در مدرسه عالی فقاهت حلقه‌های علمی اجتهادی را تشکیل داده‌ایم، عده‌ای از طلبه‌ها فاضل و جوان هستند که حول یک موضوع کار می‌کنند و از حلقه تعلیم و تربیت خواسته‌ایم نگاهی به حکمرانی تعلیم و تربیت داشته باشند.
 
مشکانی با اشاره به اینکه تزکیه مقدمه بر تعلیم است، افزود: باید برنامه‌ای را دنبال کنیم که در آموزش و پرورش تربیت و تزکیه مقدم بر آموزش باشد، باید سازوکار اداری شکل گیرد و فقیه ناظر بر اجرای فتوا و حکم قانونی اسلام باشد. ما مدرسه‌های زمستانه و فصلی را پیش‌بینی کرده‌ایم، سال گذشته فقه انتخابات موضوع مدرسه زمستانه بود و مدارس دیگری مانند فقه حکمرانی شکل گرفته که اساتید در آن حضور پیدا می‌کنند و طلاب در این مدرسه زمستانه حضور پیدا کرده و با اساتید گفت‌وگو می‌کنند که امیدواریم این مدرسه مانند سایر فعالیت‌ها نتیجه‌بخش باشد.
 
وی با اشاره به اینکه از دانش‌آموختگان مدرسه عالی فقاهت در پژوهشگاه‌ها استفاده خواهد شد، اظهار کرد: پژوهش از خواستگاه اجتهاد ارائه نظر می‌کند و دستگاه‌های اجرایی از وجود اینها استفاده خواهند کرد. از وزارتخانه‌ها تقاضا داشتیم و اظهار تمایل کردند تا برخی وزارتخانه‌ها شورای فقهی داشته باشند. در تدریس حوزه‌های علمیه نیاز است درس‌های خارجی تخصصی داشته باشیم، ما به استقبال هوش مصنوعی رفته و می‌دانیم که شمشیر دو لبه است، باید مراقبت کرد. ما به هوش مصنوعی نگاه مثبتی داریم، جلسات متعددی برگزار شده که بر فقه و هوش مصنوعی کار می‌کنند. فقه و هوش مصنوعی چه تعاملی با هم می‌توانند داشته باشند؟ اطلاعات به هوش مصنوعی داده می‌شود که با پردازش فقه را غنی می‌کند. موضع فقه در برابر هوش مصنوعی چیست؟ با هوش مصنوعی می‌توان اجتهاد کرد؟ که در حال تحقیق و تفحص بر روی آن هستیم و انحرافات هوش مصنوعی موضوعی است که مورد بحث ما قرار گرفته است.
 
این استاد فقه سیاست گفت: موضوعات مدرسه بخشی مربوط به حکمرانی و ماهیت آن است و فقه حکمرانی، برای حکمرانی ساختار و نظام مسائل فقه حکمرانی، روش‌شناسی فقه حکمرانی، الزامات فقه حکمرانی و مناسبات با موضوعات همگون خود، ضرورت دارد و محور دیگر مربوط است به آنچه که در رابطه با فقه حکمرانی تا کنون گفته شده است. مدرسه زمستانه نیز به صورت مجازی برای طلاب بانوان برگزار می‌شود.
 
مشکانی با اشاره به اینکه مأموریت اصلی مدرسه، فقه حکمرانی است، اظهار کرد: بخشی از پروژه حکمرانی در مدرسه است و فعالیت‌های دیگری مانند برگزاری نشست و کرسی‌هایی با موضوع فقه حکمرانی برگزار می‌شود. راه‌اندازی مجله فقه حکمرانی، برنامه‌ریزی و اجرای همایش ملی فقه حکمرانی، برگزاری درس گفتار فقه حکمرانی با اساتید حوزه مشهد و کشوری نیز از جمله کارهای دیگر مدرسه زمستانه فقه حکمرانی است که از ۱۸ تا ۲۲ بهمن‌ماه برگزار می‌شود. طلاب و اساتید این برنامه از سراسر کشور هستند و به صورت حضوری و مجازی برگزار خواهد شد. خروجی این مدرسه فقیهان آشنا به مقتضیات زمان به صورت تخصصی هستند که از خواستگاه اجتهاد اظهارنظر می‌کنند. طول دوره مدرسه عالی فقاهت ۴ ساله است و آنچه در دوره ۴ روزه مدرسه زمستانه برگزار می‌شود آشنایی با موضوع و فضا است.
 
وی بیان کرد: چند سالی در حوزه علمیه انجمن فقه پزشکی وجود داشته و منحل شده است، اما نیروها به مدرسه ما مراجعه کرده و بنا داریم در مسئله فقه پزشکی نیز فعالیت کنیم. سلامت معنوی مسئله روز در فقه پزشکی است و در این زمینه‌ها طرح در حال تهیه شدن است، چند اصل برای حرکت مدرسه داریم و این مدرسه از تجربه‌های کهن در حوزه‌های علمیه استفاده کرده است.
 
دبیر اجرایی فقه سیاست و حکمرانی با بیان اینکه در مدرسه اصل استادمحوری را داریم، تصریح کرد: استاد نباشد، حلقه را شکل نمی‌دهیم، سپس اصل برنامه‌محوری داریم که باید برنامه مکتوب از قبل تهیه و در شورای برنامه‌ریزی مصوب شود، سپس اصل شاگردپروری را داریم که ارتباط علمی، اخلاقی و تربیتی بین استاد و شاگرد وجود دارد، در اصل شخصی‌سازی برنامه‌ها نیز هر فاضلی برنامه ویژه خود را دارد و پروژه نهایی وی شاخه خاصی است که حاصل یک‌سال‌ونیم مطالعه قبل راه‌اندازی مدرسه بوده و الگوی خوبی برای دانشگاه‌ها ارائه کرده است.
 
مشکانی در پایان گفت: دانشگاه‌ها سنت کارآمدی حوزوی را کنار گذاشته و باید دوباره احیا شوند. برای رشته‌های پژوهش‌محور، الگوی مدرسه عالی بسیار خوب و یک نظریه پشت این مدرسه است، تحت عنوان فقه سلامت برنامه داریم و به تدریج آن را توسعه می‌دهیم و  برای آنکه پایه مدرسه محکم شود بیشتر به کیفیت توجه می‌کنیم. محورهای مطرح شده در مدرسه ماهیت حکمرانی اسلامی، الزامات فقه حکمرانی، ابعاد فقه حکمرانی، ظرفیت و کاستی موجود و... هستند.
انتهای پیام
captcha