زهد، رضایتمندی، شکیبایی و عزت از پیامدهای مثبت فقر مالی

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری، صاحب تفسیر مشکاة و مفسر قرآن، در نشست مجازی که امروز 16 بهمن ماه، با موضوع «پیامدهای مثبت و منفی فقر مالی» برگزار شد، اظهار کرد: از درون فقرِ مالی، هم خیر زاده می‌شود و هم شر. اولین خیری که از دل تنگی رزق و روزی به‌در می‌آید، زهد است. زهد آن است که انسان ورودی‌اش بیشتر باشد و خروجی‌اش کمتر، تولیدش بیشتر باشد و مصرفش کمتر گردد.

وی ادامه داد: دومین صفتِ خیر در حال تنگدستی، نداشتن اشتغال به دنیاست. تنگنای روزی از مسائلی است که سطح اشتغال به دنیا را کاهش می‌دهد و انسان را به مسائل مهم‌تر جلب می‌کند. سومین خیر این راه، شکیبایی است. انسان گرفتار تنگ‌دستی، بر چیزهایی صبوری می‌کند که پیش‌تر توان شکیبایی بر آن را نداشته است و کم‌طاقت‌تر بوده است.

انصاری بیان کرد: چهارمین خیر، رضایتمندی است. هستند کسانی که با حقوقی مختصر، زبانشان به شکر باز است و دلشان لبریز از رضایت است و درحالی که سطح درآمد کمی دارند، اما راضی هستند و خداوند را شکر می‌کنند. پنجمین خیر، عزت است؛ برخی انسان‌ها تهی‌دست اما سربلندند و حاضر نیستند در برابر صاحبان مکنت سر مذلت خم کرده و دست نیاز به سویشان دراز کنند.

وی گفت: ششمین خیر، ابتهال و تضرع است. محدودیت رزق سبب ساز حال خوش روحانی و عرفانی در انسان می‌گردد. اما اولین آسیبی که ممکن است در حالت فقر گریبان انسان تنگ‌دست را بگیرد، ذلت و خفت و حقارت است. زیرا انسان از سر نداری در برابر هرکس و ناکسی گردن کج می‌کند و حاضر است هر خواری و حقارتی را تحمل کند. آسیب‌های دیگر، حقد و کینه و حسد است. این فرد وقتی به برخورداری دیگران می‌نگرد و خود را با آنان مقایسه می‌کند، دیگ حسد و کینه در دلش به جوشش می‌افتد.

قبض و بسط روزی به‌دست خداوند

این مفسر قرآن کریم تصریح کرد: يكی از مهم‌ترين نكاتی كه در جهان‌‏بينی اسلامی بر آن تأكيد می‌شود، آن است كه گسترش و میزان بهره‌مندی انسان‌ها از رزق و روزی به مشیت خداوند سبحان انجام می‌گیرد. دیگر اینکه حضرت باری‌تعالی تمام امكانات ضروری برای رسيدن به كمال انسان را فراهم کرده است؛ به‌نحوی‌كه هر نعمت فرصتی برای رشد و تعالی انسان و نيل به مقام خليفةاللهی است. پس هر نعمت، وقتی كاركرد درست خود را پيدا می‌كند كه در مسير رضايت الهی و بندگی حضرت سبحان به‌كار بسته شود. اگر چنين نشود نعمت‌ها تبديل به نقمت‌ها می‌شوند و به‌جای آنكه به تعالی آدمی كمک كنند، او را به سقوط و نزول می‌كشانند.

انصاری افزود: به گزارش قرآن، انسان‌ها در دو موضع، در باب روزی خويش دچار انحراف می‌شوند که اولین موضع در زمان ابتلای به فقر و تنگ‌دستی است. زیرا انسان‌ها در اين لحظات، نگاهشان به زمين و زمان تغيير کرده و يأس و نااميدی وجودشان را دربرمی‌گيرد و تمام هستی را بيهوده و عبث می‌پندارند. موضع دوم، مرحله‌ای كه از وسعت روزیِ دنیا برخوردار می‌شوند. در اينجا نیز دچار غرور و خودبزرگ‌بينی می‌شوند و ديگران را حقير می‌بينند و برای خويش شأنی كاذب در نظر می‌گیرند.

وی افزود: البته انسانی كه جهان‏بينی خود را برمبنای توكل ساخته و تنها خداوند را مقسّم رزق می‌داند، دچار اين فراز و نشيب‌ها نمی‌شود و فقر و ثروت او را مأیوس یا مغرور نمی‌سازد؛ زیرا او می‌داند که خداوند با قبض و بسط روزی، انسان‌ها را آزمایش و تربیت می‌کند. پس انسان‌های مؤمن نبايد از گسترده‌بودن روزی ديگران حسرت‌زده و غمگين شوند و در دل آرزوی رسیدن به جايگاه ايشان را داشته باشند. زیرا به‌طورمسلّم روزی فرا خواهد رسيد كه همه انسان‌ها به حكمت وسعت يا تنگنای روزی خود پی می‌برند.